ارتوز پا:وسیله ای برای پیشگیری و درمان ناهنجاری ها و آسیب های اسکلتی عضلانی

ارتزهای پا، که معمولا بریس یا اسپلینت نامیده می‌شوند، نوعی وسیله ارتوپدی مخصوص هستند که برای محافظت از پا و بهبود حالت قرارگیری پا طراحی و ساخته شده‌اند. پزشک پا این وسایل ارتوپدی را برای افرادی تجویز می‌کند که به مشکلات حاد و مزمن پا یا ساق پا و عدم عملکرد صحیح پاها مبتلا هستند. برای مثال، افرادی که دچار انحراف و چرخش در مچ پا هستند یا به دلیل شکستگی استخوان و کوتاهی تاندون در اندام ها اختلاف طول دارند، با کمک این وسایل ارتوپدی سفارشی وزن بدنشان در پاها توزیع می‌شود و مفاصل در وضعیت صحیح قرار می گیرد. ورزشکاران نیز ممکن است برای کمک به اصلاح مشکلات پا که باعث عدم عملکرد مناسب پا می‌شود از این ارتزها استفاده کنند. این وسایل ارتوپدی یا به صورت آماده موجود هستند و یا با استفاده از قالب گیری یا تصاویری دیجیتال کامپیوتری از پای بیمار برای او ساخته می‌شوند.

بیماری‌های پا که با ارتز درمان می‌شوند

برخی از بیماری‌های پا و قسمت پایین اندام‌ تحتاتی که با استفاده از ارتز در بلند مدت با موفقیت درمان می‌شوند عبارتند از:

• شکستگی و دررفتگی استخوان های مچ پا
• پیچ خوردگی مکرر مچ پا
• التهاب تاندون
• پارگی های تاندونی
• کوتاهی تاندونی
• اسپاسم عضلانی
• انحرافات و ناهنجاری های مادرزادی(کلاب فوت،اورژن مچ پا، متاتارسوس اداکتوس و …)
• زخم‌های پا
• شکستگی‌های تنشی استخوان ساق پا
• درد پاشنه
• بیماری شارکوت ماریتوس
• درد جلوی زانو (سندرم پاتلوفمورال)
• برخی از دردهای باسن و پایین کمر (مخصوصا دردهایی که با راه رفتن و ایستادن بلند مدت تشدید می‌شوند)

تجویز  ارتزها

متخصص ارتز در هنگام تجویز ارتزها باید عواملی را در نظر بگیرد. این عوامل عبارتند از:

• مشکلات موجود در پا (مانند کوتاهی تاندونی، اسپاسم عضلانی، میخچه، پینه و غیره)
• ساختار و عملکرد پا
• موارد بیومکانیکی (مانند اینکه آیا شغل فرد مستلزم ایستادن طولانی مدت است یا خیر)
• نوع کفشی که معمولا فرد می‌پوشد
• شغل
• سبک زندگی (مانند ورزش‌های مورد علاقه‌ی فرد)
• تجویز و اصلاحات پیشنهادی پزشک متخصص

مزایای ارتزهای تجویزی پا

ارتزهای تجویزی برای پا مزایای بسیاری دارند. اول اینکه این ارتزها برای هر پا به طور سفارشی ساخته می‌شوند، بنابراین ارتزِ هر پا فقط مناسب همان پا است. علاوه بر این، از آنجا که ارتز دقیقا اندازه‌ی پای اشخاص است، می‌توان آنها را از مواد سخت و با دوام و به صورتی ساخت که باعث آزار و ناراحتی پای بیماران نشود. ارتزهای تجویزی برای پا به خوبی می‌توانند دردهای موجود از نوک انگشت تا پایین کمر را برای همیشه درمان کنند زیرا این ارتزها با توجه به بیومکانیک هر فرد طراحی و ساخته می‌شوند. ارتزهای پا همچنین می توانند با کشش طولانی مدت و مداوم در تاندون ها و عضلات از انجام عمل جراحی در آینده پیشگیری کنند.  برای مثال، در کودکان، ارتزهای تجویزی پا برای پیشگیری از رشد غیر طبیعی پا در اثر خمیدگی پنجه‌ی پا به داخل یا خارج استفاده می‌شود. در ورزشکاران، ارتزهای تجویزی پا به این منظور تجویز می‌شوند که ورزشکار بتواند بدون احساس درد، تمرین و رقابت را ادامه دهد. و در اکثر بیماران جوان، ارتزهای تجویزی پا برای انجام فعالیت‌های روزمره بدون احساس درد و ناتوانی استفاده می‌شوند. در سالمندان استفاده از ارتز های پا باعث ثبات بخشیدن به ناحیه مچ پا می شود و از افتادگی مچ پا و زمین خوردن افراد جلوگیری می کند.

بررسی پا برای استفاده از ارتزها

اگر استفاده از ارتز برای فرد لازم باشد، باید عملکرد پا به طور کامل بررسی و ارزیابی شود. این کار شامل معاینه پا، از جمله بررسی محدوده حرکات مفصل پا، قدرت عضلات پا، و موقعیت‌ استخوان‌های پا در هنگام ایستادن می‌باشد. الگوی راه رفتن فرد نیز باید به طور کامل بررسی شود (ایستادن روی محل مسطح، روی تردمیل، یا انجام فعالیت‌های تکراری که باعث درد می‌شوند). در نهایت از پای بیمار قالب گیری انجام می شود تا ارتز پا مطابق با اندازه های پا ساخته شود.

درمان بلند مدت با ارتزها

معمولا ارتزها همراه با دیگر روش‌های درمانی، مانند حرکات کششی و تقویت کننده تجویز می‌شوند تا حالت قرارگیری و ترازبندی پا را بهبود بخشند. معمولا این ورزش‌ها پس از مشورت با پزشک پا، فیزیوتراپ یا کاردرمان مشخص شده و از هنگام تجویز ارتز، انجام آنها آغاز می‌شود. در مواردی که ناهنجاری مادرزادی است یا کوتاهی تاندونی به علت آسیب وجود دارد استفاده از ارتز به صورت بلند مدت بسیار مفید است به گونه ای که در هر مرحله اعمال فشار و نیرو در جهت اصلاح عارضه و ناهنجاری توسط ارتز بیشتر می شود. این روش درمان می تواند احتمال نیاز به جراحی در آینده را کاهش دهد.

دیگر روش‌های درمانی و تمرینی فیزیوتراپی عبارتند از:

• اولتراسوند
• تحرک بخشی
• درمان دستی
• استفاده از نوارها و باندهای ورزشی

برای افرادی که مبتلا به زخم‌های دیابت هستند از باندهایی برای تمیز کردن و پانسمان زخم و همچنین ارتزهای کاهش دهنده‌ی فشار برای تسریع درمان استفاده می‌شود.

پس از این که ارتز مناسب برای بیمار آماده و بر روی پای وی قرار گرفت، بیمار باید به پزشک پا مراجعه کند تا از درست کار کردن ارتز اطمینان حاصل کند. در برخی موارد، کفی‌های کفش نیاز به تنظیمات جزئی دارند. پزشک برای کمک به کنترل مشکلات پا در بلند مدت یک برنامه درمان مداوم برای بیمار تهیه می‌کند و به متخصص ارتز ارجاع می دهد.

انواع ارتز

ارتزهای تطبیقی

ارتزهای تطبیقی به عنوان یک بالشتک یا پد برای کاهش فشار از روی محل آسیب دیده یا دردناک استفاده می‌شوند. همچنین این ارتزها برای کنترل عملکرد غیر طبیعی پا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. ارتزهای تطبیقی از مواد مختلفی همچون چوب پنبه، چرم، فوم‌های پلاستیکی، و مواد لاستیکی ساخته می‌شوند. این ارتزها معمولا نرم‌تر و انعطاف پذیرتر از ارتزهای اصلی هستند. ارتزهای تطبیقی از روی یک الگوی سه بعدی پا ساخته می‌شوند. الگوهای سه بعدی با استفاده از اسکن پا توسط یک اسکنر مکانیکی یا نوری  و یا قالب گچی تهیه شده از پا و سپس قرار دادن این قالب‌ها در فوم فشرده، تهیه می‌شوند.

ارتزهای تطبیقی برای درمان پینه‌های دردناک کف پا، زخم‌های ناشی از دیابت بر روی پا، استخوان‌های دردناک کف پا، زخم بستر و دیگر انواع آسیب‌های پا مفید هستند. مزیت ارتزهای ‌تطبیقی این است که نسبتا نرم بوده و تنظیم شکل آنها پس از تحویل به بیمار برای افزایش راحتی بیمار، کار آسانی است. معایب ارتزهای تطبیقی این است که این ارتزها نسبتا بزرگ بوده و دوام زیادی ندارند و برای اینکه بتوانند موثر واقع شوند باید مرتب تنظیم شوند.

ارتزهای عملکردی برای پا

ارتزهای عملکردی برای اصلاح عملکرد غیرطبیعی پاها استفاده می‌شوند، و در همین حین، عملکرد غیر طبیعی اندام تحتانی را نیز اصلاح می‌کنند. برخی از انواع ارتزهای عملکردی، مانند ارتزهای تطبیقی، برای تطبیق قسمت‌های دردناکِ کفِ پا طراحی شده‌اند. ارتزهای عملکردی ممکن است از پلاستیک نرم، نیمه نرم، انعطاف پذیر یا مواد گرافیتی ساخته شوند. این ارتزها نسبتا کوچک بوده و می‌توان آنها را به راحتی در اکثر کفش‌ها قرار داد. این ارتزها از روی یک مدل سه بعدی از پا ساخته می‌شوند. الگوهای سه بعدی با استفاده از قالب گچی تهیه شده از پا و سپس قرار دادن این قالب‌ها در فوم فشرده، یا اسکن پا توسط یک اسکنر مکانیکی یا نوری تهیه می‌شوند.

ارتزهای عملکردی در درمان بسیاری از بیماری‌های دردناکِ پا و اندام‌های تحتانی موثر هستند. معمولا دردِ مفصلِ انگشت بزرگ و انگشتِ کوچک‌تر پا، درد قوس کف پا، انحنای روی پا و درد پاشنه دردهایی هستند که با استفاده از ارتزهای عملکردی درمان می‌شوند. از آنجا که عملکرد نامناسب پا باعث ایجاد اختلال در عملکرد ساق پا، زانو، و لگن می‌شود، معمولا از ارتزهای عملکردی برای درمان کوتاهی تاندون یا استخوان، انحرافات مچ پا، ناهنجاری های مادرزادی، التهاب‌های دردناک تاندون و بورسیت (التهاب‌ بورس)‌ مچ پا، زانو و لگن و همچنین درد ساق پا یا شین اسپلینت‌ استفاده می‌شود. مزیت استفاده از ارتزهای عملکردی این است که این ارتزها نسبتا با دوام بوده و به ندرت به تنظیم نیاز دارند و‌ بیشتر از دیگر ارتزها برای کفش‌های استاندارد مناسب هستند. معایب ارتزهای عملکردی این است که تنظیم آنها نسبتا سخت بوده و این ارتزها سفت بوده و حالت بالشتی ندارند.

سوالاتی که مکررا پرسیده می‌شوند

اگر ارتز به پای بیمار صدمه زد، چه راه حلی برای او توصیه می‌شود؟

در چند هفته اول استفاده از ارتز ممکن است کمی درد در پا و ساق پا احساس شود. وجود درد امری طبیعی است و نشان می‌دهد که ارتزها در حال تاثیر هستند. این درد نشان می‌دهد که بدن شرطی شده تا پایی که عملکرد نامناسب دارد را با ارتز تطبیق دهد و در نتیجه به مدتی زمان برای تطبیق نیاز دارد. اگر این احساس ناراحتی بیش از چند هفته طول کشید، بیمار بایدبه متخصص ارتز مراجعه کند زیرا ممکن است ارتز به تنظیمات جزئی نیاز داشته باشد.

بیمار هر چند وقت یک بار باید از ارتز استفاده کند؟

هر موقع که بیمار روی پای خود می‌ایستد- هنگام کار، در خانه و هنگام بازی یا ورزش- باید از ارتز استفاده کند. ارتز ها نیز مانند عینک هستند، یعنی هر موقع استفاده شوند موثر و مفید خواهند بود. به محض این که ارتز از کفش خارج شده، یا کفش از پا در آورده شود، احساس فشار یا ناراحتی قبلی مجددا باز خواهند گشت.

آیا میزان تاثیر ارتز به نوع کفشی که پوشیده می‌شود بستگی دارد؟

ارتزها در کفش‌هایی که دارای ساختار مناسب و راحت هستند موثرتر می‌باشند. بهتر است زمانی که بیمار برای تنظیم ارتز به متخصص ارتز مراجعه می‌کند، کفش‌های خود را نیز همراه ببرد. آگاهی از نوع کفشی که بیمار اکثر اوقات می‌پوشد به متخصص ارتز کمک می‌کند که ارتز مناسب را برای او تجویز کند. کاملا عادی است که برخی از متخصصین ارتز دو نوع ارتز ( رسمی و اسپرت) برای بیمار تجویز کنند. همچنین زمانی که بیمار برای خرید کفش می‌رود، بهتر است ارتز های خود را نیز همراه ببرد تا کفش مناسب خریداری کند.

کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.