پروتز، بخش مهمی از بدن شما را تشکیل می‌دهد. به طور عمده، این دستگاه پیچیده برای افزایش استقلال، سطح فعالیت و تحرک افراد طراحی شده است. هرچه بیشتر تجربه‌ای در استفاده از پروتز کسب کنید، به آن وابستگی بیشتری خواهید داشت. بهتر است از آن به خوبی مراقبت کنید تا کارایی آن افزایش یابد. لازم به ذکر است که این دستگاه یک ساختار مکانیکی است و به همین دلیل، گاهی نیاز به تعمیر و نگهداری دارد. بهترین روش این است که حداقل یک بار در سال به پزشک مراجعه کرده و مشکلات احتمالی را شناسایی کنید تا قبل از اینکه پروتز شکسته شود یا غیرقابل استفاده شود، تعمیر شود. در این فرصت، می‌توانیم در مورد تکنولوژی‌های جدید و بهبودهای فناوری که در دسترس شما قرار دارد، بحث و گفتگو کنیم.
مراقبت از پروتز و اندام مصنوعی
کلینیک تخصصی ارتوپد فنی امید یکی از بهترین مراکز خدمات رسانی در زمینه انواع ارتز و پروتز می باشد که با ارائه پروتز و اندام مصنوعی مناسب شما به صورت سفارشی در تمام مراحل استفاده از آن همراه شما خواهد بود. شما میتوانید جهت آموزش استفاده و دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید.
سه روش برای استفاده بهینه از پروتز
این سوال که پروتز چقدر خوب کار می‌کند مسئله‌ای است که به عوامل زیادی بستگی دارد. برای اکثر افراد، سه مورد اصلی عبارتند از:
- اتصال سوکت
- تنظیم و تراز بودن پروتز
- توانایی‌های فیزیکی و ذهنی همراه با دسترسی به درمان یا آموزش.
اگر با متخصص کار گذاشتن اندام مصنوعی مشورت کنید، آنها می‌توانند در مورد نوع محصول مناسب, شما را راهنمایی کنند. هر چه قدر اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی کارکردن پروتز داشته باشید، میتوانید بهترین گزینه را انتخاب کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پروتز میتوانید به منابع زیادی در این رابطه مراجعه کنید.
سوکت مناسب
جراح متخصص کار گذاشتن اندام مصنوعی سوکتی مخصوص برای شما طراحی می‌کند که با اندام شما تناسب داشته باشد. تناسب سوکت مهم است زیرا به بدن و پروتز شما متصل می‌شود. همانطور که حرکت می‌کنید، ضربه به سوکت وارد می‌شود و اگر از تناسب خوب و دقیق برخودار باشد، شتاب این ضربه پخش می‌شود و به حداقل می‌رسد. متخصص شما می‌تواند از مواد و اشکال مختلفی برای ساخت پروتز استفاده کند و با توجه به شیوه زندگی و وضعیت جسمانی شما انتخاب لازم را انجام می‌دهد. شایعترین موادی که امروزه در ساخت پروتز استفاده می‌شوند عبارتند از: فیبر پلاستیکی و گرافیتی/ کربن. از لحاظ شکل نیز با یکدیگر متفاوت هستند. مزایای سوکت مناسب با اندام فرد عبارتند از:
- کاهش حرکت اندام داخل سوکت، چون اصطکاک را کاهش می‌دهد و سلامت پوست و آرامش فرد را بهبود می‌بخشد
- کنترل خوب عملکرد پروتز.
البته به قسمت باقی مانده اندام هم توجه داشته باشید چون در طول روز با تغییراتی مواجه می‌شود و روی تناسب سوکت شما تاثیر می‌گذارد. با متخصص خود درباره جوراب، گزینه‌های تعلیق و روشهای دیگر برای کنترل این تغییرات صحبت کنید.
تراز
تراز بودن در پروتز نشان دهنده چگونگی ترکیب قطعات در ارتباط با یکدیگر هستند. این یک خط عمودی ساده نیست. تنظیم پروتز بر اساس تغییرات دقیقی مانند موارد زیر انجام می‌شود:
- نوع و نحوه کار اجزاء
- طول اندام باقی مانده و سطح قطع عضو
- اندازه و حالت بدن
- توانایی کنترل پروتز.
متخصص بر اساس بازخورد شما و تجربه بالینی خودش پروتز را تنظیم می‌کند. از جمله مزایای پروتزی که خوب تراز شده باشد کنترل بهتر، ثبات بیشتر، راحتی و عملکرد بهتر خواهد بود.
توانایی‌های جسمی و ذهنی
تخصصی که برای اطمینان حاصل می‌شود که پروتز به طور کامل برای شما مناسب است، شامل مطرح کردن سوالاتی درباره زندگی شما است. این تخصصی درباره نوع فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برید، آیا شما در حال حاضر کار می‌کنید یا قصد دارید به کار بازگردید، و فعالیت‌های فیزیکی شما در خانه، محله و محل کار را پرسش می‌کند. همچنین، سلامت جسمی شما از جمله قدرت عضلانی، استقامت و تعادل نیز ارزیابی می‌شود. شما باید درباره پتانسیل خود – چیزی که ممکن است انجام دهید – و وضعیت فعلی خود فکر کنید. در نهایت، پس از نصب عضو جدید، درمان یا توانبخشی به شما کمک می‌کند تا تمام جزئیات مربوط به استفاده از پروتز را بیاموزید. حتی اگر این اولین پروتز شما نباشد، ممکن است مهارت‌های شما یا تکنولوژی تغییر کرده باشد. درباره نحوه مراقبت از پروتز، استفاده صحیح از آن، حرکت با آن و راه‌هایی برای استقلال بیشتر و فعالیت بیشتر با پروتز، با تخصصی که پروتز را تهیه کرده است، صحبت کنید.
نحوه مراقبت از پروتز
باید به طور مرتب سوکت خود را با پارچه‌ی مرطوب پاک کنید و بگذارید به طور کامل خشک شود. هرگز برای خشک کردن سوکت، از حرارت مستقیم استفاده نکنید. پروتز شما مانند همه وسایل مکانیکی، با گذشت زمان نیاز به تعمیر و نگهداری دارد. اگر متوجه شدید که پروتز شما صدا می‌دهد، استفاده از آن دشوار است یا تناسب خوبی ندارد، لطفا با متخصص پروتز خود تماس بگیرید. اصلا سعی نکنید خودتان آن را تعمیر کنید.
- از روغن یا سایر روان کننده‌ها در پروتز خود استفاده نکنید
- هیچ گونه پیچ یا مهره‌ای را شل نکنید زیرا ممکن است خطرناک باشد
- به هیچ وجه سعی نکنید سوکت خود را تغییر دهید.
قطعا اهمیت یک پروتز مناسب برای سلامتی، راحتی و راه رفتن فردی که عضوی از بدن خود را از دست داده است را نمی‌توان نادیده گرفت.
مشکلاتی که با قطع عضو پیش می‌آیند
- زائده استخوانی یا التهاب تروماتیک(ناشی از آسیب دیدگی) را با پوشش استخوان در حین جراحی به اشتباه درمی‌آورند
- استخوان فیبولا(نازک نی) که بلندتر از تیبیا(درشت نی) است
- عدم موفقیت جراحی میوپلاستی(جراحی برای تثبیت عضلات) یا میودزیس(تکنیک دوخت مستقیم عضله یا تاندون به استخوان)
- آرتروز حاد
- مشکل اداکتور رول(پس کشیدن عضلاتی که از جای خود خارج شده‌اند)
- عدم تناسب سوکت یا تعلیق
- تحمل فشار وزن ناشی از سوکتی که درست متصل نشده است. سوکت باید طوری طراحی شده باشد که این نیروها را به صورت یکنواخت در محدوده بزرگ و قسمتی که تحمل فشار را دارد پخش کند.
- درد مداوم، ازبین رفتن پوست(مشکلات پوستی)
- تغییر توانایی پوشیدن و درآوردن پروتز
- کوتاه شدگی غیر طبیعی: کوتاه شدگی انحنای ران و زانو روی تناسب و عملکرد پروتز تاثیر می‌گذارد. کوتاه شدگی زانو و مفصل ران نیز باعث کاهش سرعت و کارایی حرکت فرد می‌شود.
حس فانتوم و درد فانتوم(اندام قطع شده): حس فانتوم احساسی است که فرد تصور می‌کند که اندام قطع شده یا بخشی از آن هنوز وجود دارد.
- درد فانتوم (عضو قطع شده): احساس درد در ناحیه‌ای که عضو بدن قطع شده است. افراد احساس درد سوزش، خارش و گرفتگی دارند.
- عرق کردن مشکل بسیار متداولی است که گاهی اوقات مانع از پوشیدن پروتز می‌شود
- گرفتگی: هنگامی که قسمت نزدیک به سوکت, کاملا روی باقی مانده اندام بچسبد و مانع از جریان خون سیاهرگ شود گرفتگی ایجاد می‌شود. اگر این مسئله با فضای خالی و دور از سوکت همراه شود موجب تورم می‌شود و تا وقتی این فضای خالی پر نشود تورم ادامه پیدا می‌کند. در وضعیت حاد گرفتگی، پوست قرمز شده و پینه میبندد و ظاهر ان شبیه پرتقال پوست کنده با منافذ باز می‌شود.
- مشکلات پوستی: مواجه با درماتیت یا کیست‌های چربی، فولیکولیت، تعریق بیش از حد و کنترل زخم.
- مصرف انرژي: نياز به افزايش نيروي حرکتی باعث کاهش استفاده از پروتز می‌شود.
اگر قبلا پروتز راحتی داشته‌اید، ایجاد تغییرات در دست یا پایی که کاملا مناسب شما باشد و به سلامت و رفاه شما کمک کند خیلی دشوار است.
توصیه‌های کلی
- هرگز روی پروتز بدون کفش راه نروید، مگر اینکه پزشک گفته باشد. اگر می‌خواهید کفش خود را عوض کنید، باید ارتفاع پاشنه کفش با کفشهای قبل یکی باشد تا تناسب پروتز بهم نخورد.
- باقی مانده عضلات را روزانه با صابون بشویید، آب بکشید و با دقت خشک کنید. البته نه اینکه خیس بخورد زیرا باعث می‌شود پوست حساس شود. بهترین زمان برای تمیز کردن باقی مانده اندام شب‌هاست. قبل از استفاده از سوکت باید کاملا بدن خود را خشک کنید. اگر در طول روز بیش از حد عرق کردید، سوکت را درآورید جوراب و ساق پا را خشک کنید، در صورت لزوم سوکت را عوض کنید. اگر منتظر بهبودی ساییدگی و زخم پوست هستید از پروتز استفاده نکنید. اگر به مشکلی برخوردید به متخصص خود اطلاع دهید.
- باقی مانده اندام خود را اصلاح نکنید و یا از لوسیون‌ها یا مرطوب کننده‌ها برای این قسمت استفاده نکنید، مگر اینکه متخصص پروتز آن را توصیه کنید.
- هرگونه تغييرعمده در وزن بدن تناسب پروتز را تغيير می‌دهد.
- هرگونه تغییر عمده در سطح فعالیت یا شیوه زندگی ممکن است بر عملکرد پروتز و راحتی شما تأثیر بگذارد.
- روزانه اتصالات پروتز را بررسی کنید تا مطمئن شوید که هیچ نقطه فشاری وجود ندارد.
- اگر از لاینر سیلیکون استفاده می‌کنید، باید روزانه قبل از اینکه آن را بپوشید آن را تمیز کنید و خشک کنید.
سوالات متداول
هنگام استفاده از پروتز و اندام مصنوعی پوستم قرمز می شود، علت چیست؟
آیا قرمزی پس از گذشت 20 دقیقه بدون پروتز از بین می‌رود؟ اگر قرمزی در عرض 20 دقیقه برطرف نشد، زمان پوشیدن پروتز را کاهش دهید. اگر قرمزی ادامه پیدا کند، دیگر از پروتز استفاده نکنید و برای تنظیم مجدد با متخصص خود تماس بگیرید.
چرا پروتز من بوی بد گرفته است؟
آیا شما به طور منظم قسمت باقی مانده اندام و پروتز خود را تمیز می‌کنید؟ اندام خود را با صابون ملایم و بدون عطر شستشو دهید و خوب خشک کنید. جوراب را هم به طور مرتب با مواد شوینده خفیف بشویید. هر شب، سوکت (و / یا لاینر) باید با پارچه نرم و صابون ملایم تمیز شود. پروتز را نباید در آب غوطه ور کنید.
