پروتز زانو برای شبیه‌سازی عمل خم شدن (فلکشن) و باز شدن (اکستنشن) زانو در هنگام راه رفتن طراحی شده‌است. از اجزای پیشرفته رایانه‌ای گرفته تا مفاصل ساده ، پروتز زانو به همراه پروتز پا و سوکت، عمل راه رفتن را ممکن می‌سازند.
یکی از مشکلات ناراحت کننده‌ترینی که ممکن است برای هر فردی پیش آید، از دست دادن یک عضو بدن است. این ضایعه تأثیرات روانی و ظاهری روی شخص دارد و بر توانایی او در راه رفتن، پریدن و دویدن تأثیر می‌گذارد. در این موارد، پروتزها به شخص کمک می‌کنند و مشکلات او را حل می‌کنند. پروتزهای جدید بهبودی در حرکت بیمار و افزایش روحیه او ایجاد می‌کنند.
برخی از عوامل استفاده از پروتزها، به ویژه پروتز زانو، را راحت‌تر می‌سازند. به عنوان مثال، زمانی که شخص جوان و وزنش مناسب باشد، استفاده از پروتز زانو بهترین گزینه است. پروتزهای جدید زانو به دو نوع تقسیم می‌شوند: پروتز زانو با کنترل میکروپروسسور (ریزپردازنده) و پروتز زانو بدون کنترل ریزپردازنده.
کلینیک تخصصی ارتوپدی فنی امید یکی از بهترین مراکز برای انواع خدمات ارتز و پروتز می‌باشد. به ویژه، در این مرکز خدمات برای انجام انواع پروتز زانو نیز انجام می‌گیرد . جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره‌های زیر تماس حاصل فرمایید.
پروتزهای جدید زانو بر دو نوع هستند: پروتز زانو با کنترل میکروپروسسور (ریزپردازنده) و پروتز زانو بدون کنترل ریز پردازنده.
پروتز کنترل‌شونده با ریزپردازنده (MPK)
پروتزهای زانو با کنترل رایانه‌ای بیشترین ایمنی و عملکرد را برای قطع عضو قسمت بالای زانو فراهم می‌کنند. این پروتزها دارای یک ریزپردازنده هستند که از سنسورهای داخل مفصل فیدبک دریافت می‌کند تا به نحوه راه رفتن بیمار واکنش نشان دهد و سختی مفصل زانو را با سرعتهای مختلف راه رفتن، ناهمواری‌های زمین و موقعیتهای مختلف سازگار کند. متخصص ساخت پروتز با استفاده از لپتاپ یا تبلت شاخص‌های کنترل را محاسبه کرده و پروتز زانو را تنظیم می‌کند.
مزایای کنترل ریزپردازنده زانو :
- عدم نیاز به یادگیری جهت استفاده از پروتز : بیمار برای استفاده از پروتز نیاز چندانی به فکر کردن ندارد.
- پارامترهای همزمان با قدم برداشتن : با افزایش سرعت از سوی بیمار، سرعت حرکت زانو نیز افزایش پیدا می‌کند.
- ایمنی بالا : در صورت بروز مشکل در ره رفتن، زانو به طور خودکار سفت می‌شود.
- سهولت در نشستن و برخاستن
پروتز زانو بدون کنترل رایانه‌ای (مفصل زانوی مکانیکی)
تجهیزات رایانه‌ای همیشه بهترین گزینه محسوب نمی‌شوند. این گونه نیست که همه بیماران به مفصل زانو با کنترل ریزپردازنده نیاز داشته باشند. بسیاری از بیماران پروتز زانوی مکانیکی را بر پروتز با کنترل ریزپردازنده ترجیح می‌دهند زیرا که پروتز مکانیکی معمولاً کوچکتر و سبکتر بوده و مانند پروتزهای دارای ریزپردازنده نیاز به شارژ روزانه ندارند. پروتزهای مکانیکی برای تنظیم سرعت در زمان خم شدن زانو از اصطکاک مکانیکی یا مایع هیدرولیک استفاده می‌کنند. پروتز زانو به دو نوع تقسیم می‌شوند : بر حسب نوع محور یا مولفه‌های حرکتی و یا بر حسب روش کنترل.
انواع پروتز زانو
تمامی پروتزهای زانو چه رایانه‌ای باشند و چه مکانیکی، به نوعی مکانیزم نیاز دارند تا خم و راست شدن زانو را تنظیم کنند. پروتزهای زانو را می‌توان به زیرگروه‌هایی تقسیم کرد و هر زیرگروه دارای بخش‌های متفاوتی می‌باشد، ولی ساده‌ترین راه برای گروه‌بندی پروتز زانو بوسیله اجزای حرکتی (یا محور) و یا روش کنترل است.
محور
تمامی پروتزهای زانو بر دو نوع می‌باشند : محور منفرد یا چندمرکزی (محورهای چندگانه). در پروتز با یک محور منفرد، تنها یک محور چرخش وجود دارد مانند باز و بسته شدن در. پروتزهای با یک محور منفرد معمولاً نیاز به قدرت عضلانی بیشتری دارند، زیرا که مرکز چرخش یا نقطه حرکت زانو ثابت می‌باشد.
پروتزهای با محورهای چندگانه دارای بیش از یک محور چرخش هستند. این پروتزها در جهت جلو و عقب نیز حرکت می‌کنند ولی دارای اجزای حرکتی بیشتری هستند و به علت دارا بوده مرکز چرخش، مفصل زانو دارای ثبات بیشتری می‌باشد. این پروتزهای زانو برای کسانی که دچار قطع‌شدگی زانو هستند یا عضو باقیمانده در قسمت بالای زانو بلندتر می‌باشد بسیار مناسب می‌باشند، زیرا این پروتزها در حین باز شدن مفصل کوتاه می‌شوند.
انواع روش کنترل
پروتزهای زانو بر حسب روش کنترل باز و بسته شدن مفصل زانو نیز تقسیم‌بندی می‌شوند. از این لحاظ تقسیم‌بندیهای زیر وجود دارند و گاهی این تقسیم‌بندیها با هم ادغام می‌شوند :
- کنترل هیدرولیک / پنوماتیک
- اصطکاک مکانیکی
- فعال‌شونده وزنی
- پروتز با قابلیت قفل دستی
کنترل هیدرولیک / پنوماتیک
پروتزهای کنترل‌شونده هیدرولیک و پنوماتیک دارای حفره‌های هستند که خم و راست شدن زانو را در سرعتهای مختلف تنظیم می‌کنند. این پروتزها کمی سنگین‌تر بوده و از اجزای دیگر زانو گرانتر می‌باشند. این پروتزهای زانو برای بیمارانی که فعالیت بیشتری دارند و مدام سرعت حرکت خود را تغییر می‌دهند مناسب هستند. پروتزهای هیدرولیک و پنوماتیک از لحاظ طراحی ممکن است دارای یک محور یا چند محور باشند.
اصطکاک مکانیکی
این پروتزهای زانو سبک بوده و نسبتاً ارزان می‌باشند. اصطکاک (مقاومت در برابر خم شدن) در مفصل زانو معمولاً بوسیله یک پیچ قابل تنظیم است. معمولاً برای کمک به راست شدن زانو قبل از تماس پا با زمین در حین راه رفتن از یک فنر استفاده می‌شود. این پروتزها در حین راه رفتن به طور طبیعی خم می‌شوند و معمولاً می‌توانند دارای یک محور چرخش یا چند محور چرخش باشند و برای فعالیت کم یا راه رفتن با سرعت ثابت مناسب هستند.
پروتزهای فعال‌شونده وزنی
این پروتزها دارای مکانیزم توقف هستند به این شکل که تا زمانی که وزن روی پروتز قرار دارد، از خم شدن زانو جلوگیری می‌شود. پروتزهای فعال‌شونده وزنی با یک محور کنترل می‌شوند و بسیار ایمن، سبک و تقریباً ارزان هستند. یکی از مشکلات این پروتزها اینست که تمامی وزن بیمار باید از روی پروتز برداشته شود تا زانو از حالت قفل خارج شده و فرد بتواند بنشیند. این پروتز برای ایجاد تعادل و سطح پایین فعالیت مناسب است و معمولاً با اجزای پروتز قفل دستی ادغام می‌شود.
پروتز با قابلیت قفل دستی
این پروتزهای زانو دارای بیشترین پایداری می‌باشند و همیشه در حالت کشیده قرار دارند و تا زمانی سیم مخصوص آن کشیده نشود و قفل آزاد نشود زانو خم نمی‌شود و از این لحاظ بسیار ایمن هستند. زمانی که بیمار راه می‌رود زانو خم نمی‌شود و سیم باید کشیده شود تا خم شدن زانو انجام شود. این پروتز برای بیمارانی که عضلات بسیار ضعیفی دارند و در مراحل اولیه توانبخشی هستند مناسب است. برخی از انواع این پروتز دارای نوع دوم کنترل مانند فعال‌سازی وزنی زانو هستند و زمانی که بیمار در روند درمان پیشرفت می‌کند، می‌توان قفل دستی را جدا کرد و زانو می‌تواند بدون وجود سیم خم شود.
مراقبت‌های درمانی پس از استفاده از پروتز زانو
- پاهای خود را هر روز بررسی کنید : در صورت مشاهده هرگونه قرمزی، تاول، درد و ورم استفاده از پروتز را متوقف کرده و سریع به پزشک مراجعه کنید.
- داخل سوکت را هر روز تمیز کنید : با یک پارچه آغشته به آب و صابون، عرق و کثیفی را پاک کرده و در آخر با یک پارچه تمیز سوکت را خشک کنید.
- طبق دستور پزشک از پروتز استفاده کنید : بایستی در طول چند ماه اول در تمامی مواقع طبق دستور پزشک از پروتز استفاده کنید.
در صورت بروز موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- وجود تب
- مشکل در استفاده از پروتز مانند حرکت، راه رفتن یا دویدن
- مشکل در اتصال یا جدا کردن پروتز
- وجود خارش، ورم یا راش پوستی
- در صورت وجود سوال در مورد عارضه خود یا نحوه مراقبت
در صورت وجود موارد زیر به بخش اورژانس بازگردید:
- وجود درد یا ورم در پا خصوصاً پس از استفاده از پروتز
- بروز ناگهانی مشکل تنفسی
- آسیب‌دیدگی پروتز
- پوست پا به رنگ آبی یا سفید در بیاید یا اینکه احساس سرما، بی‌حسی یا گزگز در پا ایجاد شود.
