بیماری بلانت (Blount’s disease) یک اختلال رشدی نادر است که معمولاً در کودکان ظاهر میشود و باعث خمیدگی زیاد پاها از زیر زانو میشود. در نوزادان و کودکان خردسال، وجود کمی خمیدگی و حالت پرانتزی در ساق پاها طبیعی است. با شروع راه رفتن در سن یک تا دو سالگی، پاهای کودکان به تدریج صاف می‌شوند. اما در بیماران مبتلا به بیماری بلانت، پاها به صورت خمیده باقی می‌مانند و یا حتی به سمت بیرون خم می‌شوند که مشکلاتی در راه رفتن ایجاد می‌کند. در قسمت پایینی پاها، زیر زانو، ممکن است برآمدهایی وجود داشته باشد، درحالی که انگشتان پا به شدت به سمت داخل چرخش می‌کنند. همچنین، یکی از پاها ممکن است کمی کوتاه‌تر از پا دیگر باشد. بیماران ممکن است در نهایت با درد اطراف زانو و عدم استحکام در هنگام تلاش برای راه رفتن مواجه شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره 02166015217 تماس حاصل فرمایید.
بیماری بلانت چیست؟
بیماری بلانت یک اختلال رشد در استخوان ساق پا است که معمولاً استخوان درشت نی (تیبیا) نامیده میشود و نشانه آن، خمیده شدن ساق پا درست از زیر مفصل زانو می‌باشد. در این بیماری، یک یا هر دو پا ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. برخی از کودکان ممکن است دچار کوتاه شدن یک پا (که به آن اختلاف طول پا نیز می‌گویند) یا چرخش 1 یا هر دو پا به سمت داخل شوند.
بیماری بلانت بر اساس سن کودک به 3 گروه طبقه‌بندی میشود:
- نوزادان (زمان تولد تا 3 سالگی)
- کودکان (4 تا 10 سال)
- نوجوان (11 سال و بالاتر)
بیماری بلانت نوزادان، در کودکان زیر 3 سال رخ میدهد که زود راه افتاده‌اند، درشت هستند یا اضافه وزن دارند. در این کودکان نوپا، فشار مکرر و فشرده‌سازی قسمت داخلی بالای استخوان ساق پا باعث میشود که «صفحه رشدی» کندتر شود یا رشد استخوان در داخل ساق متوقف شود، در حالی که قسمت بیرونی به رشد خود ادامه میدهد. این امر باعث اغراق در خمیدگی معمولی استخوان در قسمت پایین ساق پا میشود. “صفحات رشدی” از غضروفی تشکیل شده است که در هر سر استخوان‌های بلند کودک قرار دارند و با ساختن استخوان بر روی استخوان، قد کودک را بلندتر می‌کنند.
همیشه مقداری خمیدگی ممکن است در پاهای کودکان و بزرگ‌سالان وجود داشته باشد. خمیدگی ساق پا در نوزادانی که به طور طبیعی در حال رشد هستند، معمولاً تا 2 سالگی برطرف میشود، وقتی‌که پاها کمی به سمت بیرون خم می‌شوند و کودک در سال‌های سوم و چهارم دارای «زانو ضربدری» میشود. در سن 7 سالگی، پاهای آن‌ها شکل متفاوتی پیدا می‌کند، به نظر می‌رسد که زانوها کمی به سمت داخل رفته‌اند. در سن 12 سالگی، پاهای تمام کودکان به فرم و شکل بزرگسالی خود رشد می‌کنند. از بعد از این مرحله، شکل پاها دیگر خیلی کم تغییر می‌کند، اگرچه استخوان‌ها و ماهیچه‌ها به رشد و افزایش ضخامت خود ادامه می‌دهند. اگر خمیدگی ساق پاها به صورتی معمولی نباشد (شکل خمیدگی و پرانتزی بودن معمولی در نوزادی را نداشته باشد، خمیدگی در دو پا برابر هم نباشد یا شدید باشد)، باید به وجود بیماری بلانت شک کرد. پزشک یا فیزیوتراپیست می‌تواند خمیدگی طبیعی را از خمیدگی غیرطبیعی پاها تشخیص دهد. اگر مشکوک به وجود چنین مشکلی هستید، باید از این متخصصان مشاوره بگیرید.
- بیماری بلانت کودکی (Blount Juvenile)، کودکان 4 تا 10 ساله را مبتلا می‌کند.
- بیماری بلانت نوجوانان (Adolescent Blount’s) کودکان 11 سال و بالاتر را مبتلا می‌کند.
این اشکال از بیماری که کودکان بزرگ‌تر را تحت تأثیر قرار می‌دهند کمتر از نوع اطفال و شیرخواران است و به‌طورمعمول نوجوانان بزرگ و همچنین پسران را بیشتر از دختران و به ویژه پسران مبتلا به کمبود ویتامین D را درگیر می‌کند. اغلب در هر دو شکل این بیماری، استخوان‌های فوقانی و تحتانی ساق پا تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
تفاوت عمده این دو گروه (کودکان و نوجوانان)، سن کودک در زمان بروز خمیدگی در پاها است و اینکه چقدر از میزان رشد کودک هنوز باقی مانده است. پزشکان می‌توانند از رادیوگرافی برای تخمین میزان رشد باقی‌مانده استفاده کنند.
علائم و نشانه‌ها
بیماری بلانت ممکن است یکی یا هر دو پا را درگیر کند. شایع‌ترین علامت آن، خم شدن ساق پا از زیر زانو تا مچ پا است. این خمیدگی و حالت پرانتزی با رشد کودک به تدریج بدتر میشود. در کودکان بزرگ‌تر، ممکن است علاوه بر استخوان ساق پا، استخوان ران نیز آسیب ببیند.
ممکن است کودک هیچ علامتی را احساس نکند، اما نوجوانان ممکن است از درد در قسمت داخلی مفصل زانو و پایین قسمت داخلی ساق شکایت کنند. وجود خمیدگی در ساق پا ممکن است اولین علامت قابل توجه از این بیماری باشد. علاوه بر این، نحوه راه رفتن کودک متفاوت به نظر می‌رسد. کودک ممکن است لنگ بزند یا مدام سکندری بخورد و بیفتد.
تفاوت عمده‌ای که در ماهیت و درمان بیماری وجود دارد، سن کودک است که خمیدگی پای کودک در آن زمان مشخص میشود و مدت زمانی که از رشد طبیعی کودک باقی‌مانده است.
بیماری بلانت چگونه تشخیص داده میشود؟
بیماری بلانت، بر اساس معاینه فیزیکی توسط متخصص ارتوپد کودکان و با گرفتن تصاویر رادیوگرافی از پاها تشخیص داده میشود. پزشک با توجه دقیق به پاها، بدن کودک را معاینه کرده و نحوه راه رفتن او را مشاهده می‌کند. همچنین ممکن است فاصله بین زانوهای کودک را هنگام ایستادن، با لمس کردن پاها اندازه‌گیری کند. اگر فاصله‌ی بین زانوها خیلی زیاد باشد، به آزمایش بیشتر نیاز خواهد بود.
پزشک تصاویر رادیوگرافی را تجویز می‌کند، زیرا خم شدن استخوان‌ها در این نوع تصویر واضح‌تر دیده میشود. رادیوگرافی به پزشک این امکان را میدهد تا تشخیص خود را تأیید کند (یا آن را رد کند) و یک عدد از I تا VI را برای نشان دادن مرحله بیماری تعیین کند. مرحله I، خفیف‌ترین نوع و مرحله VI، پیشرفته‌ترین نوع آن است. همچنین ممکن است پزشک برای تعیین سطح ویتامین D خون، دستور آزمایش خون کند.
درمان بیماری بلانت
نظارت
کودکان کمتر از دو سالی که خمیدگی کمی در پاهای خود دارند، احتمالاً برای مشاهده چگونگی پیشرفت این وضعیت، تحت نظارت قرار می‌گیرند. در موارد خاص، این خمیدگی بی‌ضرر خواهد بود و در نهایت بدون هیچ گونه درمان اضافی، ظرف یک سال خودبه‌خود اصلاح میشود.
فیزیوتراپی
درمان بیماری بلانت به سن کودک و مرحله بیماری بستگی دارد، اما یک فیزیوتراپیست به بیماران، در تمام مراحل کمک خواهد کرد. درمان فیزیوتراپی می‌تواند به تمرینات تقویتی برای پاها و همچنین آموزش راه رفتن خوب کمک کند.
بریس
درمان با بریس همیشه در ابتدا در کودکان کمتر از 30 ماه و در مرحله اولیه (مرحله I) بیماری در نظر گرفته میشود. بریس تجویز شده توسط پزشک می‌تواند بریس HKAFO (ارتز هیپ-زانو- مچ پا) یا KAFO (ارتز زانو – مچ پا) باشد و به توزیع مجدد نیروها در صفحه‌ی رشد برای ترغیب و تقویت رشد طبیعی استخوان‌های کودک کمک می‌کند.
بریس‌ها معمولاً توسط یک متخصص (ارتوتیست) پس از قالب‌گیری یا اسکن کامپیوتری پا برای اندازه‌گیری دقیق ساخته می‌شوند. متخصص فیزیوتراپی به شما و فرزندتان یاد میدهد که چگونه این بریس را ببندید و درآورید و چگونه از پوست خود محافظت کنید. فیزیوتراپیست همچنین به فرزند شما کمک می‌کند تا نحوه راه رفتن و تعادل با بریس را بیاموزد. ممکن است به وسایل کمکی مانند رول واکری متناسب با قد کودک یا عصا نیاز باشد. فیزیوتراپیست همچنین به کودک شما می‌آموزد که چگونه با خیال راحت و آزادانه با کمک واکر یا عصا راه برود.
این بریس باید حدود 1 تا 2 سال استفاده شود تا ناهنجاری‌هایی که در شکل استخوان ساق پا وجود دارد برطرف شود، البته باید در سال اول بهبودی حاصل شود. با رشد کودک، تنظیماتی روی بریس انجام میشود. اگر در 12 ماه اول بهبودی مشاهده نشد، استفاده از بریس قطع میشود و جراحی توصیه میشود.
عمل جراحی
اگر بیماری پیشرفت کرده باشد، یا اگر درمان با بریس ناموفق باشد، یا اگر کودک تقریباً 10 سال سن دارد، ممکن است جراحی لازم باشد. این عمل جراحی تحت بیهوشی انجام میشود، بنابراین کودک برای این عمل به خواب می‌رود تا احساس درد نکند. کودکانی که سه تا چهار سال سن دارند یا دچار خمیدگی شدید هستند، چاره‌ای جز انجام جراحی برای اصلاح این مشکل نخواهند داشت.
بعد از جراحی
برای اینکه پس از جراحی و در مرحله بهبودی، ساق پا در حالتی مناسب قرار گیرد، جراح نوع دیگری از بریس به نام فیکساتور را روی ساق پا قرار میدهد و باید به مدت 8 تا 12 هفته از آن استفاده شود.
در حینی که کودک پس از جراحی در بیمارستان بستری است، یک متخصص فیزیوتراپی به او نحوه راه رفتن با استفاده از واکر یا عصا را آموزش میدهد. فیزیوتراپیست به کودک شما یاد میدهد که چگونه وزن مناسب را بر روی پا (تحمل وزن) که پزشک تجویز کرده است قرار دهد تا از آسیب به نتایج جراحی پا جلوگیری شود. فیزیوتراپیست همچنین تمرینات خاصی را به شما و فرزند شما آموزش میدهد تا به حفظ سلامت پا و بازیابی قدرت و حرکت مفصل کمک کند. فیزیوتراپیست به کودک شما می‌آموزد که چگونه با خیال راحت به رختخوابش برود و چگونه از آن بلند شود، چگونه به حمام و دستشویی برود، چگونه از حاشیه‌ها و پله‌ها عبور کند و چگونه از ماشین سوار و پیاده شود و به همین ترتیب برای بازگشت به خانه آماده شود.
پس از مرخص شدن از بیمارستان، اکثر بیماران هفته‌ای 2 تا 3 بار در منزل یا در کلینیک سرپایی باید نزد متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنند. فیزیوتراپی به اطمینان از انعطاف‌پذیری بافت‌های اطراف پا در حین بهبود استخوان، حفظ قدرت عضلانی، مستقل بودن کودک در انجام کلیه فعالیت‌های روزانه، رعایت موارد احتیاط مربوط به تحمل وزن کمک می‌کند و کودک فقط وزن مجاز (وزنی که پزشک مناسب دانسته است) را بر روی پای خود وارد می‌کند. اغلب، زمانی که جراح به کودک اجازه میدهد تا وزن کامل خود را روی پای عمل شده برای کمک به بهبود استخوان بیندازد، کودکان در انجام این کار مردد هستند. فیزیوتراپیست به کودک شما کمک می‌کند تا با آسودگی و با حمایت کافی، میزان تحمل وزن در پای عمل شده را افزایش دهد.
فیزیوتراپیست ها همچنین نوجوانان مبتلا به بیماری بلانت را برای راه رفتن و تقویت پاهای خود راهنمایی و به آن‌ها در کنترل علائمشان کمک می‌کنند. با رشد طبیعی نوجوان، این ناهنجاری در شکل پاها ممکن است به آرامی اصلاح شود. اگر این روش شکست بخورد، یا اگر نوجوان بزرگ‌تر زمان رشد کافی برای دستیابی به اصلاح نداشته باشد، ممکن است جراحی توصیه شود. با فیزیوتراپی میتوان ایمن و مؤثر بودن بهبودی بعد از جراحی را تضمین کرد.
آیا میتوان از این آسیب یا وضعیت پیشگیری کرد؟
مطالعات متعدد نشان میدهد که کودکان چاق شانس بیشتری برای ابتلا به مشکلاتی در پاهای خود از جمله بیماری بلانت دارند.
متخصصان فیزیوتراپی ممکن است با آموزش به کودکانی که اضافه وزن دارند، برای انجام تمرینات منظم و حفظ تناسب اندام، از بروز بیماری دیرهنگام بلانت جلوگیری کنند.
یک برنامه کاهش وزن برای کودکان دارای اضافه وزن نیز ممکن است مفید باشد. از آنجا که کمبود ویتامین D ممکن است در بروز بیماری بلانت، به ویژه در پسران، نقش داشته باشد، خانواده‌ها همیشه باید در طول ویزیت‌های معمول از پزشک بخواهند تا معاینه کاملی روی کودکشان انجام دهد تا از میزان کافی ویتامین D در بدن او اطمینان حاصل کنند.
