تشخیص صافی کف پا بر اساس علائم، معاینه‌ی فیزیکی و عکس‌برداری

علائم صافی کف پا چیست؟ و چگونه تشخیص داده می شود؟ صافی کف پا یکی از دلایل عمده درد پا و مچ پا است. دلایل زیادی برای صافی کف پا وجود دارد. بعضی از افراد با کف پا صاف به دنیا می آیند. برخی دیگر در اثر آرتروز، ضربه یا بیماری اسکلتی عضلانی، کف پا صاف دارند. استفاده بیش از حد مثل ایستادن طولانی مدت یا ورزش های خاص روی سطوح سخت نیز می تواند قوس پا را ضعیف کند. علائم و عارضه کف پا صاف اغلب تا سال ها در فرد ظاهر نمی شود. در برخی مواقع، با افزایش فشار روی پاها و ساق پا، درد ممکن است احساس شده و راه رفتن برای فرد ناخوشایند شود.

فشار اضافی ناشی از صافی کف پا می تواند مشکلات دیگری را نیز در پا ایجاد کند، مانند شکل گیری انگشت‌های چکشی، پینه پا، خار پاشنه، کشیدگی قوس، میخچه، نوروم (تومور عصب – نوعی بزرگ شدگی پیازی شکل روی یک عصب متشکل از کلاف درهم پیچیده رشته های متداخل) و افتادگی مفاصل. صافی کف پا می تواند بر سایر قسمت های بدن تأثیر بگذارد و باعث خستگی، درد یا سفتی در مچ پا، زانوها، پهلوها و کمر شود. اگر عارضه کف پا صاف در سنین پایین تشخیص داده شود، احتمال اینکه روش های درمانی غیر جراحی مانند باند پیچی، قرار دادن درج های سفارشی (ارتاسازی) یا دارو به شما کمک کند، بسیار بالا خواهد بود.

چه عواملی باعث صافی کف پا می‌شوند؟

موارد نسبتا زیادی وجود داشته که می تواند باعث صافی کف پا گردیده یا زمینه شکل گیری آن را در فرد ایجاد کند. در بسیاری از موارد، آسیب کم بوده و درد اغلب موارد ظاهر نمی شود. با این حال، در موارد دیگری نیز درد زیادی وجود داشته و کف پا صاف می تواند مشکلات دیگری ایجاد کند.

صافی کف پا مادرزادی

همه افراد از بدو تولد خود دارای صافی کف پا مادرزادی هستند، به این معنی که قوس کف پای آنها در این مرحله بدنیا می‌آید. این موضوع ممکن است نشان از وجود صافی کف پا در شما داشته باشد و یا به این دلیل باشد که قوس کف پایتان به طور کامل رشد نکرده است. حالت معمول صافی کف پا مادرزادی، به عنوان “کف پای صاف انعطاف‌پذیر” شناخته می‌شود. در این حالت، ظاهراً قوس کف پا تا زمانی که وزن یا فشاری بر روی پا اعمال نشود، حفظ می‌شود. اما هنگامی که فرد بر روی پا ایستاد یا فشار را به آن وارد می‌کند، قوس کف پا دیگر قابل مشاهده نیست. در این نوع صافی کف پا، معمولاً هیچ علائم و دردی وجود ندارد و در صورت وجود درد کمی، معمولاً با استفاده از روش‌های مختلفی برای حمایت از قوس کف پا قابل حل است.

اگرچه این حالت متداول ترین بوده اما مدل های کمتر متداول نسخه صاف کف پا مادرزادی نیز وجود داشته که درد بیشتری را شامل شده و انعطاف پذیر نمی باشد، به این معنی که پاها چه وزن و فشار رویشان اعمال شود و چه نشود، قوس کف پا باز هم صاف خواهد بود. برخی از این شرایط شدیدتر عبارتند از:

• پیوستگی های موقت تارسال یا استخوان مچ پا
• تالوس یا استخوان قوزک عمودی
• عارضه پای کمانی مادرزادی

اگر شک داشته که یکی از این مشکلات ضمن شده در بالا را دارید، لطفاً برای تسکین درد خود با پزشک متخصص پا ملاقات کنید.

صافی کف پا اکتسابی 

شکل گرفتن کف پا بطور اکتسابی معمولاً زمان بر است. این امر قطعا در یکی دو روز اتفاق نمی افتد. در حقیقت در بسیاری از مواقع، این مشکل به مرور و با انجام همان فعالیت آسیب رسان به طور معمول و منظم رخ می دهد.

تغییر شکل مربوط به وضع و حالت بدن

صافی کف پا ناشی از وضع و حالت بدن، وضعیتی است که در طول آن قوس کف پا کاهش پیدا می کند. این اتفاق زمانی می افتد که با گذشت زمان تاندون هایی که در امتداد قوس داخل مچ پا قرار دارند و قوس کف پا را پشتیبانی می کند فرسوده شده و ضعیف می گردند.

آسیب و جراحات 

در بعضی مواقع صافی قوس های کف پا پس از آسیب یا جراحت وارده ایجاد می شوند. تاندون پشتی استخوان پشت، اصلی ترین ساختار پشتیبانی قوس کف پا است. تاندون خلفی استخوان درشت نی، اصلی ترین ساختار پشتیبانی از قوس کف پا است. تاندون می تواند ملتهب گشته و یا بیش از حد استفاده شود و حتی گاهی ممکن است پاره گردد. هنگامی که تاندون آسیب دید، شکل قوس کف پا ممکن است صاف شود. دونده هایی که کف پای صاف دارند، مستعد شکل گیری آسیب نشات گرفته از استفاده بیش از حد از پایشان بوده و برای جلوگیری از آسیب دیدگی حتماً باید از درج ها و پشتیبانی مناسب استفاده کنند.

دلایل دیگر صافی کف پا 

سایر دلایل ایجاد صافی کف پا عبارتند از:

• سالخوردگی و افزایش سن
• دیابت
• تاندون های کشیده یا پاره شده
• بارداری
• چاقی
• آسیب های عصبی
• جبران سایر ناهنجاری های بدن
• استخوان های شکسته یا دررفته

علائم متداول صافی کف پا 

اگر بیش از یک مورد از علائم زیر را داشته باشید، احتمال اینکه دچار عارضه کف پا صاف شوید وجود دارد، حتی اگر برخی از این علائم در سایر موارد نیز وجود داشته باشد. برای تشخیص صحیح، به پزشک متخصص پا مراجعه کنید.

• شما در پا، به خصوص در پاشنه ها و قوس های کف پای خود درد احساس می کنید.
• حرکت دادن پا – مانند ایستادن روی انگشتان پا – برایتان دشوار است.
• پاهای شما به راحتی خسته یا زخم می شوند.
• در مچ پا و زانو خود درد احساس می کنید.
• درد کمر و درد پا دارید.
• در ناحیه پایین کمر و باسن خود درد دارید.
• قسمت داخلی پایین پاهای شما متورم می شود.

تشخیص صافی کف پا 

اگر کودک شما پاهای صاف دارد، پزشک وی در مورد هرگونه سابقه خانوادگی صافی کف پا یا مشکلات ارثی پا از شما سوال خواهد پرسید. در یک فرد در هر سنی که باشد، پزشک در مورد فعالیت های شغلی و تفریحی، جراحات قبلی پا یا جراحی پا و نوع کفشی که می پوشد جویا خواهد شد. پزشک کفش های شما را بررسی می کند تا علائم ساییدگی بیش از حد کف کفش را بررسی کند. کفش های فرسوده اغلب سرنخ های با ارزشی را برای مشکلات راه رفتن و تراز ضعیف استخوان پا ارائه می دهند. پزشک از شما می خواهد که برای ارزیابی قوس کف پا، پابرهنه راه رفته تا مشخص گردد که آیا بد شکلي هاي چرخشي (دفورميته هاي روتيشنال) و نیز سایر علائم مکانیک های حرکتی ضعیف در پاهای شما دیده می شود یا خیر. پزشک پاهای شما را از نظر انعطاف پذیری پا و دامنه حرکتی معاینه می کند و از نظر حساسیت یا ناهنجاری استخوانی معاینه خواهد کرد. بسته به نتایج این معاینه فیزیکی، ممکن است عکس برداری با اشعه ایکس پا توصیه شود. عکس برداری اشعه ایکس همیشه در یک کودک خردسال با پاهای صاف انعطاف ناپذیر و همچنین در یک فرد بزرگسال با کف پاهای تخت اکتسابی به دلیل آسیب یا جراحات، انجام می گیرد.

عوارض صاف بودن کف پاها 

بسیاری از افراد مبتلا به صافی کف پا ممکن است با خود فکر کنند که این امر بسیاری از جنبه های سلامت کلی آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. از آنجا که عارضه صافی کف پا نمی تواند حمایت دامنه حرکتی لازم برای پاهای شما را فراهم آورد، احتمالاً درد پا را در این ناحیه احساس خواهید کرد. حالتی به خار پاشنه کف پا در افرادی که کف پایشان صاف است نیز بیشتر دیده می شود. خار پاشنه کف پا زمانی اتفاق می افتد که تاندون های پا بیش از حد کشیده شوند. این وضعیت باعث درد شدید پا، به خصوص در سمت صبح می شود. صافی کف پا باعث ایجاد وضعیت دیگری به نام چرخش بیش از حد پا به سمت داخل می شود، این زمانی رخ می دهد که هنگام راه رفتن مچ پا به سمت داخل می چرخد. این امر می تواند منجر به درد پا و مچ پا شود.

از آنجا که پاهای شما وظیفه حمایت از وزن کل بدن شما را دارد، داشتن کف پای صاف و چرخش بیش از حد پا به سمت داخل می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در هم ترازی و توازن ستون فقرات گردد. همچنین ممکن است متوجه شوید که در ناحیه باسن، زانو و کمر نیز مشکل دارید.

چه می‌توانم بکنم؟ 

صافی کف پا وضعیتی نیست که کاملاً از بین برود. خواه با کف پای صاف به دنیا آمده باشید و یا با افزایش سن، قوس های کف پاهایتان صاف شده باشد، این شرایط برگشت پذیر نیست. با این حال، می توانید راه هایی برای کنترل درد و حتی جلوگیری از شکل گیری آن به عمل آورید.

کفش‌های پشتیبانی 

یکی از مهم ترین روش های درمانی قوس های صاف کف پا کفش های پشتیبان است. اگر با درد کف پا همراه هستید، درج ها یا کفی های بدون نسخه نیز ممکن است بسیار کمک کنند. ممکن است پزشک پشتیبان های قوس کف پا را که به صورت سفارشی طراحی شده اند و باعث هم تراز شدن قوس پا می گردد، پیشنهاد دهد. پشتیبان های قوس کف پا، این عارضه را درمان نمی کند، اما اغلب علائم را کاهش می دهد.

از پیاده روی با پای پیاده پرهیز کنید 

همچنین به طور کلی بهتر است از پابرهنه راه رفتن خودداری کنید، زیرا هر قدم برداشته شده با قوس کف پای صاف، باعث عدم انطباق می شود که دارای یک واکنش زنجیره ای از طریق بدن خواهد بود. حتی وقتی در خانه هستید، یک دمپایی مناسب یا کفش خانگی می تواند تسکین زیادی برای درد ایجاد کرده و از مشکلاتی که قوس های صاف پا می توانند ایجاد کنند جلوگیری کند.

کفش‌های ورزشی

کفش های ورزشی که اصطلاحات “کنترل حرکت” یا “ایجاد ثبات” را در توضیحات روی بسته خود دارند می توانند برای این نوع عارضه پا بسیار مناسب باشند. این به این دلیل است که قوس های صاف پا دارای حرکت و انعطاف پذیری بیش از حد بوده و باید توسط کفش کنترل شود. پشتیبان های قوس کف با قسمت فرورفتگی پاشنه عمیق، برای کمک به یکپارچگی قوس کف پا نیز می تواند در تسکین درد، ترازبندی بدن و جلوگیری از آسیب به پا بسیار مفید باشد.

سایر روش‌های درمان صافی کف پا 

بهترین روش های درمانی صافی کف پا به شما کمک کرده تا تکیه گاه کف پا که در اثر قوس های صاف شده از بین می رود بهبود پیدا کرده و به تقویت پاها و مچ پا کمک کند. برخی دیگر از روش های درمانی توصیه شده توسط متخصصین شامل موارد زیر است:

• استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID). بسیاری از این داروها بدون نسخه در دسترس بوده و شامل داروهایی مانند Advil (ایبوپروفن) و Aleve (ناپروکسن سدیم) می شوند.
• فیزیوتراپی برای تقویت پاها و مچ پا
• ورزش و تغذیه مناسب
• بستن بریس یا آتل پزشکی
• ماساژ دادن در آب گرم یا ماساژ با یخ می تواند به تسکین درد کمک کند. اما اگر به دیابت یا مشکلات گردش خون مبتلا هستید، برای استفاده از روش های گفته شده ابتدا با پزشک متخصص پا خود مشورت کنید.