تنگی کانال نخاع کمر و گردن با چه راه هایی قابل درمان است؟

تنگی کانال نخاعی به باریک شدن کانالی گفته می‌شود که توسط استخوان‌ها (مهره‌ها)ی ستون فقرات، برای عبور نخاع ایجاد شده است. تنگی کانال نخاعی می‌تواند باعث وارد شدن فشار به نخاع و اعصابی که از این کانال عبور می‌کنند، شود. تنگی کانال نخاعی هیچگونه علائمی ایجاد نمی‌کند اما ممکن است در برخی از افراد همراه با درد، سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا ضعف عضلانی در ناحیه کمر یا پاها باشد. ممکن است عملکرد روده یا مثانه نیز تحت تاثیر قرار بگیرد؛ اما این مورد نادرتر است.

شایعترین علت تنگی کانال نخاعی، تغییرات مربوط به افزایش سن در ستون فقرات است؛ مانند آرتروز یا بیماری دیسک دژنراتیو. معمولاً فقط در موارد شدید، عمل جراحی توصیه می‌شود. برای کاهش درد و سایر علائم نیز از چندین درمان غیر جراحی استفاده می‌شود.

علائم

علائم تنگی کانال نخاعی به ناحیه باریک شدن آن و شدت تنگی این کانال بستگی دارد. شایع‌ترین علائم این وضعیت عبارتند از:

• درد سوزش مانند که به ران‌ها پاها یا باسن منتقل می‌شود. این درد می‌تواند در یک طرف یا هر دو طرف بدن وجود داشته باشد. گاهی اوقات این علائم سیاتیک نامیده می‌شوند.
• سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در باسن یا پاها که برخی از افراد این درد و سوزش را به صورت همزمان احساس می‌کنند.
• ضعف عضلانی در یکی از پاها یا هر دو. این امر می‌تواند باعث «افتادگی پا» شود؛ یعنی وضعیتی که در آن فرد نمی‌تواند هنگام راه رفتن انگشتان خود را بالا نگه دارد. در این وضعیت عضلات ساق پا نیز دچار گرفتگی شده و باعث نیاز به دفعات زیاد استراحت کوتاه می‌شوند.
• از دست دادن عملکرد طبیعی روده یا مثانه. این اتفاق زمانی می‌افتد که اعصاب نخاعی که به مثانه و روده بزرگ می‌رسند، در کانال نخاعی دچار فشردگی شوند. چنین علائمی معمولاً نادر هستند.
• درد قسمت پایین کمر. تمام افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی، درد ناحیه لامبر ستون فقرات را تجربه نمی‌کنند. به طور کلی تجربه این علائم بستگی به شدت تنگی کانال نخاعی دارد.

علت تنگی کانال نخاع

شایع‌ترین دلیل تنگی کانال نخاعی تغییرات مربوط به افزایش سن در دیسک‌ها و مهره‌های ستون فقرات است. به این بیماری اسپوندیلوزیس کمر، آرتروز یا بیماری دیسک دژنراتیو نیز گفته می‌شود.

این تغییرات می‌توانند از چندین جهت اعصاب نخاعی را تحت تاثیر قرار دهند:

• فرسایش دیسک. با افزایش سن دیسک‌های بین مهره‌ای خشک و ضعیف می‌شوند. این امر باعث افتادگی دیسک و از دست رفتن کارکرد آن می‌شود. در نتیجه فاصله کمتری بین مهره‌ها باقی می‌ماند. این وضعیت می‌تواند باعث فشرده شدن اعصاب نخاعی که از کانال نخاعی خارج می‌شوند شود.
• دیسک فتق کمر. ممکن است ضعیف شدن دیسک‌ها باعث شود دچار برآمدگی شوند. این برآمدگی می‌تواند باعث فشردگی نخاع یا اعصاب شود.
• ضخامت رباط‌ها. مهره‌‌های کمر شما توسط طناب‌های محکمی به نام رباط به یکدیگر متصل شده و محکم نگه داشته شده‌اند. ممکن است با گذشت زمان این طناب‌ها سفت و ضخیم شوند. ممکن است این اتفاق باعث فشردگی و تنگی کانال نخاعی شود.
• رشد بیش از حد زائده‌های استخوانی. هنگامی که غضروف موجود در مفاصل ستون فقرات فرسایش یافته و از بین می‌رود، ممکن است استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده شوند. این امر می‌تواند باعث ایجاد زائده‌های استخوانی که خار استخوانی نامیده می‌شوند، شود. این خارهای استخوانی می‌توانند اعصاب نخاعی را تحت فشار قرار دهند.

 علل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند منجر به تنگی کانال نخاعی شوند. این علل عبارتند از:

• مشکلات مادرزادی. برخی از افراد به صورت مادرزادی با مشکلات مربوط به ستون فقرات متولد می‌شوند که این مشکلات می‌توانند منجر به تنگی کانال نخاعی شوند. این وضعیت تنگی مادرزادی کانال نخاعی نامیده میَشود.
• سایر مشکلات ستون فقرات. انحنای ستون فقرات (اسکولیوز) می‌تواند باعث تنگی کانال نخاعی شود. آرتروز مفاصل ستون فقرات نیز می‌تواند منجر به لغزیدن یک مهره روی مهره دیگر شود که این چنین تغییراتی می‌تواند باریک شدن کانال نخاعی را به همراه داشته باشد.
• تومورها. رشد غیر طبیعی تومور در داخل کانال نخاعی می‌تواند فضای موجود برای نخاع و اعصاب را کاهش دهد.
• آسیب‌های ستون فقرات. تصادفات رانندگی جراحات ناشی از عمل جراحی و سایر آسیب‌هایی که مهره‌های کمر را تحت تاثیر قرار می‌دهند، می‌توانند فضای کانال نخاعی را کاهش دهند. این امر می‌تواند با جابجایی قطعات استخوان یا به دلیل تورم ناشی از آسیب دیدگی در داخل کانال نخاعی به وجود بیاید.

عوامل خطرزا

چندین عامل وجود دارند که می‌توانند خطر تنگی کانال نخاعی را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• افزایش سن. بیشتر افرادی که مبتلا به تنگی کانال نخاعی می‌شود، ۶۰ سال یا بیشتر سن دارند.
• سابقه خانوادگی تنگی کانال نخاعی یا بیماری دیسک دژنراتیو.
• چاقی، سیگار کشیدن و سایر عوامل خطرناک مربوط به بیماری دیسک دژنراتیو.
• مشکلات ستون فقرات در هنگام تولد
• اسکولیوز کمر
• ضربه یا آسیب دیدگی در ناحیه کمر

تشخیص

براساس سابقه پزشکی، علائم بیمار، معاینه جسمانی و نتایج آزمایش‌های مختلف، جراح مغز و اعصاب قادر است تنگی کانال نخاعی را تشخیص دهد. این اطلاعات به جراحان کمک می‌کند تا علت علائم را شناسایی کرده و بهترین درمان ممکن را برای بیماران ارائه دهند.

 برای مشاهده اتفاقاتی که در ستون فقرات رخ داده است می‌توان از آزمایش‌های تصویر برداری پزشکی در ناحیه کمر استفاده کرد. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• عکسبرداری با اشعه ایکس. در این آزمایش اشعه ایکس متمرکز شده تصاویری از قسمت‌های استخوانی ستون فقرات ایجاد می‌کند. اگر تنگی کانال نخاعی بر اثر افتادگی دیسک یا خار استخوانی به وجود آمده باشد، در این آزمایش می‌توان آن را تشخیص داد.
•  سی تی اسکن یا اسکن CAT. در این آزمایش نیز از اشعه ایکس استفاده می‌شود و تصاویر به وسیله کامپیوتر تجزیه و تحلیل می‌شوند تا نمای دقیق تری از قسمت‌های استخوانی ستون فقرات به دست بیاید.
• آزمایش MRI.  در این آزمایش از آهنرباهای قدرتمند و کامپیوتر برای ایجاد تصاویری از بافت‌های نرم کمر مانند نخاع، ریشه‌های عصبی و دیسک‌ها استفاده می‌شود. این آزمایش همچنین می‌تواند در صورت وجود دژنراسیون دیسک یا تومور در کانال نخاعی آن را نشان دهد.
• میلوگرام. در این آزمایش رنگ مخصوصی به فضای اطراف نخاع تزریق می‌شود. این رنگ باعث می‌شود اعصاب و نخاع در عکسبرداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن بهتر دیده شوند. اگر هر کدام از این قسمت‌ها دچار فشردگی باشند، این آزمایش آن را نشان می‌دهد.

درمان تنگی کانال نخاع

افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی، برای کمک به کاهش درد و سایر علائم مربوط به این بیماری، گزینه‌های درمانی زیادی در اختیار دارند. برای به دست آوردن بهترین نتایج ممکن، لازم است تا حد امکان اطلاعات کسب کنید و در درمان خود نقش فعالی داشته باشید.

علائم تنگی کانال نخاعی از خفیف تا شدید متغیر هستند. چندین روش درمانی غیر جراحی وجود دارد که می‌تواند باعث کاهش علائم این بیماری شود. در موارد شدیدتر ممکن است درمان جراحی علائم را کاهش داده و کیفیت زندگی پیشین را به بیمار بازگرداند. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

یخ درمانی

گذاشتن یخ روی کمر پس از ورزش یک درمان رایج برای تنگی کانال نخاعی است. هدف از یخ درمانی، بی‌حس کردن ناحیه آسیب‌ دیده و دستیابی به تسکین موقتی درد است. استفاده از یک کیسه نخود فرنگی منجمد به این هدف خوب خواهد بود. شما می‌توانید خیلی راحت بسته منجمد را حدود ۱۰ دقیقه روی یک ناحیه از کمر خود قرار دهید. یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید و نگذارید مدت زمان زیادی ثابت بماند. این امر می‌تواند به شما صدمه بزند.

گرما درمانی

گرم کردن ماهیچه‌های سفت شده در قسمت پایین کمر اغلب یک راه حل موثر برای تسکین درد ناشی از تنگی کانال نخاعی است. زیرا گرم کردن باعث ریلکس شدن ماهیچه‌ها می‌شود. گرم کردن این ناحیه آسیب دیده باعث تحریک جریان خون می‌شود که این امر روند بهبودی را سرعت می‌بخشد.

شما می‌توانید برای گرما درمانی از بطری‌های آب گرم‌، بسته‌های حرارتی و کمپرس آب گرم استفاده کنید و تمام این موارد در درمان مشکلاتی مانند سیاتیک، کمر درد، درد ساق پا و سایر علائم مربوط به تنگی کانال نخاعی موثر هستند.

مسکن‌ها و ماساژ موضعی برای تنگی کانال نخاعی

یکی دیگر از درمان‌های رایج برای تنگی کانال نخاعی در ناحیه ستون فقرات، استفاده از مسکن‌های موضعی است که مستقیما روی پوست استفاده می‌شوند. این مواد مسکن به صورت کرم یا ژل تولید می‌شوند و حاوی موادی مانند سالیسیلات، کپسایسین و منتول هستند که درد را تسکین می‌دهند. به خاطر داشته باشید اگرچه این داروها فقط مسکن موضعی هستند اما باز هم یک دارو می‌باشند و باید فقط طبق دستورالعمل روی بسته از آنها استفاده شود.

افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی همچنین می‌توانند برای دریافت ماساژ از همسر خود کمک بگیرند یا به ماساژور حرفه‌ای مراجعه کنند تا ماهیچه‌های سفت و دردناک ناحیه کمر و پاهای خود را تسکین ببخشند. اگر دچار درد شدید در ناحیه کمر هستید، به شما توصیه می‌شود قبل از شروع ماساژ درمانی توسط پزشک معاینه و بررسی شوید.

موقعیت وضعی مناسب

حفظ موقعیت وضعی مناسب بدن در همه حال از جمله هنگام راه رفتن، نشستن، بلند شدن، خم شدن، چرخش بدن و خوابیدن، برای افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی اهمیت بسیاری دارد. درد ناشی از تنگی کانال نخاعی تنها زمانی کاهش پیدا می‌کند که قرار گرفتن در یک موقعیت وضعی صحیح باعث کاهش فشار غیر طبیعی روی نخاع و ریشه‌های عصبی شود.

کمر در هنگام انجام تمامی فعالیت‌ها دخیل می‌شود، از جمله بلند کردن اشیا، نشستن بر روی صندلی، تغییر موقعیت و باز کردن در. این موقعیت‌ها نیازمند هماهنگی ساختارهای مختلف در منطقه کمر است. کمر ما برای انجام این نوع فعالیت‌ها طراحی شده است، اما حائز اهمیت است که این فعالیت‌ها را به شیوه‌ای سالم و بدون خطر انجام داده تا از کمر خود در برابر فشار و آسیب دیدگی محافظت کنید.

• در هنگام بلند کردن اجسام، حتی یک وسیله سبک مراقب باشید تا از ناحیه کمر خم نشوید. در عوض بهتر است از ناحیه لگن و زانو خم شوید. کمر خود را صاف نگه دارید و جسمی که در دست دارید را نزدیک به بدن نگه دارید.
• موقعیت ایستاده را که شامل ایستادن با قرار دادن وزن روی سینه پا، نگه داشتن پاها در فاصله عرض شانه، قفل کردن زانوها، صاف نگه داشتن سر روی گردن و خم نشدن به سمت جلو است، را به خوبی تمرین کنید. هنگام نشستن از خم شدن به سمت جلو خودداری کنید. اطمینان حاصل کنید که هنگام نشستن از پشتی مناسب در ناحیه گودی کمر استفاده می‌کنید و هر دو پای خود را صاف روی زمین قرار می‌دهید.

رژیم غذایی

باور کنید یا نه، شما واقعاً همان چیزی هستید که می‌خورید. به طور کلی هیدراته نگه داشتن بدن، خوردن مقادیر زیادی میوه و سبزیجات، عدم مصرف سیگار و به حداقل رساندن مصرف گوشت قرمز، کافئین و الکل از جمله دستورالعمل‌های مناسب برای داشتن یک رژیم غذایی خوب هستند.

داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل به شما کمک می‌کند تا وزن مناسبی داشته باشید، تمایل بدن خود به التهاب را کاهش دهید، دیسک‌های ستون فقرات و همچنین تمام بافت‌های بدن خود را هیدراته نگه دارید؛ که همه اینها در نهایت به کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاعی کمک می‌کنند. بسیاری از بیماران از ما می‌پرسند «در هر صورت حتی اگر همه این کارها را انجام دهم، تنگی کانال نخاعی در ستون فقرات من همچنان وجود خواهد داشت، درست است؟» بله؛ اما باید بدانید تنها به این دلیل که یک فرد مبتلا به تنگی کانال نخاعی است، به این معنا نیست که لزوماً مجبور به تحمل علائم تنگی کانال نخاعی خواهد شد.

 شما می‌توانید با حفظ سبک زندگی فعال، تقویت عضلات مرکز بدن و شکم، کشش ماهیچه‌های احاطه کننده ستون فقرات، تمرین بیومکانیک بهتر برای بدن، استفاده از ابزارهای اولیه مدیریت درد و داشتن رژیم غذایی سالم و مغذی، احتمال کاهش یا از بین بردن علائم خود را افزایش دهید.

فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپیست بیماران را در جهت انجام تمرینات کششی و تقویتی و هوازی که می‌تواند در مطب یا در خانه انجام دهد، راهنمایی خواهد کرد. هدف از این تمرینات تثبیت ماهیچه‌های ستون فقرات و شکم است. تمرینات ورزشی همچنین باعث افزایش انعطاف پذیری در قسمت پایین کمر و بهبود وضعیت بدن می‌شوند.

 دارو

کورتیزون یکی از داروهای کاهش دهنده التهاب است. تزریق کورتیزون به فضای اپیدورال در اطراف نخاع می‌تواند تورم، درد و سایر علائم را کاهش دهد.

کایروپراکتیک

دستکاری ستون فقرات توسط متخصص کایروپراکتیک می‌تواند در برخی از افراد به کاهش درد آنها کمک کند. با این حال دستکاری کایروپراکتیک می‌تواند در برخی افراد مبتلا به دیسک فتق یا پوکی استخوان باعث ایجاد صدمه شده یا علائم را بدتر کند.

عمل جراحی

معمولاً درمان جراحی فقط برای افرادی استفاده می‌شود که علائم آن‌ها به قدری شدید است که کیفیت زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سه نوع جراحی اصلی برای تنگی کانال نخاعی انجام می‌شود.

• لامینکتومی: این روش جراحی یکی از رایج‌ترین عمل‌های جراحی برای تنگی کانال نخاعی ستون فقرات است. در این عمل جراح بخش پشتی مهره‌های ستون فقرات را بر می‌دارد تا فضای بیشتری برای کانال نخاعی ایجاد شود. این کار فشار موجود بر اعصاب نخاعی را کاهش می‌دهد.
• فیوژن ستون فقرات: در طی این عمل جراحی جراح دیسک دژنراتیو را برمی‌دارد. یک دستگاه پزشکی در این ناحیه قرار می‌گیرد که فاصله بین مهره‌ها را حفظ کرده و باعث ثبات ستون فقرات می‌شود. این دستگاه فوراً در بین مهره‌ها و در جای دیسک برداشته شده به مهره‌ها متصل می‌شود. با رشد استخوان در اطراف دستگاه، هر دو مهره به یکدیگر جوش خورده و به یک استخوان واحد و کامل تبدیل می‌شوند.
• جایگزینی دیسک مصنوعی: در این عمل جراحی، جراح دیسک دژنراتیو را برداشته و آن را با یک دیسک مصنوعی جایگزین می‌کند. دیسک مصنوعی به شکلی طراحی شده است که مانند یک دیسک طبیعی عمل کند.

 پیشگیری

تقریباً همه افرادی که علائم و نشانه‌های تغییرات مربوط به بالا رفتن سن در ستون فقرات را از خود نشان می‌دهند در سن شصت سالگی یا بالاتر قرار دارند. بنابراین شما نمی‌توانید از تنگی کانال نخاعی پیشگیری کنید. اما کار‌هایی وجود دارند که می‌توانید برای حفظ سلامت ستون فقرات خود آنها را انجام دهید:

• ورزش منظم:  ورزش کردن عضلاتی که باعث پشتیبانی و ثبات بخش پایینی کمر می‌شوند را تقویت می‌کند و همچنین انعطاف پذیری ستون فقرات را افزایش می‌دهد. راه رفتن، دوچرخه سواری،شنا کردن و تمرین‌های مقاومتی همگی گزینه‌های مناسبی برای دستیابی به این هدف هستند.
• حفظ موقعیت وضعی مناسب: شما باید نشستن، ایستادن و حرکت کردن مناسب را یاد بگیرید تا بتوانید از ستون فقرات خود محافظت کنید. این امر شامل نحوه بلند کردن اجسام به صورت بی‌خطر و یاد گیری بهترین راه‌ها برای پشتیبانی از ستون فقرات در حین نشستن یا خوابیدن است.
• حفظ وزن مناسب: داشتن اضافه وزن می‌تواند با قرار دادن فشار بیشتر روی ستون فقرات و کمر، علائم تنگی کانال نخاعی را تشدید کند. بنابراین کاهش وزن و حفظ وزن مناسب برای سلامت ستون فقرات ضرورت دارد.