بسیاری از عارضه‌ها ازجمله فاسئیت پلانتار و تاندونیت آشیل باعث درد پاشنه‌ی پا خواهند شد. درد پاشنه‌ی پا یکی از مشکلات شایع مربوط به کف پا خواهد بود.
درمان درد پاشنه معمولاً به نوع عارضه و شدت علائم آن بستگی خواهد داشت. برای عارضه‌های خفیف، روش‌های خود مراقبتی می‌توانند به تنهایی برای درمان بیماری کافی باشند. در صورتی که درد پاشنه‌ی شما ادامه دار شده و تکنیک‌های درمانی ساده جوابگو نیستند، می‌توانید به پزشک خود مراجعه کنید. در صورت مشاهده‌ی تورم و درد شدید، عدم توانایی خم کردن پا و مشکل در راه رفتن، همراهی درد پاشنه با علائم دیگر مثل تب و بی حسی یا سوزن سوزن شدن کف پا، در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه کنید.
درد پاشنه‌ی پا چیست؟
درد پاشنه یکی از مشکلات شایع مربوط به کف پاست. این درد ممکن است در زیر یا پشت پاشنه‌ی پا احساس شود. عارضه‌های مختلفی می‌توانند باعث درد پاشنه شوند که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- فاسئیت پلانتار
- تاندونیت آشیل یا فلکسور کف پا
- خارهای استخوانی
- بیماری سیور (اکثراً در کودکان 8 تا 14 ساله)
- بورسیت
- شکستگی‌های ناشی از فشار
- التهاب تاندون
مهم است که درد پاشنه‌ی شما توسط پزشک مورد معاینه و بررسی قرار گرفته و علت بروز آن مشخص شود. بدین ترتیب می‌تواند برای درمان مناسب عارضه اقدام کرد.
درد پاشنه می‌تواند راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزانه را برای شما دشوار کند. اکثر عارضه‌های دردناک مربوط به پاشنه با روش‌های درمانی بدون جراحی بهبود پیدا می‌کنند ولی بدن شما برای بهبودی به زمان نیاز خواهد داشت.
درد پاشنه در کجا ایجاد میشود؟
ممکن است در هر نقطه‌ای از پاشنه‌ی پا شاهد درد و ناراحتی باشید ولی معمولاً این درد در نواحی زیر احساس میشود:
- پشت پاشنه
- زیر پاشنه
- داخل استخوان پاشنه
چه عواملی باعث درد در پشت پاشنه می‌شوند؟
مشکلات متعددی می‌توانند منجر به احساس درد در پشت پاشنه شوند:
- تاندونیت آشیل: تاندون آشیل یک بافت فیبروز است که عضله‌ی ساق را به استخوان پاشنه متصل می‌کند. این تاندون طولانی‌ترین و محکم‌ترین تاندون موجود در بدن است. دوندگان و بازیکنان بسکتبال در خطر بیشتری برای ابتلا به تاندونیت آشیل قرار می‌گیرند. استفاده‌ی بیش از حد از این تاندون باعث التهاب آن شده و منجر به احساس درد، تورم و گرفتگی در پشت پاشنه خواهد شد.
- بورسیت: بورسیت زمانی اتفاق می افتد که کیسه‌های پر از مایع به نام بورس متورم می‌شوند. این کیسه‌ها نقش ضربه گیر را برای مفصل ایفا کرده و حرکت آن را روان می‌کنند. ممکن است در پشت پاشنه‌ی خود یک ناحیه‌ی حساس و کبودی شکل داشته باشید. بورسیت معمولاً زمانی ایجاد میشود ک مدت زمان طولانی بر روی پاهای خود بایستید.
- دفورمیتی هاگلند: التهاب و فشار مداوم می‌توانند باعث ایجاد یک توده‌ی استخوانی در پشت پاشنه شوند. کفش‌های پاشنه بلند می‌توانند این عارضه را تشدید کرده و درد آن را نیز بیشتر کنند.
- بیماری سیور (آپوفیزیت کالکانئال): بیماری سیور یکی از علل شایع بروز درد پاشنه در بین کودکان 8 تا 14 ساله است. کودکانی که در فعالیت‌هایی که نیازمند دویدن و پریدن زیاد است شرکت می‌کنند در خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه قرار خواهند داشت. افزایش فعالیت ورزشی باعث فشار بر روی صفحات رشد موجود در پشت پاشنه خواهد شد.
چه عواملی باعث درد در زیر پاشنه‌ی پا می‌شوند؟
ازجمله مشکلاتی که می‌توانند منجر به درد زیر پاشنه شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کبودی استخوان (کوفتگی): قدم گذاشتن محکم بر روی یک جسم سخت یا تیز می‌تواند باعث کبودی بافت چربی در زیر پاشنه‌ی پا شود. ممکن است شما تغییر رنگی مشاهده نکنید ولی به هنگام راه رفتن متوجه درد پاشنه خواهید شد. شکستگی فشاری و یا بیماری سیور می‌توانند باعث درد در پشت، زیر و طرفین پاشنه شوند.
- فاسئیت پلانتار: فاسئیت پلانتار تا به اینجا شایع‌ترین علت بروز درد پاشنه بوده است. این مشکل زمانی ایجاد میشود که فاسیا (بافتی که در طول کف پا کشیده شده است) پاره شده و یا کشیده میشود. افرادی که فعالیت‌هایی مثل دویدن و پریدن را زیاد انجام می‌دهند در خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه‌ی دردناک قرار خواهند داشت. استفاده از تردمیل و تمرین کردن بر روی سطوح سخت (مثل بتن) ازجمله عوامل خطر برای بروز این عارضه هستند.
- خار پاشنه: فاسئیت پلانتار مزمن می‌تواند باعث رشد یک خار استخوانی بر روی استخوان پاشنه شود. خار پاشنه معمولاً دردناک نیست ولی برخی از افراد مبتلا به آن دچار درد می‌شوند.
عوامل خطر خار پاشنه چیست؟
هر عاملی که فشار زیادی بر روی کف پا وارد کند می‌تواند باعث بروز درد پاشنه شود. الگوی راه رفتن (مکانیک پا) و شکل و ساختار کف پا نیز ازجمله عوامل دخیل هستند.
در موارد زیر خطر بروز درد پاشنه بیشتر خواهد بود:
- اضافه وزن و چاقی
- ابتلا به آرتروز کف و مچ پا، صافی کف پا و یا قوس بیش از حد کف پا
- دویدن و پریدن زیاد به عنوان بخشی از فعالیت‌های ورزشی
- استفاده از کفش‌های نامناسب بدون کفی یا ضربه گیر کف پا
علائم درد پاشنه چیست؟
علائم این عارضه بسته به علت وقوع آن متفاوت خواهند بود. علاوه بر درد ممکن است شاهد موارد زیر نیز باشید:
- رشد استخوان اضافی در پاشنه
- تغییر رنگ ناحیه‌ی آسیب دیده (کبودی یا قرمزی)
- گرفتگی
- تورم
- حساسیت نسبت به لمس
- احساس درد به هنگام ایستادن
عوارض درد پاشنه چیست؟
درد پاشنه می‌تواند توانایی شما برای انجام فعالیت‌های مختلف، کار کردن و ورزش کردن را مختل کند. زمانی که حرکت کردن برای شما دردآور باشد، سبک زندگی شما بدون تحرک خواهد شد. این ممکن است منجر به اضافه وزن شده و باعث افسردگی شود، زیرا شما قادر به انجام فعالیت‌هایی که دوست دارید نخواهید بود. درمان نکردن تاندونیت آشیل ممکن است در طول زمان منجر به پارگی این تاندون شود. در صورت پارگی یا کنده شدن تاندون آشیل، درمان جراحی ضروری خواهد بود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت موارد زیر باید به پزشک خود مراجعه کنید:
- عدم بهبود درد پس از گذشت چند هفته و استفاده از داروهای مسکن و استراحت
- دردی که منجر به اختلال در راه رفتن و حرکت کردن شما شده است
- تورم، التهاب و گرفتگی شدید کف و پاشنه‌ی پا
درد پاشنه چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک شما علائم را بررسی کرده و یک معاینه‌ی فیزیکی انجام خواهد داد. همچنین ممکن است برای تشخیص آرتروز، شکستگی استخوانی، مشکلات ساختاری و آسیب‌های مفصلی از گرافی با اشعه‌ی ایکس استفاده شود.
در برخی موارد نادر، انجام اسکن MRI یا سونوگرافی نیز ممکن است ضروری باشد. این تست‌ها می‌توانند مشکلات مربوط به بافت‌های نرم که با استفاده از گرافی ساده قابل مشاهده نیستند را تشخیص دهند.
درمان یا مدیریت درد پاشنه چگونه است؟
اکثر مشکلاتی که منجر به درد پاشنه می‌شوند با گذشت زمان و با استفاده از درمان‌های بدون جراحی بهبود پیدا می‌کنند. روش‌های درمانی مختلف بر روی تسکین درد و التهاب، بهبود انعطاف پذیری کف پا و کاهش استرس و فشار وارد شده بر روی پاشنه‌ی پا متمرکز خواهند بود. در زیر به برخی از این روش‌های درمانی اشاره خواهیم کرد:
روش‌های خود مراقبتی
درد پاشنه‌ی ایجاد شده توسط عارضه‌هایی مثل فاسئیت پلانتار و تاندونیت آشیل معمولاً با روش‌های محافظه کارانه مثل استراحت، یخ، فشار و بالا نگه داشتن اندام و همچنین داروهای مسکن قابل درمان خواهند بود.
- استراحت و محدودیت فعالیت به مدت چند روز می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند. برای این کار باید مخصوصاً از فعالیت‌هایی که علائم شما را تشدید کرده و درد را افزایش می‌دهند دوری کنید.
- بالا نگه داشتن و وارد کردن فشار بر روی اندام آسیب دیده با استفاده از یک باند کشی می‌توانند به کاهش تورم و محدودیت‌های حرکتی ناشی از تاندونیت آشیل کمک کنند.
- استفاده‌ی منظم از کمپرس یخ نیز می‌تواند به کاهش تورم، التهاب و درد کمک کند. می‌توان هر 2 تا 3 ساعت یک بار از یخ استفاده کرد ولی نباید در هر مرتبه بیش از 20 دقیقه از یخ استفاده کنید و زمانی که احساس بی حسی کردید باید استفاده از یخ را متوقف کنید. غلتاندن پا بر روی یک بطری آب یخ زده یا سرد نیز می‌تواند به تسکین درد فاسئیت پلانتار کمک کند.
وسایل طبی
کفی های طبی آماده یا سفارشی می‌توانند فشار وارد شده بر روی پاشنه‌ی پا را کاهش دهند. برخی از افراد با استفاده از اسپلینت در طول شب شاهد نتایج خوبی بوده‌اند به خصوص در مواردی که بیمار به دردهای صبحگاهی مبتلاست. ممکن است استفاده از چکمه‌های طبی برای موارد شدیدتر عارضه ضروری باشد. همچنین ممکن است لازم باشد تا از کفش‌های بهتری برای استفاده‌ی روزمره یا ورزشی استفاده کنید.
داروهای مسکن
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) به همراه کمپرس یخ می‌توانند درد و تورم را کاهش دهند.
تزریق با راهنمایی سونوگرافی
تزریقات دارای راهنمای سونوگرافی مثل تزریق آستروئید می‌توانند درد شما را برای مدت طولانی کاهش داده و به بهبود عملکرد نیز کمک کنند. راهنمای سونوگرافی تضمین کننده‌ی تزریق دقیق مواد به ناحیه‌ی مورد نظر خواهد بود.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می‌تواند به تسکین علائم مختلف درد پاشنه و به خصوص علائمی که در اثر گرفتگی عضلات کف و ساق پا ایجاد شده‌اند کمک کند. تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند به تقویت و افزایش انعطاف پذیری فاسیای پلانتار و تاندون آشیل کمک کرده و درد و گرفتگی را از بین ببرند. فیزیوتراپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- روش‌های درمان دستی مثل تحرک بخشی به مفاصل
- ماساژ
- تراکشن
- تمرینات کششی، تقویتی و استقامتی
- سرما و گرما درمانی
- اولتراسوند
- تحریک الکتریکی عضلات
تمرینات کششی
تمرینات ارائه شده در فیزیوتراپی راه حلی طولانی مدت بوده که به شما کمک می‌کنند تا نیازی به جراحی و داروهای مسکن برای تسکین علائم خود نداشته باشید. روش‌های ارائه شده توسط فیزیوتراپیست ها شامل تمرینات کششی برای بهبود حرکات مچ و فاسیای پلانتار خواهند بود. همچنین ممکن است تمریناتی به منظور افزایش انعطاف پذیری ساق به شما ارائه شوند تا بدین ترتیب التهاب پاشنه کاهش یابد. فیزیوتراپیست نحوه‌ی انجام تمرینات کششی برای رفع گرفتگی تاندون‌ها و عضلات را به شما آموزش خواهد داد.
تیپینگ یا نوار پیچی
یکی از روش‌های جایگزین برای استفاده از وسایل طبی، نوار پیچی پاشنه با استفاده از نوارهای مخصوص (زینک اکساید) خواهد بود. این کار باعث کاهش فشار از روی پاشنه‌ی پا خواهد شد.
عمل جراحی
اگر درد پاشنه‌ی شما نسبت به روش‌های درمانی محافظه کارانه پاسخگو نباشد می‌توان از عمل جراحی استفاده کرد. نوع جراحی مورد استفاده برای شما به عارضه‌ی درگیر کننده‌ی پاشنه بستگی خواهد داشت. در زیر به برخی از روش‌های جراحی اشاره خواهیم کرد:
- جراحی کم تهاجمی آرتروسکوپی به منظور تشخیص و درمان مشکلات مربوط به مفصل مچ پا
- جراحی‌ترمیم تاندون آشیل به منظور اتصال دوباره‌ی تاندون آشیل
- جراحی‌ترمیم شکستگی
- جراحی به منظور برداشتن فشار از روی عصب، برداشتن خار پاشنه یا درمان التهاب تاندون
چگونه می‌توان از درد پاشنه جلوگیری کرد؟
به منظور پیشگیری از درد پاشنه و یا جلوگیری از بروز مجدد این عارضه مهم است که تاندون‌های کف و پاشنه‌ی پای خود را منعطف نگه دارید. باید به طور منظم ورزش کنید و کفش‌های مناسب و اندازه‌ی پا بپوشید. دوندگان در خطر بیشتری برای درد پاشنه‌ی پا قرار خواهند داشت. شما می‌توانید با دویدن مسافت‌های کمتر و یا دویدن بر روی سطوح صاف از آسیب‌های ناشی از این ورزش جلوگیری کنید.
پیش آگهی
درد پاشنه معمولاً با استفاده از روش‌های درمانی بدون جراحی بهبود پیدا می‌کند ولی بهبود آن زمان بر خواهد بود. باید صبور باشید و زمان کافی برای بهبود را در اختیار بدن خود بگذارید. اگر زودتر از زمان مناسب به فعالیت‌های قبلی خود بازگردید ممکن است دوره‌ی بهبودی شما طولانی‌تر شود. در موارد نادر نیز ممکن است به عمل جراحی نیاز پیدا کنید.
