برای جلوگیری از پیشرفت علائم، توصیه می‌شود هر چه زودتر سیاتیک را درمان کنید. درمان سیاتیک ممکن است شامل هر دو روش جراحی و غیرجراحی باشد. به طور معمول، ابتدا روش‌های غیر جراحی امتحان می‌شوند. وقتی علت اصلی شدید باشد و یا نقص عصبی پیشرونده‌ای مانند ضعف پا ایجاد شود، ممکن است جراحی هدف قرار داده شود.
درمان غیرجراحی سیاتیک
درمان‌های خط اول سیاتیک معمولاً شامل ترکیبی از فیزیوتراپی، داروها، تزریقات درمانی و درمان‌های جایگزین است.
سیاتیک حاد معمولاً با 4 تا 6 هفته درمان غیرجراحی بهتر می‌شود. برای سیاتیک مزمن با درد بیش از 8 هفته، زمان درمان ممکن است بیشتر طول بکشد و به علت اصلی بستگی دارد.
طب فیزیکی برای سیاتیک
طب فیزیکی ترکیبی از تقویت، کشش و حرکات هوازی را شامل می‌شود و تقریباً یک مولفه اصلی در هر برنامه درمانی سیاتیک است. تمرینات درمانی همچنین ممکن است به یک برنامه طب فیزیکی اضافه شود.
اهداف طب فیزیکی و تمرینات سیاتیک شامل موارد زیر است:
- ستون فقرات و عضلات کمر، شکم، باسن و ران را تقویت کند.
- مقاومت هسته بدن را افزایش دهد.
- ماهیچه‌های سفت شده و غیرقابل انعطاف مانند عضلات همسترینگ را بکشد.
- با ورزش‌های هوازی سبک مانند پیاده روی، شنا یا آب درمانی، به تبادل مایعات و مواد مغذی در بدن کمک کند.
اگرچه ممکن است کمی استراحت یا اصلاح فعالیت لازم باشد، اما مهم است که تا آنجا که ممکن است فعالیت را حفظ کنید و از دوره‌های طولانی بی‌تحرکی جسمی یا در رختخواب ماندن جلوگیری کنید.
تمرینات خاص برای درمان سیاتیک ممکن است وابسته به علت اصلی باشد. متخصصان آموزش دیده، مانند متخصصان طب فیزیکی، فیزیوتراپیست‌ها، متخصصان طب جراحی یا مربیان ورزشی مجرب می‌توانند به تدوین یک برنامه درمانی موثر برای تسکین درد سیاتیک از طریق ورزش و فیزیوتراپی کمک کنند.
دارو برای درد سیاتیک
برای تسکین درد سیاتیک ممکن است از داروهای تجویزی و داروهای بدون نسخه (OTC) استفاده شود. چند نمونه از داروهایی که برای درمان درد سیاتیک استفاده می‌شوند عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- استروئیدهای خوراکی، مانند پردنیزون
- داروهای ضد تشنج، مانند گاباپنتین
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، مانند آمی‌تریپتیلین
- مسکن‌های افیونی، مانند ترامادول یا اکسی کدون
این داروها معمولاً به منظور دستیابی به تسکین درد و امکان شرکت بیمار در فیزیوتراپی مصرف می‌شوند. برای جلوگیری از اعتیاد، داروهایی مانند مسکن‌های افیونی برای مدت زمان کوتاه تجویز می‌شوند.
درمان کایروپراکتیک
هدف از آن درمان دستی، که به طور معمول توسط متخصص کایروپراکتیک انجام می‌شود، اصلاح ترازبندی ستون فقرات است. این روش ممکن است به رفع شرایط زمینه‌ای که می‌تواند باعث درد عصب سیاتیک شود، مانند دیسک‌های بیرون زده یا تنگی نخاع کمک کند. درمان دستی همچنین می‌تواند محیط بهبودی بهتری ایجاد کند و دردناک نخواهد بود.
ماساژ درمانی
اشکال خاصی از ماساژ درمانی، مانند ماساژ بافت عمیق، ممکن است فوایدی برای تسکین درد داشته باشد. از مزایای ماساژ درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود گردش خون، که به نوبه خود پاسخ بهبودی بهتری در بدن ایجاد می‌کند.
- شل شدن عضلات سفت، که ممکن است در بهبود درد موثر باشند.
- ترشح اندورفین، هورمون‌هایی در بدن که به عنوان مسکن طبیعی عمل می‌کنند.
تزریقات به کمر برای سیاتیک
تزریقات کمری ممکن است به درمان درد ناشی از شرایطی که عصب سیاتیک را تحت تأثیر قرار می‌دهند، کمک کند.
تزریقات با هدف تسکین درد انجام می‌شوند تا بیمار بتواند به طور کامل در آن برنامه طب فیزیکی شرکت کند و از آن بهره‌مند شود. تزریق همچنین عملکردی در تشخیص منبع درد دارد و ممکن است برای شناسایی اعصاب هدف استفاده شود.
رایج‌ترین انواع تزریقات برای تسکین درد سیاتیک عبارتند از:
تزریق استروئید اپیدورال
تزریق استروئید اپیدورال ممکن است به تسکین درد سیاتیک ناشی از شرایطی مانند تنگی نخاع، فتق دیسک یا بیماری دژنراتیو دیسک کمک کند. اهداف اصلی این درمان عبارتند از:
- پاسخ التهابی اطراف عصب سیاتیک را از منابع شیمیایی و مکانیکی درد، مانند فتق دیسک یا دیسک تحلیل رفته کنترل کند.
- کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن برای کاهش تولید سلول‌های التهابی در بدن.
استروئیدهای تزریق شده در فضای اپیدورال در انتهای عصب و سایر بافت‌ها پراکنده می‌شوند و اثر ضد التهابی را در ساختارهای انتقال دهنده درد از بین می‌برند.
بلوک انتخابی ریشه عصب
این نوع تزریق هنگام خروج از سوراخ بین مهره‌ای (دهانه استخوانی بین مهره‌های مجاور) در مجاورت عصب نخاعی انجام می‌شود. این دارو التهاب را کاهش می‌دهد و درد منتقل شده توسط عصب را بی‌حس می‌کند. بلوک انتخابی ریشه عصبی ممکن است برای کنترل درد سیاتیک روی یک یا چند ریشه عصبی از L4 به S3 زده شود.
برای اکثر تزریقات درمانی، نتایج بسیار متفاوت است. برخی از افراد ممکن است تسکین درد فوری و مداوم را تجربه کنند، برخی ممکن است فقط برای چند هفته یا چند ماه تسکین پیدا کنند و بعضی از آن‌ها ممکن است هیچ گونه تسکین دردی تجربه نکنند.
لیست فوق شامل درمان‌های بالقوه است و به هیچ وجه جامع و کامل نیست. برای هر کسی که درد سیاتیک را تجربه می‌کند، توصیه می‌شود برای درمان با یک متخصص پزشکی واجد شرایط مشورت کند. به عنوان یک قاعده کلی، اگر روش‌های غیرجراحی نتوانند پس از 6 تا 8 هفته از درمان تسکین درد ارائه دهند یا نقایص عصبی (مانند ضعف پا) افزایش یابند، ممکن است جراحی در نظر گرفته شود.
جراحی سیاتیک
جراحی برای سیاتیک معمولاً زمانی مورد توجه قرار می‌گیرد که درد و یا ضعف پا حتی پس از آزمایش چندین روش درمان غیرجراحی سیاتیک، مداوم یا پیشرونده باشد. در چند مورد، ممکن است جراحی به عنوان اولین گزینه در نظر گرفته شود.
چند نمونه که جراحی به عنوان اولین گزینه در نظر گرفته می‌شود:
- سندرم کودا اکوینا – یک موقعیت اضطراری پزشکی که در آن ریشه‌های عصبی دم اسبی فشرده شده و عملکرد حرکتی و حسی در قسمت تحتانی بدن از بین می‌رود.
- تومورها، جمع شدن مایعات (کیست یا آبسه) یا شکستگی‌های شدید در ستون فقرات کمر
- سیاتیک دو طرفه – سیاتیک که هر دو پا را درگیر می‌کند، ممکن است در اثر فتق دیسک در چند سطح، فتق شدید در یک سطح یا تنگی مرکزی نخاع ایجاد شود.
- عفونت در ناحیه لگن که به دارو پاسخ نمی‌دهد.
به علاوه، وقتی که با وجود درمان‌های غیرجراحی درد پا و یا ضعف بیش از 6 تا 8 هفته طول می‌کشد و یا درد بر فعالیت‌های روزمره اثر می‌گذارد، ممکن است جراحی در نظر گرفته شود.
جراحی با هدف از بین بردن علت سیاتیک و کنترل علائم ساق پا مانند درد و ضعف انجام می‌شود. کمر درد همراه با سیاتیک ممکن است پس از جراحی بهبود نیابد.
میکرودیسککتومی برای سیاتیک
میکرودیسکتومی یک روش جراحی رایج برای درمان سیاتیک است که ناشی از فتق دیسک کمر استفاده می‌شود. در این روش جراحی، یک قسمت کوچک از مواد دیسک زیر ریشه عصب یا استخوان روی ریشه عصب برداشته می‌شود. این جراحی از تکنیک‌های کم تهاجمی استفاده می‌کند و با یک برش نسبتاً کوچک و حداقل آسیب بافتی انجام می‌شود، هرچند از نظر فنی یک جراحی باز است. تحقیقات نشان داده‌اند که تا 86٪ از بیماران ممکن است پس از جراحی میکرودیسکتومی، تسکین درد سیاتیک را تجربه کنند.
جراحی‌های رفع فشار کمری
برخی از روش‌های جراحی برای تسکین منابع مختلف فشرده‌سازی یا تحریک ریشه عصب در دسترس است، مانند:
- لامینکتومی. در این روش، بخشی یا تمام لامینا برداشته می‌شود تا فضای بیشتری برای اعصاب نخاعی فراهم شود. این روش معمولاً برای درد سیاتیک ناشی از تنگی نخاع کمر انجام می‌شود. تخمین زده می‌شود که 75 تا 90 درصد بیماران پس از جراحی لامینکتومی کمر، تسکین درد را تجربه کنند.
- فورامینوتومی. در این روش، نوروفورامن با از بین بردن رشد بیش از حد استخوانی بزرگ می‌شود و فضای بیشتری را برای ریشه عصب فراهم می‌کند که از این سوراخ از ستون فقرات خارج می‌شود.
- فستکتومی. این روش جراحی برای از بین بردن فشرده‌سازی اعصاب گیر کرده ناشی از مفاصل فاسیت استفاده می‌شود. مفاصل فاسیت به طور معمول اصلاح، کوتاه یا بریده می‌شوند و یا برداشته می‌شوند تا فشار عصبی برطرف شود. تخمین زده می‌شود که 85٪ بیماران ممکن است پس از جراحی فاستکتومی تسکین درد را تجربه کنند.
اگر لازم باشد، این روش‌ها ممکن است همزمان ترکیب شده و انجام شوند. به عنوان مثال، یک عمل لامینکتومی همراه با فورامینوتومی ممکن است انجام شود و به عمل جراحی لامینوفورامینوتومی معروف است. اقدامات اضافی ممکن است در ترکیب با موارد فوق انجام شوند، از جمله استئوفیت (رشد غیرطبیعی استخوان) و یا برداشتن رباط‌هایپرتروفیک (رشد بیش از حد).
مانند هر عمل جراحی، خطرات زیادی نیز ممکن است باشد، از جمله خطر آسیب عصب یا نخاع، خونریزی، عفونت، تشکیل لخته و ادامه علائم پس از جراحی.
تحقیقات نشان می‌دهد که جراحی برای سیاتیک می‌تواند کاهش بهتری در درد و بهبود نتیجه عملکرد تا 1 سال در مقایسه با درمان‌های غیرجراحی را فراهم کند. با این حال، در طولانی‌مدت (4 تا 10 سال)، نتیجه هر دو روش معمولاً مشابه است.
تصمیم به جراحی برای درد سیاتیک به طور معمول به انتخاب بیمار است مگر اینکه یک فوریت پزشکی مانند سندرم دم اسبی وجود داشته باشد. تصمیم بیمار برای انجام عمل جراحی اساساً به میزان درد و اختلال عملکرد، مدت زمان ادامه درد، سلامتی کلی بیمار و همچنین اولویت شخصی بیمار بستگی دارد.
