اسپوندیلولیستزیس یک اختلال در ستون فقرات است که منجر به سرخوردگی جلو یا عقب یکی از مهره‌ها و محدودیت در ناحیه اطراف آن میشود. این اختلال عموماً در ناحیه کمر رخ می‌دهد که به عنوان ناحیه پشت نیز شناخته میشود. سرخوردگی مهره کمر تأثیرات نامطلوبی بر زندگی روزمره دارد، بنابراین توصیه میشود در چنین شرایطی به فیزیوتراپیست مراجعه کنید تا درد و تأثیر اسپوندیلولیستزیس کاهش یابد.
انواع اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس را می‌توان به پنج گروه اصلی دسته‌بندی کرد –
- اسپوندیلولیستزیس ایستمیک – این مشکل به دلیل نقص در مفصل بین مهره‌ها – بخشی از مهره – ایجاد میشود. این مشکل معمولاً منجر به سرخوردگی مهره به سمت جلو میشود.
- اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو یا فرساینده – این مشکل بطور معمول هنگامی رخ می‌دهد که مفصل، توانایی خود برای حفظ راستای ستون فقرات در حالت طبیعی را، از دست می‌دهد. این مشکل منجر به سرخوردگی مهره به سمت جلو میشود.
- اسپوندیلولیستزیس مادرزادی – مشکلات مادرزادی به مشکلاتی گفته میشود که شخص از زمان تولد با آن درگیر است. گاهی اوقات شکل‌گیری غیرطبیعی استخوان‌های ستون فقرات در طول دوران بارداری و در زمان رشد کودک ایجاد میشود. دیسک‌های ستون فقرات به دلیل عدم تراز و بدفرمی دچار لغزندگی میشود.
- اسپوندیلولیستزیس ناشی از ضربه یا تروما – این سرخوردگی در پی آسیب یا ضربه که منجر به سرخوردگی دیسک ستون فقرات میشود، بوجود می‌آید. بیان این نکته اهمیت دارد که در اینجا واژه ضربه یا تروما، آسیبی را نشان می‌دهد که منجر به صدمه به دیسک‌های ستون فقرات میشود.
- اسپوندیلولیستزیس پاتولوژیک – این اختلال ناشی از بیماری است که سلامت استخوان‌های ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد که به موجب آن ضعف ایجاد میشود. بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان می‌تواند اسپوندیلولیستزیس پاتولوژیک را در پی داشته باشد.
علت سرخوردگی مهره کمر
سرخوردگی مهره کمر، کودکان و بزرگسالان را بطور متفاوت تحت تاثیر قرار می‌دهد. ابتدا درباره اسپوندیلولیستزیس در کودکان صحبت می‌کنیم. این مشکل بطور معمول بین مهره پنجم در مهره کمر و اولین مهره در استخوان خاجی ایجاد میشود، که به عنوان ناحیه لگن شناخته میشود. این بیماری به دلیل ضربات شدید یا ناتوانی مادرزادی در دیسک‌های ستون فقرات ایجاد میشود.
سرخوردگی مهره کمر در بزرگسالان، ناشی از آرتروز فرسایشی است که ساییدگی غیرطبیعی غضروف و استخوان ستون فقرات است.
اسپوندیلولیستزیس اغلب ناشی از عواملی مانند تصادفات، شکستگی‌ها و بیماری‌های استخوانی است. فعالیت‌های ورزشی مانند ژیمناستیک، وزنه‌برداری و فوتبال ممکن است فشار زیادی بر روی استخوان‌های کمر اعمال کند. این ورزش‌ها می‌توانند ورزشکاران را مجبور به انجام حرکاتی کنند که ستون فقرات را به طور مداوم فشار دهند و در نتیجه منجر به شکستگی فشاری در مهره‌های کمری شوند. شکستگی فشاری می‌تواند استخوان ستون فقرات را ضعیف کند و آن را از موقعیت خود منحرف کند.
علائم اسپوندیلولیستزیس
علائم اسپوندیلولیستزیس از موردی تا مورد دیگر و از شخصی تا شخص دیگر متفاوت است. ممکن است یک بیمار علائم سرخوردگی مهره کمر در مراحل اولیه را تجربه نکند. با این حال، در مواردی که این مشکل مزمن است، این احتمال وجود دارد که این بیمار در انجام فعالیت‌های روزانه خود با مشکل مواجه شود. در ادامه برخی از علائم متداول سرخوردگی مهره کمر را بیان می‌کنیم:
- درد مداوم در کمر
- خشکی کمر و پاها
- سیاتیک – ضعف عضلات یا سفتی اندام‌های پایین تنه
- ضعف در کمر
- درد در ران‌ها
- سفتی عضلات باسن و همسترینگ
این علائم متداول‌ترین نمونه‌های مشاهده شده در بیماری سرخوردگی مهره کمر است که معمولاً به دلیل فعالیت‌هایی مانند راه رفتن ، ایستادن و غیره تشدید میشود. استراحت باعث میشود درد کمی تسکین یابد.
تشخیص
فیزیوتراپ یا پزشک معاینات جسمانی انجام می‌دهد تا علت کمردرد را شناسایی کند. اگر مهره از جای خود خارج شده باشد، بیمار برای انجام تصویربرداری اشعه ایکس ارجاع داده میشود، تا تشخیص وجود اسپوندیلولیستزیس تایید شود.
درمان سرخوردگی مهره
پزشک یک طرح درمان را براساس شرایط و اهداف طراحی می‌کند. درمان برای بازگشت بی‌خطر به فعالیت‌های روزانه و ورزش طراحی میشود. درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
بریس
هنگامی که ستون فقرات دچار سرخوردگی مهره باشد، حمایت مناسب توسط ستون فقرات انجام نمی‌شود، زیرا مهره از راستای خود خارج شده است.این مسئله موجب میشود که عضلات سخت‌تر کار کند، که موجب خستگی آنها و ایجاد درد میشود. برای حمایت از کمر، پزشک از شما می‌خواهد که برای مدت زمانی بریس بپوشید.
کودکان یا بزرگسالانی که دچار سرخوردگی مهره هستند، می‌تواند از بریس به عنوان یک درمان غیرجراحی (درمان کم خطر) استفاده کنند. بریس معمولاً برای بیمارانی توصیه میشود که دچار شکستگی در مفصل بین مهره‌ای هستند که اگر حمایت کافی از کمر انجام شود، ممکن است بهبود یابد.
بریس کمر یا شکم بند روی شکم فشار وارد می‌کند و مقداری از فشار روی ستون فقرات را کاهش می‌دهد. هدف از این درمان تسکین مقداری از درد است، در همان حال، ستون فقرات را در زمان بهبودی شکستگی مفصل بین مهره‌ای، حمایت کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپ یک برنامه درمانی فراهم می‌کند که براساس شرایط بیماری و سابقه پزشکی بیمار است.
- آموزش بیمار. فیزیوتراپ به بیمار کمک می‌کند تا هر عامل خارجی را که باعث درد میشود، شناسایی کرده و تغییر دهند. این عوامل می‌تواند شامل هر نوع و مقدار تمرینات، فعالیت‌های ورزشی، کفش یا سطحی که روی آن تمرینات ورزشی انجام می‌دهید، است. آنها توصیه‌های لازم را جهت تغییر فعالیت‌های روزانه پیشنهاد می‌دهند.
- کنترل درد. فیزیوتراپ برنامه‌ای برای کنترل درد طراحی می‌کند. اینکار می‌تواند شامل قرار دادن یخ روی ناحیه درگیر باشد. استفاده از کیسه آب گرم نیز در برخی موارد سودمند است. تحریک الکتریکی به آرامی رشته‌های عصبی را که سیگنال درد به مغز ارسال می‌کند، تحت تاثیر قرار می‌دهند. از این روش می‌توان همراه با کیسه یخ برای تسکین درد استفاده میشود. فیزیوتراپ همچنین ممکن است توصیه کند که برخی از فعالیت‌هایی که باعث درد میشود، کاهش دهید. فیزیوتراپ در تجویز روش‌های کنترل درد تخصص دارند، که نیاز به داروهای حاوی مواد افیونی را کاهش داده یا برطرف می‌کند.
- حرکات بدن. چگونگی حرکت و استفاده از بدن برای انجام کار و فعالیت‌های دیگر، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات ستون فقرات کمری و درد میشود. فیزیوتراپ به شما آموزش می‌دهد که چگونه حرکات یا نحوه عملکرد بدن را براساس فعالیت‌های روزانه خود اصلاح کنید. آنها همچنین توصیه‌هایی جهت بهتر شدن روش انجام فعالیت‌هایی مانند بلند کردن و حمل اجسام را پیشنهاد می‌دهند.
- درمان دستی. اغلب، درمان دستی برای شکستگی فشاری کمر و سرخوردگی مهره که شامل رهاسازی بافت نرم یا ماساژ برای سفت شدن و درد گروه عضلات بکار گرفته میشود. این روش‌های دستی را می‌توان برای اصلاح سفت شدن عضلات برای بهبود حرکات طبیعی انجام داد.
- تمرینات عملکردی. هنگامی که درد، قدرت و حرکات بهبود یافت، می‌توانید با اطمینان فعالیت‌های دشوارتر را دوباره آغاز کنید. برای کاهش خطر تکرار آسیب، یادگیری حرکات کم‌خطر و کنترل شده اهمیت دارد. فیزیوتراپ براساس ارزیابی حرکات خاص و اهداف، گروهی از فعالیت‌ها را طراحی می‌کند تا در سال‌های آینده، بدرستی و بدون خطر از بدن استفاده کنید و آن را حرکت دهید.
ورزش‌هایی برای سرخوردگی مهره کمر
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تمریناتی برای سرخوردگی مهره کمر، درد را در افرادی که دچار اسپوندیلولیستزیس هستند، برطرف می‌کند. این تمرینات شامل کشش کمر و خمیدگی و تقویت کمر و عضلات شکم است. ورزش‌های سرخوردگی مهره کمر به تقویت کمر و عضلات مرکزی بدن کمک می‌کند که نه تنها انعطاف‌پذیری کمر را افزایش داده بلکه از سرخوردگی مهره نیز جلوگیری می‌کند.
بر اساس آسیب و سابقه پزشکی بیمار، برخی از تمرینات سرخوردگی مهره توصیه نمی‌شود. بهتر است که با فیزیوتراپ درباره ورزش‌های سرخوردگی مهره که نباید انجام شود، مشورت کنید.
در ادامه به برخی از ورزش‌های مفید برای سرخوردگی مهره کمر اشاره می‌کنیم.
پلانک
این حرکت را با قرار گرفتن در حالت شنا روی زمین، شروع کنید. دست‌ها باید در نزدیکی شانه باقی بماند. سعی کنید با استفاده از انگشتان پا و بوسیله سفت کردن عضلات شکم، بدن را ثابت نگه دارید. بدن باید در موقعیت انجام این حرکت، کاملاً ثابت باشد و سر در راستای کمر قرار بگیرد. اطمینان حاصل کنید که زانوها ثابت هستند، اما قفل نشده باشد. صورت باید به سمت پایین و کف اتاق باشد. به مدت 30 ثانیه در این حالت بمانید.
نزدیک کردن زانو به سینه
به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید و کف پا را روی سطح زمین قرار دهید. یکی از زانوها را به سمت سینه بکشید. در حالی که این حرکت را انجام می‌دهید، اطمینان حاصل کنید که کمر و کف پای دیگر بطور ثابت روی سطح زمین قرار بگیرد. به مدت 15 – 30 ثانیه این حالت را حفظ کنید. پا را تعویض کنید و حرکت را دو تا چهار بار تکرار کنید.
حرکت حشره مرده
به پشت دراز بکشید و دست‌ها را به سمت سقف بکشید و پاها، زانوها و لگن را به سمت بالا حرکت دهید و یک زانویه 90 درجه ایجاد کنید. کمر را کاملاً صاف روی زمین قرار دهید. نفس بکشید و هنگامی که عضلات سرینی را فشرده می‌کنید، لگن را بچرخانید. نفس را بیرون داده و پای چپ و بازوی راست را با هم پایین بیاورید تا زمانی که در کمر کمی احساس درد کنید. پس از آن، به حالت اولیه بازگردید و برای هردو طرف 10 – 12 بار حرکت را تکرارکنید.
کشش عضلات همسترینگ
حرکات ورزشی سرخوردگی مهره کمر با نشستن روی زمین و کشش پاها در جلو شروع میشود. به جلو خم شوید و دست را به انگشتان پا نزدیک کنید. در تمامی نواحی پشت پاها کشش را احساس خواهید کرد. سعی کنید که حداقل به مدت 30 ثانیه در این حالت بمانید. بهتر است که پنج بار این حرکت را انجام دهید تا عضلات همسترینگ کشیده شده و درد سرخوردگی مهره کمر کاهش یابد.
چرخش بدن
برای انجام این حرکت ورزشی برای سرخوردگی مهره کمر، به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید و پا را محکم روی زمین نگه دارید. بازوها را در دو طرف بدن قرار دهید، به آرامی زانوها را به سمت راست تا جایی که امکان دارد، بچرخانید. این حرکت را برای سمت چپ بدن تکرار کنید. این حرکت چرخشی بدن را 10 مرتبه برای هر طرف تکرار کنید.
کشش عضلات سرینی
این حرکت فوق‌العاده ورزشی برای سرخوردگی مهره کمر، کشش زیادی در پاها و عضلات پایین تنه ایجاد می‌کند. به پشت دراز کشیده و زانو را خم کنید، به آرامی یک پا را به سمت سینه بکشید و به مدت 10 ثانیه نگه دارید. حرکت را برای طرف دیگر بدن تکرار کنید و پنج مرتبه تکرار کنید.
