زخم پا عارضه شایع دیابت است که با روش‌هایی مانند رژیم غذایی، ورزش و درمان انسولین قابل کنترل نیست. زخم پای دیابتی یک عارضه رایج از دیابت کنترل نشده است که تشکیل شده از در هم شکستن بافت‌های پوست و در معرض قرار گرفتن لایه‌های زیرین پوست است. آن‌ها در زیر انگشتان بزرگ پا و برآمدگی‌های پای شما رایج هستند و می‌توانند بر روی استخوان‌های شما تاثیر بگذارند.
همه افراد دارای دیابت، می‌توانند دچار زخم و درد پا شوند، اما مراقبت کردن از پاها می‌تواند به جلوگیری از آن‌ها کمک کند. درمان زخم پای دیابتی و دردها با توجه به علت آن‌ها متفاوت است.
درباره هر درد پا و ناراحتی که دارید، با پزشک خود صحبت کنید تا مطمعن شوید که مشکل جدی نیست، زیرا زخم آلوده، اگر نادیده گرفته شود منجر به قطع عضو می‌شود.
شناسایی علائم و تشخیص
یکی از نشانه‌های اولیه زخم پا، ترشح مایعات از پا است که ممکن است باعث لکه‌دار شدن جوراب‌ها یا نشت مایعات در کفش شود. تورم غیرمعمول، التهاب، قرمزی و بوی نامطبوع در یک یا هر دو پا نیز از علائم ابتدایی زخم پا می‌باشند.
یکی از علائم واضح زخم پا در بیماران دیابتی، سیاه شدن بافت (اسکار) در اطراف زخم است. این سیاه شدن بافت ناشی از عدم جریان خون سالم در ناحیه اطراف زخم است.
گانگرن یا قانقاریا (مرگ بافت به علت عفونت) ممکن است جزئی یا کامل در اطراف زخم ظاهر شود. در این حالت، ممکن است ترشحات نامطبوع، درد و بی‌حسی در آن ناحیه رخ دهد.
علائم زخم پا همیشه قابل رؤیت نیستند. گاهی اوقات علائم زخم قابل مشاهده و آشکار نیستند تا زمانی که عفونت رخ دهد. بنابراین، در صورت مشاهده هر گونه تغییر در رنگ پوست، به ویژه سیاه شدن بافت پوست، یا احساس درد در اطراف ناحیه التهابی، بهتر است به سرعت این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید.
پزشک شما به احتمال زیاد زخم را در مقیاس 0 تا 5 با استفاده از معیارهای زیر درجه بندی می‌کند:
- 0: زخمی وجود ندارد اما پا در معرض خطر است و بدشکلی یا سلولیت‌هایی در پوست دیده می‌شود.
- 1: زخم وجود دارد اما عفونت نکرده است.
- 2: زخم عمیق است، زخم به رباط، تاندون، کپسول مفصلی یا فاشیای عمقی بدون ایجاد آبسه یا عفونت استخوان مشاهده می‌شود.
- 3: زخم عمیق همراه با آبسه، عفونت استخوان یا سپسیس مفصل مشاهده می‌شود.
- 4: قانقاریا یا گانگرن در قسمتی از کف یا پاشنه پا بروز پیدا می کند.
- 5: قانقاریای شدید که تمام کف پا را درگیر می‌کند.
علل زخم پای دیابتی
زخم در افراد دیابتی بیشتر به خاطر عوامل زیر ایجاد می‌شود:
- گردش ضعیف
- قند خون بالا (هیپرگلیسمی)
- آسیب عصبی
- کف پاهای تحریک شده یا زخمی
گردش خون ضعیف نوعی از بیماری‌های عروقی است که در آن خون به‌طور مؤثر در پاها جریان نمی‌یابد. گردش خون ضعیف، می‌تواند پاسخ به درمان‌های زخم پا را کندتر کند و منجر به کندی روند بهبود شود.
سطح بالای قند خون می‌تواند روند بهبود زخم پا را کاهش دهد، بنابراین مدیریت قند خون حیاتی است. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 اغلب زمان بیشتری را برای مبارزه با عفونت ناشی از زخم‌ها می‌گذرانند.
آسیب‌های عصبی یکی از عوارض بالا بودن قند خون در مدت طولانی است که حتی می‌تواند منجر به از دست دادن احساس و اعصاب پاها شوند. در اغلب موارد، اعصاب آسیب‌دیده در ابتدا احساس سوزش و درد ایجاد می کند اما به مرور زمان و در طولانی مدت احساس درد در پا کاهش پیدا می کند و ایجاد زخم بدون درد می کند که می‌تواند باعث زخم پای دیابتی شود.
زخم‌ها می‌توانند توسط ترشحات و گاهی اوقات یک توده قابل توجه نمایان شوند که همیشه دردناک نیستند.
عوامل خطر زخم پای دیابتی
همه افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر زخم پا هستند که می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. برخی از این عوامل می‌تواند خطر بروز زخم پا را افزایش دهد، از جمله:
- کفش‌های نامناسب یا بی‌کیفیت
- بهداشت نامناسب (عدم شستشوی منظم یا کامل یا خشک نکردن کف پا به خوبی پس از شستن)
- اصلاح نادرست ناخن‌های پا
- مصرف الکل
- بیماری چشم ناشی از دیابت
- بیماری قلبی
- بیماری کلیوی
- چاقی
- مصرف دخانیات (مانع گردش خون می‌شود)
زخم‌های پای دیابتی در مردان مسن بیشتر ایجاد می‌شود.
درمان زخم پای دیابتی
پای بیمار باید از زخم و دردهای احتمالی که ممکن است ایجاد شود محافظت شود. این محافظت برای تمام زخم‌های پای دیابتی مفید است. فشاری که به دلیل راه رفتن، در پا ایجاد می‌شود، ممکن است عفونت را بدتر کند و زخم را گسترش دهد.
ممکن است پزشک برای محافظت از پاهایتان استفاده از وسایل خاصی را توصیه کند:
- کفش های دیابتی
- گچ گرفتن پا
- آتل طبی
- آتل بندی
- انداختن کفی کفش برای جلوگیری از پینه زدن
پزشکان می‌توانند زخم‌های پای دیابتی را با دبریتمنت، حذف پوست مرده، اشیاء خارجی یا عفونت‌هایی که ممکن است باعث زخم شوند، برطرف کنند.
عفونت زخم پای دیابتی یک عارضه جدی است و نیاز به درمان فوری دارد. همه عفونت‌ها به یک شیوه درمان نمی‌شوند. بافت اطراف زخم را به یک آزمایشگاه ارسال کرده تا مشخص شود کدام یک از آنتی بیوتیک‌ها کمک خواهد کرد. اگر پزشک یک عفونت جدی را تشخیص دهد، اشعه ایکس را برای یافتن علائم عفونت استخوانی دستور می‌دهد.
عفونت زخم پای دیابتی را می‌توان پیشگیری کرد:
- شستن پا
- ضد عفونی کردن پوست اطراف زخم
- درمان آنزیم
- برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها از مخلوط حاوی آلژینات کلسیم بر روی زخم استفاده شود.
- با عوض کردن مکرر پانسمان زخم را خشک نگه داریم.
دارو
پزشک شما ممکن است آنتی بیوتیک‌ها، ضد پلاکت‌ها یا داروهای ضد لخته شدن را برای درمان زخم شما تجویز کند حتی اگر عفونت، پس از درمان‌های پیشگیرانه و ضدفشار پیشرفت کند. بسیاری از این آنتی بیوتیک‌ها، به استافیلوکوکوس اورئوس، باکتری‌های شناخته شده‌ای که باعث ایجاد عفونت‌های استاف یا بی همولایتیک استرپتوکوکوس که معمولا در روده‌های شما یافت می‌شوند، حمله می‌کنند. با پزشک خود در مورد سایر شرایط سلامتی خود که احتمالاً عفونت را با این باکتری‌های مضر افزایش می‌دهد، از جمله HIV و مشکلات کبدی صحبت کنید.
روش‌های جراحی زخم پای دیابتی
پزشک شما ممکن است توصیه کند، که دنبال جراحی برای زخم‌هایتان باشید؛ یک جراح می‌تواند به کاهش فشار در اطراف زخم شما کند، با اصلاح کردن استخوان یا از بین بردن ناهنجاری‌های پا، مانند بونون یا همرتوز. شما احتمالا به جراحی نیاز ندارید با این حال، اگر هیچ روش درمان دیگری نمی‌تواند به بهبود زخم شما یا به پیشرفت عفونت بیشتر کمک کند، جراحی می‌تواند زخم شما را از بدتر شدن یا منجر به قطع عضو جلوگیری کند.
جلوگیری از مشکلات پای دیابتی در افراد مبتلا به دیابت
طبق مطالعات، بیش از نیمی از زخم‌های پای دیابتی دچار این بیماری می‌شوند. تقریباً 20 درصد از عفونت‌های متوسط تا شدید پا در افراد دیابتی منجر به قطع عضو می‌شود.
مراقبت‌های پیشگیرانه بسیار مهم است. قند خون خود را کنترل کنید، زیرا در صورت ثابت بودن قند خون احتمال ابتلا به عوارض دیابت کاهش خواهد یافت.
همچنین می‌توانید با رعایت موارد زیر به جلوگیری از مشکلات پا کمک کنید:
- هر روز پای خود را به طور مکرر بشویید.
- تمیز نگهداشتن انگشت دست و پا به اندازه کافی، اما نه بیش از حد.
- پاهای خود را خشک و مرطوب نگه دارید.
- اغلب جوراب خود را عوض کنید.
- به دیدن یک متخصص پا برای برطرف کردن میخچه و پینه بروید.
- کفش مناسب بپوشید.
زخم‌های پا، می‌تواند پس از درمان بازگردانده شوند. جای زخم می‌تواند آلوده شود، اگر منطقه دوباره تشدید شود. پزشک شما ممکن است توصیه کند که برای جلوگیری از برگشت زخم کفش‌های دیابتی بپوشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
با دیدن گوشت سیاه و احساس بی‌حسی در اطراف این گوشت برای درمان زخم پا به دکتر مراجعه کنید. در صورتی که برای درمان مراجعه نکنید زخم آبسه کرده و زخم در نواحی دیگر گسترش پیدا می‌کند. در صورت گسترش زخم درمان با جراحی یا قطع عضو صورت می‌گیرد.
در این مرحله، زخم‌ها اغلب فقط با جراحی، قطع عضو یا جایگزینی پوست از دست رفته توسط جایگزین‌های مصنوعی پوست قابل درمان هستند.
نتیجه‌گیری
در مرحله‌ی ابتدایی ایجاد زخم قابل درمان می‌باشد. در صورت احساس درد شدید به پزشک مراجعه کنید، در این حالت احتمال عفونت افزایش پیدا می‌کند و در صورت عفونت‌های غیر قابل درمان نیاز به قطع عضو می‌باشد.
در حالی که زخم‌های شما بهبود می‌یابند، به پاهای خود استراحت دهید و برنامه درمانی خود را دنبال کنید. درمان زخم پای دیابتی چندین هفته طول می‌کشد.
درمان زخم‌های پای دیابتی می‌تواند چندین هفته طول بکشد تا بهبود یابد. اگر قند خون شما بالا باشد و فشار ثابت روی زخم ایجاد شود ممکن است روند درمان بسیار طولانی‌تر شود.
ماندن در رژیم غذایی که به شما کمک می‌کند اهداف قند خون خود را برآورده کنید و از فشار ناشی از وزن پاها جلوگیری کنید، موثرترین راه برای بهبود زخم‌های پا است.
هنگامی که زخم بهبود یافت، مراقبت‌های پیشگیرانه مداوم به شما کمک می‌کند تا از بازگشت زخم جلوگیری کنید.
