کمر درد یک وضعیت بسیار شایع است. از دردهای مبهم یا ذق ذق آرتروز ستون فقرات گرفته تا درد تیز و تیرکشنده راپچر دیسک، همچنین کمر درد ممکن است بیاید و برود، ثابت باشد، با ورزش یا نشستن طولانی مدت بدتر شوند و یا با علائم عصبی مانند بی‌حسی و مورمور همراه باشد.
در حالی که کمر درد می‌تواند ناامیدکننده و ناتوان کننده باشد، اما نکته مثبت این است که اکثر دوره‌های کمر درد با کمترین مراقبت و معمولاً طی چند هفته بهبود می‌یابد یا برطرف می‌شود.
علل شایع
دلایل متعددی برای کمر درد وجود دارد. در اینجا برخی از علل شایع آورده شده است، اگرچه این یک لیست جامع نیست.
کشیدگی یا رگ به رگ شدگی عضلات
کشیدگی و رگ به رگ شدگی عضلات شاید از مهمترین دلایل کمر درد به خصوص در قسمت پایین کمر باشد. کشیدگی، به پارگی عضله یا تاندون (بافتی فیبری که عضله را به استخوان متصل می‌کند) اطلاق می‌شود، در حالی که رگ به رگ شدگی به پارگی رباط (بافت فیبری که دو استخوان را به هم متصل می‌کند) اشاره دارد.
همراه با این پارگی‌ها، (که ناشی از آسیب دیدگی مانند بلند کردن نیمکت یا استفاده بیش از حد تدریجی است)، التهاب ایجاد می‌شود، که باعث درد و در بعضی موارد اسپاسم عضله می‌شود.
درد کشیدگی عضلانی یا رگ به رگ شدن پشت می‌تواند از خفیف تا ناتوان کننده متغیر باشد و غالباً به عنوان یک “درد سرتاسر” توصیف می‌شود که به سمت باسن منتقل شده و با تحرک بدتر می‌شود و با استراحت آرام می‌شود. سفتی عضلات و دامنه حرکتی محدود اغلب با کشیدگی عضلات و رگ به رگ شدگی پشت، همراه با درد گزارش می‌شود.
راپچر دیسک و تورم دیسک
دیسک‌های فقراتی شما در بین مهره‌های مجاور قرار دارند و به عنوان بالشتک‌های ضربه‌گیر عمل می‌کنند. به دلایلی ترکیبی از جمله روند طبیعی پیری، ضربه به ستون فقرات، افزایش وزن، سیگار کشیدن و فشارهای مکرر به ستون فقرات (به عنوان مثال نشستن به مدت طولانی یا بلند کردن اجسام سنگین) دیسک‌ها با گذشت زمان خراب می‌شوند، در معرض برآمدگی یا بیرون زدگی خارجی قرار می‌گیرند (دیسک برآمده یا لیز خورده نامیده می‌شود).
با گذشت زمان، دیسک برآمده (بدون درمان) در نهایت می‌تواند پاره شود. وقتی دیسک پاره می‌شود، محتوای داخلی آن آزاد می‌شود. دیسک پاره شده، راپچر دیسک یا دیسک فتق نامیده می‌شود.
راپچر دیسک در پایین کمر باعث درد شدید کمر می‌شود که ممکن است به سمت پایین باسن، کشاله ران و یا پایین یک پا منتقل شود. به همین ترتیب، راپچر دیسک در گردن ممکن است باعث درد شود که به سمت بازو منتقل می‌شود. علاوه بر درد، فتق دیسک ممکن است علائم عصبی مانند ضعف عضلانی، بی حسی و گزگز ایجاد کند.
آرتروز ستون فقرات
آرتروز ستون فقرات در نتیجه “فرسودگی” غضروف واقع در بین مفاصل ستون فقرات رخ می‌دهد.
با از بین رفتن غضروف‌ها، ممکن است دردی مبهم یا تیرکشنده که با تحرک بدتر می‌شود، ایجاد شود. با از بین رفتن کامل غضروف و شروع مالش مفاصل بر روی یکدیگر، ممکن است حس ناخوشایندی از صدای سایشی احساس شود. سفتی مفصل و دامنه حرکتی محدود نیز ممکن است با آرتروز نخاعی رخ دهد.
سیاتیک
سیاتیک به فشرده شدن عصب سیاتیک گفته می‌شود که اغلب ناشی از دیسک فتق یا خار استخوان است.
از آنجا که عصب سیاتیک طولانی‌ترین عصب در بدن است (از پایه ستون فقرات به سمت پایین هر دو پا)، فشرده شدن آن ممکن است منجر به درد کمر شود که به سمت باسن، و پایین پاها و به سمت کف پا ( معمولاً در یک طرف) گسترش می‌یابد. علاوه بر سوزش و یا درد ناشی از گرفتگی، بیماران ممکن است دچار گزگز، بی‌حسی و ضعف عضلانی شوند.
تنگی نخاعی
تنگی نخاع باعث کمر درد در افراد پیر می‌شود. با افزایش سن، کانال نخاع به تدریج منقبض یا باریک می‌شود، که بخشی از آن به دلیل آرتروز و ضخیم شدن بافت‌های ستون فقرات است. اگر کانال نخاعی بیش از حد تنگ شود، ریشه‌های عصبی ممکن است فشرده شده و باعث به وجود آمدن علائم عصبی مانند ضعف، بی‌حسی و گزگز شود.
اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیز به شکستگی استرسی در یکی از مهره‌های ستون فقرات اشاره دارد. این وضعیت بیشتر در کودکان و نوجوانانی که ورزش‌هایی مانند ژیمناستیک یا فوتبال که استرس مکرر در ناحیه کمر وارد می‌کند، انجام می‌دهند، شایع است.
علائم اسپوندیلولیستزیس شامل درد و سفتی در محل مهره لغزیده است. بعلاوه، اگر مهره لغزیده شده ریشه‌های عصبی اطراف را تحت فشار قرار دهد، ممکن است درد متشعشع (به عنوان مثال دردی که از بازوها به سمت دست‌ها و انگشت‌ها ساطع می‌شود) و علائم عصبی مانند گزگز، بی‌حسی و ضعف ایجاد شود.
پوکی استخوان
پوکی استخوان ضعیف شدن استخوان‌ها است که می‌تواند آنها را مستعد شکستگی کند. کمر درد ناشی از پوکی استخوان معمولاً مربوط به شکستگی فشاری مهره است. اغلب اوقات، با شکستگی فشاری، فرد سابقه ضربه را گزارش نمی‌کند، بلکه درد ناگهانی کمر را پس از یک فعالیت ساده مانند خم شدن یا عطسه ذکر می‌کند.
اسکولیوز
اسکولیوز بیماری است که در آن ستون فقرات مانند حرف “S” یا حرف “C” منحنی شده و پیچ می‌خورد. این بیماری معمولاً در کودکی یا در دوران نوجوانی رخ می‌دهد.
به دلیل خمیدگی و پیچ خوردن ستون فقرات در اسکولیوز، ممکن است فرد دچار ناراحتی از ناحیه پشت گردن شود و در صورت شدید شدن، مشکل تنفسی به وجود می‌آید.
دلایل نادر
به ندرت، کمر درد به دلیل بیماری کلی بدن (سیستمیک) مانند اسپوندیلیت انکیلوزان، یا چیز نگران کننده‌تری مانند تومور یا عفونت رخ می‌دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بیشتر دوره‌های کمر درد چند روز طول می‌کشد و طی چند هفته کاملاً برطرف می‌شوند. اگر کمر درد جدید دارید، باید با پزشک خود تماس بگیرید تا ببینید آیا نیاز به ارزیابی بیشتری دارید یا خیر. همچنین چند علامت هشدار دهنده وجود دارد که ممکن است مشکلی را نشان دهد که نیاز به ارزیابی فوری دارد، این علائم شامل موارد زیر است:
- کمر دردی که بیش از چند روز ادامه دارد.
- کمر درد شب شما را از خواب بیدار می‌کند.
- در کنترل روده یا مثانه مشکل دارید.
- تب، لرز، تعریق یا سایر علائم عفونت دارید.
- علائم غیرمعمول دیگر.
تشخیص
تاریخچه پزشکی دقیق و معاینه فیزیکی در مرکز تشخیص کمر درد انجام می‌شود، و در صورت داشتن علائم “هشدار” مانند تب، احتمال عفونت احتمالی یا کاهش وزن غیرقابل توجیه، نشانه سرطان یا آرتروز التهابی مانند AS، آزمایش تصویربرداری انجام می‌شود.
تاریخچه پزشکی
قبل از معاینه کمر، پزشک چندین سوال در مورد کمر درد از شما می‌پرسد، مانند زمان شروع درد، چه چیزی باعث بدتر شدن و بهتر شدن آن می‌شود و اینکه آیا علائم مرتبط با آن مانند بی‌حسی یا گزگز وجود دارد یا خیر.
معاینه بالینی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک ساختارهای ستون فقرات و همچنین عضلات مرتبط با ناحیه درد را از نزدیک بررسی کرده و فشار می‌دهد.
آزمایشگاه
بسته به احتمالات پزشک برای تشخیص خاص، وی ممکن است آزمایش‌های مختلف خون را تجویز کند. به عنوان مثال، اگر پزشک شما به عفونت یا سرطان مشکوک باشد، ممکن است آزمایش کم خونی و نشانه‌های التهابی مانند سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR) و پروتئین واکنشی (CRP) c را تجویز کند.
تصویر برداری
آزمایشات تصویربرداری معمولاً برای کمر درد حاد لازم نیست مگر اینکه علائم یا نشانه‌هایی در رابطه با سرطان، عفونت، شکستگی یا سندروم دم اسبی وجود داشته باشد. اگر یک آزمایش تصویربرداری مورد نیاز باشد، معمولاً ام آر آی آزمون انتخابی است.
درمان
ناامیدکننده‌ترین جنبه درمان کمر درد این است که اغلب برای رفع علائم زمان نیاز است. اکثر افراد با اجتناب از فشار به کمر، کاملاً بهبود می‌یابند. البته به خاطر داشته باشید که این به معنای استراحت طولانی مدت در رختخواب نیست. درعوض، فعالیت بدنی آرام و ملایم می‌تواند زمان بهبودی را کمتر کند.
مراقبت از خود
بیماران اغلب در می‌یابند که راهکارهایی مانند استراحت، یخ و گرما می‌توانند درد آنها را تسکین دهند و احتمالاً روند بهبودی را تسریع کنند.
داروها
در صورتی که درمان‌های اولیه برای کاهش درد کمر شما مؤثر نباشند، مرحله بعدی شامل مراجعه به پزشک برای ارزیابی پزشکی است. در این مرحله، پزشک بسته به علائم و مدت طولانی بودن مشکل، ممکن است یک رژیم درمانی توصیه کند که شامل مصرف یک یا چند دارو باشد. دو نوع داروی رایج که برای درمان درد کمر استفاده می‌شوند، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) و مرخص‌کننده‌های عضلانی هستند.
در برخی موارد، تزریقات ستون فقرات اپیدورال ممکن است استفاده شوند. در این روش، یک استروئید (مانند کورتیزون) به فضای اپیدورال در اطراف ستون فقرات تزریق می‌شود. این روش گاهی برای کاهش علائم سیاتیک و اسپوندیلولیستزیس (اسلیپ دیسک) استفاده می‌شود. همچنین، در برخی موارد آرتروز ستون فقرات، تزریق استروئید مستقیماً در مفصل آسیب دیده توصیه می‌شود تا درد را کاهش دهد.
فیزیوتراپی
پزشک شما ممکن است برای تقویت و کشش عضلات کمر، بهبود تحرک و عملکرد و کمک به تسکین درد شما، فیزیوتراپی را توصیه کند. علاوه بر این، یک رژیم ورزشی کم ضربه، مانند پیاده روی، شنا، یا دوچرخه سواری، می‌تواند به بهبود دامنه حرکتی و انعطاف پذیری شما در شرایطی مانند اسپوندیولیستیزیس، آرتروز نخاع یا سیاتیک کمک کند.
جراحی ستون فقرات
جراحی ستون فقرات معمولاً مختص درمان کمر درد است که با مراحل ساده برطرف نمی‌شود. با این حال، شرایطی وجود دارد که ممکن است جراحی لازم باشد. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که چه زمانی جراحی می‌تواند یک درمان مناسب برای بیماری شما باشد.
پیشگیری
کمردرد یکی از شایع‌ترین و ناراحت کننده‌ترین بیماری‌ها است. نکته مثبت این است که چندین راهکار وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از شروع و یا پیشرفت کمر درد انجام دهید. برخی از راهکارها شامل این موارد است:
- حفظ وزن سالم
- درگیر شدن در یک برنامه ورزشی که عضلات اصلی شما را تقویت می‌کند و ضربات آن ملایم و کم است (به عنوان مثال شنا، پیاده روی، یوگا یا پیلاتس)
- تمرین وضعیت بدنی (به عنوان مثال بلند کردن با خم شدن زانوها، به جای کمر)
- خوابیدن روی تختی که ستون فقرات شما را به خوبی پشتیبانی می‌کند
- پرهیز از عادت‌های مضر مانند سیگار کشیدن
