هنگامی که کودکان برای اولین بار شروع به راه رفتن می‌کنند، ممکن است نوک انگشتانشان به سمت داخل چرخیده باشد و برخی از آنها حتی در سن بالاتر نیز با این وضعیت راه می‌روند. این اختلال، که به طور پزشکی به عنوان چرخش پا به سمت داخل شناخته میشود و با نام پا کبوتری نیز شناخته میشود، هنگام راه رفتن کودک توجه میکند. اگرچه این اختلال در نحوه راه رفتن کودک، از جمله پا کبوتری، نگرانی والدین را برانگیزانده، اما به طور معمول با گذر زمان و رشد کودک، الگوی حرکتی او بهبود می‌یابد. در برخی موارد، پزشک ممکن است روش‌های درمانی متعددی را به منظور پیشگیری از بروز عوارض جدی در آینده پیشنهاد دهد. درمان پا کبوتری به دلیل بروز این اختلال در مناطق پا، ساق پا یا ران و تأثیر آن بر هماهنگی عضوی کودک، به شدت وابسته است. به طور کلی، چرخش پا به سمت داخل نیازی به درمان ندارد و معمولاً با رشد کودک بهبود می‌یابد. در برخی موارد، انجام تمرینات ورزشی کششی و تقویتی، استفاده از کفش‌های ویژه، استفاده از بریس یا وسایل دیگر میتواند به اصلاح این مشکل کمک کند.
در موارد نادر چرخش پا به سمت داخل و ناهنجاری‌های حرکتی میتواند به اختلالات پزشکی از قبیل اسپینا بیفیدا یا فلج مغزی ارتباط داشته باشد. اگر راه رفتن فرزندتان باعث نگرانی شما شده است میتوانید او را نزد متخصص اطفال ببرید تا به ارزیابی او بپردازند و در صورت نیاز فرزندتان را به متخصص ارتوپد ارجاع دهد. در صورتی که کودک شما از سنی که باید مشکل راه رفتن او بهبود پیدا کند گذشته است و مشکل پنجه کبوتری پای او برطرف نشده است مراجعه به پزشک کاملاً ضروری می‌باشد. در صورتی که پای کودک شما سفت به نظر می‌‌رسد و انعطاف پذیری ندارد یا نحوه راه رفتن او که بر توانایی عملکردی اش گذاشته است مراجعه به پزشک را فراموش نکنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی و یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره تلفن‌های ۰۲۱۶۶۰۱۴۱۵۸ – ۰۲۱۶۶۰۱۵۲۱۱ تماس حاصل فرمایید.
علل بروز پنجه کبوتری چیست؟
چرخش پا به سمت داخل به علت انحنای پا یا چرخش خفیف استخوانهای پا به وجود میآید. سه مشکل جسمانی اصلی وجود دارد که میتواند باعث بروز چرخش پا به سمت داخل شوند و ممکن است کودک شما با این مشکلات مواجه شده باشد.
کودکان ۱۸ ماهه و زیر ۱۸ ماه
کودکانی که زیر ۱۸ ماه سن دارند معمولاً قسمت جلوی پای آنها به سمت داخل می‌چرخد و این امر شایع‌ترین علت چرخش پا به سمت داخل محسوب میشود. این اختلال تحت عنوان نزدیک شدگی استخوانهای پا شناخته میشود که معمولاً از هر هزار تولد یک یا دو کودک را درگیر می‌نماید. این اختلال معمولاً به وضعیت قرار گرفتن جنین درون رحم مادر ارتباط دارد. در این موارد کودک در وضعیتی قرار می‌گیرد که پاهای او به سمت داخل منحرف می‌شوند و هنگامی که متولد میشود و به تدریج انحنای پای او بهبود پیدا میکند و پاهایش صاف میشود. در حدود ۸۵ درصد از موارد این اختلال به صورت خود به خود و طی مدت ۱۸ ماه پس از تولد برطرف میشود. کودکانی که دچار این اختلال هستند معمولاً وضعیت پاهای آنها باعث نگرانی پدر و مادر میشود اما به تدریج پای کودک صاف میشود. در صورتی که این مشکل برطرف نشد باید به پزشک مراجعه کرد.
۱۸ ماهگی تا سه سالگی
علت شایع‌ترین چرخش پا به سمت داخل در کودکان در سن ۱۸ ماه تا ۳ سالگی، چرخش استخوان تیبیا است. در این شرایط، استخوان ساق پا به سمت داخل می‌چرخد. در اکثر موارد، چرخش استخوان ساق یک قسمت طبیعی از فرآیند رشد است، زیرا در طول رشد جنین در رحم مادر، استخوان تیبیا به سمت داخل می‌چرخد و با رشد کودک در سه سال اول زندگی، به سمت بیرون منحرف خواهد شد. اگرچه در برخی از کودکان استخوان ساق پا بیشتر به سمت داخل می‌چرخد، اما در ۹۵ درصد موارد، چرخش پا به سمت داخل به صورت خودبخودی و تا سن ۵ سالگی اصلاح خواهد شد.
سن ۳ تا ۸ سالگی
شایع ترین علت بروز چرخش پا به سمت داخل در کودکان ۳ تا ۸ ساله، چرخش استخوان ران می‌باشد. در هنگام تولد قسمت فوقانی استخوان ران با زاویه حدودی ۴۰ درجه به سمت داخل می‌چرخد اما با بزرگتر شدن کودک، میزان چرخش استخوان ران حدود ۱۵ درجه کاهش پیدا میکند. در اکثر موارد چرخش استخوان ران و تا سن ۱۰ سالگی کاهش پیدا میکند و با بزرگتر شدن کودک از میزان چرخش آن به طرز قابل توجهی کاسته خواهد شد. با این حال این اختلال میتواند بر نحوه نشستن و راه رفتن کودک تاثیر بگذارد. این کودکان در هنگام نشستن پاهای خود را در وضعیتی قرار میدهند که زانوهای آنها در کنار هم و پاها از یکدیگر فاصله می‌گیرند. اگر در هنگام دویدن به این کودکان نگاه کنید متوجه الگوی نامناسب راه رفتن آنها خواهد شد زیرا پاها به سمت بیرون متمایل شده اند. در ۹۹ درصد از موارد چرخش استخوان ران در کودکان به طور خود به خود بهبود پیدا میکند.
درمان چرخش پا به سمت داخل
در اکثر موارد درمان چرخش پا به سمت داخل در ساده است و رایج ترین روش‌ها برای درمان این اختلال عبارتند از گذر زمان، رشد طبیعی کودک و تحت نظر پزشک بودن. به طور طبیعی برای رفع این مشکل کودک به روش‌های درمانی چندانی نیاز ندارد. با این حال در صورت نیاز به درمان از روش‌های زیر استفاده خواهد شد:
- استفاده از بریس باعث میشود که وضعیت استخوانها یا پاها به تدریج اصلاح شود.
- استفاده از کفش مخصوص به اصلاح شکل پا کمک میکند.
- گاهی اوقات از عمل جراحی به منظور اصلاح وضعیت استخوانها استفاده خواهد شد.
ممکن است پزشک یا متخصص فیزیوتراپی از روش‌های درمانی دیگری نیز استفاده کنند که در نقاط مختلف پا و روی آن تمرکز دارند و با تقویت این نقاط به رفع مشکل چرخش پا به سمت داخل می‌پردازند. از آنجایی که در اکثر موارد چرخش پا به سمت داخل به طور خود به خود بهبود پیدا میکند پزشکان از روش‌های درمانی استفاده نخواهند کرد و فقط غربالگری کودک را توصیه می‌نمایند.
چگونه حرکات ورزشی فیزیوتراپی میتواند به درمان چرخش مچ پا به داخل در کودکان کمک کند؟
معمولاً چرخش مچ پا به داخل در کودکان به طور خود به خود بهبود پیدا میکند زیرا استخوان ران شروع به تقویت شدن خواهد کرد با این حال در برخی از کودکان این استخوان ضعیف باقی می‌ماند یا آنکه استخوان ساق پا شروع به چرخش به سمت داخل میکند و کودک دچار چرخش پا به سمت داخل خواهد شد. متخصص فیزیوتراپی برای درمان این اختلال از روش‌های مختلفی مانند فیزیوتراپی استفاده میکند که در بخش زیر به چند مورد از این تمرینات ورزشی به منظور اصلاح پنجه کبوتری اشاره می‌کنیم.
گام اول
باید کودک خود را در صندلی مخصوصش به صورت کاملا صاف بنشاند. کودکانی که دچار چرخش پنجه پا به سمت داخل هستند معمولاً به طور طبیعی برای خود را روی یکدیگر قرار میدهند. در این شرایط شما باید سعی کنید به کودک خود کمک کنند نمایید تا از چنین وضعیتی پرهیز کند و پای خود را به صورت صاف روی زمین بگذارد. سعی کنید پای کودک خود را در وضعیتی قرار دهید که مقدار کمی به سمت بیرون متمایل شود. میتوانید به انجام یک بازی بپردازید و در حالی که کودک شما روی صندلی مخصوص نشسته است و پایش کمی به سمت بیرون متمایل شده از او بخواهید کاغذهایی که روی زمین قرار داده اید را دنبال کند. باید به طور مداوم این تمرین را در شرایط مختلف هنگامی که کودک شما غذا می‌خورد، کتاب می‌خواند یا نقاشی می‌کشد انجام دهید. این تمرین ورزشی را هر روز انجام دهید تا به تعداد پای کودک شما اصلاح گردد.
گام دوم
یک فضای مناسب را برای کودک خود آماده کنید و همه وسایلی که ممکن است باعث آسیب دیدگی فرزندتان شود را جمع کنید. به کودک تان یاد بدهید چگونه به سمت عقب شروع به راه رفتن کند و از او بخواهید این حرکت را تکرار کند. این تمرین ورزشی را به مدت ۱۰ تا ۲۰ داره و تا زمانی که فرزندتان میتواند تکرار کنید. انجام دادن چنین حرکتی به تقویت مفاصل لگن و صاف نگه داشتن پاها در هنگام راه رفتن کمک میکند. این تمرین ورزشی را به طور منظم و در هنگام بازی کردن یا زمان پیاده روی انجام دهید.
گام سوم
راه رفتن را برای کودک خود لذت بخش کنید. یک صفحه چوبی را روی دو تکه چوب یا آجر قرار دهید اما دقت کنید که فاصله زیادی با زمین نداشته باشد تا از آسیب دیدگی کودک ناشی از زمین خوردن جلوگیری شود. به کودک خود کمک کنید روزی ۲ تا ۴ مرتبه به انجام دادن حرکت پلانک بپردازد و این تمرین را به طور منظم انجام دهد تا بتواند به تدریج به صورت طبیعی راه برود. انجام دادن این تمرین ورزشی باعث میشود که کودک پای خود را به طور صحیح و روبروی هم قرار دهد تا عضلات ناحیه ران و ساق پای او تقویت شوند و استخوانها در وضعیت بهتری قرار بگیرند.
نکته
ممکن است پزشک استفاده از بریس در هر دو پا را توصیه کند تا استخوانها به سمت بیرون بچرخند. هر شب طبق دستور پزشک و در هنگام خواب بریس کودک را روی پای او قرار دهید تا با بریس بخوابد.
هشدار
چرخش پنجه پا به سمت داخل یک اختلال ارتوپدی است که توسط متخصص اطفال یا متخصص ارتوپدی تشخیص داده میشود. اختلالات دیگر نیز می‌‌توانند بر نحوه راه رفتن کودک تاثیر بگذارند. متخصص فیزیوتراپی یا متخصص اطفال به تجویز تمرینات ورزشی مخصوصی می‌‌پردازد که به بهبود این وضعیت کمک می‌کنند.
