اگر شما نیز دچار درد زانو شده باشید احتمالا این سوال را از خود پرسیده اید که علت بروز درد چیست. متخصص فیزیوتراپی به افرادی که دچار انواع بیماری، آسیب دیدگی یا ناتوانی جسمانی هستند کمک میکند تا از طریق تمرینات ورزشی، درمان دستی، ماساژ بافت نرم و سایر موارد بهبود پیدا کنند. متخصص فیزیوتراپی بر کنترل درد، تسریع فرآیند بهبود و شروع مجدد فعالیت جسمانی، انجام امور شغلی و روزمره و افزایش استقلال عملکردی بیمار تمرکز دارد.
کاربردهای فیزیوتراپی زانو
دلایل متعددی برای فیزیوتراپی زانو وجود دارد اما شایع ترین دلایل آن به شرح زیر است:
درد زانو
زانو دارای یک ساختار مهندسی شده و کاملا پیچیده است. در این ناحیه استخوان ران، استخوان ساق و کشکک با یکدیگر تلاقی پیدا میکنند و به کمک ۴ عدد رباط – رباط صلیبی، رباط خلفی، رباط جانبی و میانی به یکدیگر متصل میشوند. غضروف زانو به بهبود عملکرد مفصل زانو کمک میکند. این مسئله جادویی به ما برای راه رفتن، دویدن، نشستن و ایستادن یا انجام امور روزمره کمک میکند. اگرچه زانوهای ما ساختاری کاملا منحصر به فرد و جادویی دارد همانند سایر نقاط بدن در معرض خطر آسیب دیدگی و تحلیل رفتگی قرار میگیرد. درد زانو دومین درد شایع و مزمن در بدن محسوب میشود و زنان بیشتر از مردان دچار مشکلات مرتبط با زانو خواهند شد.
پارگی رباط
۴ رباطی که به متصل کردن استخوانها در ناحیه زانو میپردازند همیشه در معرض خطر آسیب دیدگی قرار دارند. احتمال آسیب دیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو بیشتر است و معمولاً ورزشکاران در حین ورزش دچار آسیب دیدگی این رباط میشوند. هنگامی که رباط صلیبی زانو دچار پارگی شود شما متوجه ناپایداری زانوی خود خواهید شد و با توجه به شدت پارگی و آسیب ایجاد شده به فیزیوتراپی یا عمل جراحی نیاز خواهید داشت.
پارگی غضروف
مینیسک از غضروف ساخته شده است که دیواره داخلی مفصل را میپوشاند و در هنگام حرکت کردن و وارد شدن ضربه به زانو نقش ضربه گیر را ایفا میکند. مینیسک زمان دچار پارگی میشود که زانو به شدت بچرخد. پارگی مینیسک در افراد مسن شیوع بیشتری دارد. هنگامی که مینیسک دچار پارگی میشود راه رفتن و کشیدن پا کار بسیار دشوار خواهد شد. در مواردی که پارگی خفیف باشد مفصل به ترمیم خود خواهد پرداخت اما در موارد شدید انجام جراحی آرتروسکوپی ضروری است.
التهاب تاندون
تاندونیت یا التهاب تاندون یکی از اختلالات شایع در میان ورزشکاران به ویژه دوندگان و اسکی بازان است. تاندونیت کشکک بسیار شایع میباشد. این تاندون وظیفه متصل کردن عضلات چهار سر ران به کشکک را برعهده دارد و به علت استفاده بیش از حد دچار آسیب دیدگی و التهاب خواهد شد. برای درمان تاندونیت از روشهای مختلف مانند فیزیوتراپی، چسب زدن زانو یا عمل جراحی استفاده میشود.
دررفتگی کشکک
استخوان کشکک به طور طبیعی در قسمت انتهای استخوان ران حرکت میکند اما هنگامی که دچار دررفتگی میشود توانایی حرکتی خود را از دست خواهد داد. دررفتگی کشکک به صورت جزئی یا کامل رخ میدهد که باعث ناپایداری مفصل، بروز درد و التهاب خواهد شد. پزشک به کمک عکس برداری توسط اشعه ایکس در رفتگی زانو را تشخیص میدهد و انجام عمل جراحی، استفاده از بریس مخصوص زانو یا فیزیوتراپی را برای اصلاح مشکلات ایجاد شده توصیه میکند.
بورسیت
مایعاتی که درون مفصل زانو واقع شده و بافتهای این ناحیه را محافظت میکنند، با نام بورس شناخته میشوند. در صورتی که بورس بین استخوان نازک نی و تاندون همسترینگ التهاب بگیرد، ممکن است شما دچار درد موقت شوید. اما تقریباً در همه موارد، این اختلال به طور خود به خود با گذر زمان برطرف میشود.
شکستگی استخوان
گاهی اوقات وارد شدن فشار بیش از حد زانو باعث شکستگی یک یا چند مورد از استخوانهای زانو خواهد شد و شما دچار درد، تورم و حساسیت به لمس میشوید. شکستگی استخوان باعث محدود شدن توانایی حرکتی خواهد شد و پزشک با توجه به شدت آسیب ایجاد شده انجام عمل جراحی، گچ گرفتن زانو یا استراحت کردن در بستر را توصیه میکند.
استئوآرتریت
استئوآرتریت اختلالی است که باعث تحلیل رفتگی غضروف مفصل زانو میشود. در مواردی که استئوآرتریت پیشرفت کرده باشد باعث نازک شدن یا ترک خوردن مینیسک زانو خواهد شد. در این شرایط شما مشکلاتی از قبیل سفتی مفصل، درد و از دست دادن توانایی حرکتی را تجربه خواهید کرد. دارو درمانی و انجام دادن برخی تمرینات ورزشی میتواند روند پیشرفت این بیماری را کند نماید.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودايمنی است که باعث میشود سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافتهای مفاصل حمله کند و لایه داخلی مفاصل را از بین ببرد. این وضعیت میتواند باعث درد، تحلیل رفتگی استخوان و بدشکلی مفصل شود. برای کنترل این بیماری از داروهای مختلفی مانند کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و داروهای تغییردهنده سیر استفاده میشود. اما در حال حاضر هیچ درمان دائمی برای این بیماری وجود ندارد.
نقرس
نقرس یک نوع آرتروز است که باعث تجمع کریستالهای اسید اوریک در مفاصل زانو و سایر مفاصل بدن میشود. علائم و نشانههای این اختلال عبارتند از درد شدید، تورم و محدودیت دامنه حرکات. پزشک برای درمان بیماری به تجویز داروهای ضد التهاب یا داروهای از بین برنده اسید اوریک میپردازد.
تومورهای استخوانی
استئوسارکوما یک نوع شایع از سرطان استخوان است و معمولاً در کودکان و در مرحله فعال رشد به وجود میآید. منشاء این بیماری استخوان نازک نی یا استخوان ران در نزدیکی زانو است. این تومور باعث بروز درد استخوانی، شکستگی استخوان، تورم و از بین رفتن دامنه حرکات مفصل میشود. پزشک برای تشخیص این اختلال درخواست عکسبرداری تخصصی یا تست شیمیایی را خواهد داد و به منظور خارج کردن تومور یا کوچک کردن آن به انجام عمل جراحی یا شیمی درمانی میپردازد.
روشهای فیزیوتراپی زانو
بیمارانی که دچار ضعف و درد عضلانی، تورم، اسپاسم، آسیب دیدگی بافت نرم، مشکلات مرتبط با تعادل، حرکت یا هماهنگی بدن هستند باید به متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنند تا به کمک مدالیتههای فیزیوتراپی اختلالات آنها درمان شود. شدت درد و عوارض دیگری که بیمار با آن مواجه است عاملی است که برنامه درمانی او را مشخص میکند و متخصص فیزیوتراپی به این نتیجه میرسد که آیا بیمار فقط به تمرینات ورزشی ساده نیاز دارد یا آنکه مدالیتههای فیزیوتراپی تاثیری در بهبود او ندارد و باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
در بیماران این است که سطح درد آنها کاهش پیدا کند، توانایی عملکردی و حرکتی آنها بهبود یابد و بتوانند به انجام امور روزمره خود بپردازند. فیزیوتراپی باعث کاهش یا حذف کامل درد میشود، و به بهبود قدرت و انعطاف پذیری عضلات کمک میکند. یک متخصص فیزیوتراپی با تجربه به آنالیز شرایط بیمار میپردازد و با توجه به نتایج به دست آمده بهترین مدالیته درمانی را برای رفع مشکل او توصیه میکند. صدها مدالیته درمانی مختلف در فیزیوتراپی وجود دارد که متخصص فیزیوتراپی با توجه به نوع مشکل بیمار و میزان اثر گذاری این روشها به انتخاب آنها میپردازد.
آنالیز بیومکانیکی
ارزیابی بیومکانیکی، تشخیص و درمان مشکل بیمار از جمله اقداماتی است که توسط متخصص فیزیوتراپی ارائه میشود. متخصص فیزیوتراپی یک فرد با تجربه و آموزش دیده است که با توجه به شرایط بیمار به او برای بهبود کیفیت زندگی کمک میکند. متخصص فیزیوتراپی به بیمار کمک میکند تا از بروز آسیب دیدگیهای ناشی از ورزش و اختلالات اسکلتی عضلانی پیشگیری گردد. نامناسب بودن حالت بدن و انجام فعالیتهای ورزشی به شیوه نادرست از علل شایع بروز مجدد آسیب دیدگی است.
روشهای درمان دستی در فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی از روشهای زیر برای کمک به بیمار استفاده میکند:
- به حرکت در آوردن مفصل
- درمان دستی مفصل
- آموزش نحوه استفاده از تجهیزات فیزیوتراپی
- ماساژ درمانی
- تکنیکهای مخصوص بافت نرم
- تکنیکهای ذخیره سازی انرژی
الکتروتراپی چیست؟
الکتروتراپی روشی است که با استفاده از جریان الکتریکی، امواج صوت، نور، امواج مغناطیسی یا گرما بدن را تحریک میکند به ترمیم خود بپردازد و سطح درد را نیز کاهش میدهد. نتایج حاصل از الکتروتراپی مدت کوتاهی باقی میمانند به همین دلیل باید در کنار سایر روشهای درمانی مانند ورزش کردن انجام شود. اگرچه تعداد زیادی از بیماران فوراً شاهد نتایج حاصل از تحریک الکتریکی هستند بهتر است بدانید که این مدالیتههای درمانی عملکردی شبیه داروهای مسکن یا داروهای ضد التهاب دارند. الکتروتراپی روشی است که باعث کاهش درد و التهاب میشود تا شما بتوانید بدون بروز هیچ گونه مشکلی به انجام فعالیت جسمانی و امور روزمره خود بپردازید.
لیزر درمانی
میتوان از لیزر که هیچ گونه خطری ندارد برای درمان اختلالات ارتوپدی و کنترل درد استفاده کرد. لیزر درمانی یک روش بسیار ایمن است و شواهد متعددی در ارتباط با تاثیرات آن در کنترل درد و تسریع فرایند ترمیم سلولی ارائه شده است. لیزر میتواند به طور عمیق به درون بافتهای بدن نفوذ کند و به ناحیه مورد نظر برسد و آنها را تحریک کند به ترمیم خود بپردازند.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
دستگاهی که برای این منظور مورد استفاده قرار میگیرد شامل تعدادی الکترود است که روی سطح پوست قرار داده میشود و امواج الکتریکی از طریق آنها به بدن ارسال میشوند. این امر باعث میشود که بدون نیاز به مصرف داروهای مسکن از میزان درد کاسته شود. از تحریک الکتریکی به عنوان یک روش سودمند برای درمان درد مزمن یا شدید یاد میشود که شما میتوانید هنگامی که در منزل هستید از آن استفاده نمایید. تحریک الکتریکی روشی است که در اکثر بیماران نتایج مثبتی را به وجود آورده است.
اولتراسوند تراپی
در التراسوند تراپی از امواج صدا برای تحریک بافتهای بدن در سطح سلولی استفاده میشود. از این روش به صورت گسترده برای افزایش فرایند بهبود ناشی از آسیب دیدگی و کاهش التهاب استفاده میشود. با توجه به نحوه استفاده از دستگاه اولتراسوند میتوان به ایجاد گرمای ملایم پرداخت تا گردش خون را افزایش دهد. افزایش سطح گردش خون منجر به بهبود بافت آسیب دیده خواهد شد.
درمان با جریان اینترفرنشیال
اینترفرنشیال تراپی روشی است که از امواج کنترل شده الکتریکی برای کاهش درد و اسپاسم عضلانی استفاده میکند. جریان الکتریکی از طریق الکترودهایی که روی سطح پوست قرار داده شده اند به ناحیه مورد نظر ارسال میشود. میتوان از تنظیمات مختلف دستگاه برای درمان درد مزمن یا شدید استفاده کرد. متخصص فیزیوتراپی به تنظیم قدرت جریان الکتریکی میپردازد تا شما در طول درمان دچار مشکل نشوید.
چسب زدن
متخصص فیزیوتراپی در برخی موارد استفاده از چسب را برای پیشگیری از آسیب دیدگی یا بهبود درد و عملکرد حرکتی بیمار توصیه میکند. چسب کینزیو یا بریس محافظ از جمله روشهای درمانی سودمندی هستند که متخصص فیزیوتراپی با توجه به شرایط بیمار به تجویز آنها میپردازد.
طب سوزنی و سوزن خشک
تعداد زیادی از متخصصین فیزیوتراپی در زمینه طب سوزنی و سوزن خشک آموزش دیده اند و از این دو روش برای تسکین درد و بهبود عملکرد عضله استفاده میکنند.
ورزش درمانی
متخصص فیزیوتراپی در زمینه ورزش درمانی برای تقویت عضله و بهبود توانایی عملکردی بیماران آموزش دیده است. تمرینات ورزشی با توجه به شرایط بیمار تجویز میشوند و یک روش مناسب برای درمان یا پیشگیری از بروز درد آسیب دیدگی محسوب میشوند. متخصص فیزیوتراپی بهترین تمرینات ورزشی را به بیمار تجویز میکند تا بتواند به راحتی دوران بهبود را سپری کند. گاهی اوقات متخصص فیزیوتراپی به منظور کسب نتایج بهتر از حرکات یوگا، پیلاتس و فیزیولوژی ورزشی نیز استفاده میکند. برخی از تمریناتی که به بیمار توصیه میشوند به شرح زیر میباشند:
- کشش عضله
- تمرینات مخصوص عضلات مرکزی
- تمرینات ورزشی کششی
- نورودینامیک
- تمرینات ورزشی مخصوص تعادل
- تمرینات مخصوص حس عمقی
بریس زانو
انواع مختلفی از بریس زانو وجود دارد که به شرح زیر میباشند:
بریس فشاری
اگر شما به طور دائمی دچار درد و تورم در ناحیه زانو هستید استفاده از بریس فشاری میتواند بسیار کمک کننده باشد. هدف از کاربرد این نوع بریس، افزایش گردش خون و کاهش تورم است اما باعث افزایش پایداری زانو و تسکین درد نمیشوند. معمولاً بیماران زمانی از بریس زانو استفاده میکنند که دچار درد و ناراحتی نمیشوند و پوشیدن آن راحت است.
پایداری زانو
حفظ پایداری زانو یکی از نکات بسیار مهم در ارتباط با سلامت آن است. در مواردی که بیمار دچار ناپایداری زانو میشود ادعا میکند که در حالت ایستاده زیر زانویش خالی میشود. این وضعیت به علت کشیدگی یا شل شدن رباط میانی زانو یا رباط جانبی و به طور کلی ضعف عضله به وجود میآید. به منظور افزایش پایداری زانو باید به کمک بریس به محافظت از آن پرداخت. هرچه بریس محکم تر باشد توانایی آن برای محافظت از زانو بیشتر خواهد بود. معمولاً بریس مخصوص قسمت پایین زانو دارای بازوی مخصوص است تا به خوبی روی زانو قرار بگیرد. هرچه کیفیت بریس بالاتر باشد بهتر از زانو محافظت میکند.
پاتلوفمورال
سومین کاربرد بریس زانو، کاهش درد ناشی از سندروم پاتلوفمورال است. بدشکلی کشکک میتواند باعث بروز درد شود. پاتلا دارای ساختاری است که به چرخش و کشش آن کمک میکند. دلایل مختلف از قبیل ناپایداری عضله و چرخش بیش از حد آن باعث میشود که پاتلا روی این ساختار ساییده شود و بیمار دچار درد گردد. هدف از کاربرد بریس زانو نگهداشتن پاتلا در جای اصلی خود و پیشگیری از ساییدگی آن است. بریس مخصوص زانو دارای بازویی است که به نگه داشتن آن دور زانو کمک میکند