هر عمل جراحی دارای دوران نقاهت است که مدت زمان آن به عوامل مختلفی از جمله نوع جراحی، سن و حال عمومی بیمار بستگی دارد. اولین و مهمترین نکته ای که باید درباره مراقبتهای بعد از جراحی ستون فقرات بدانید این است که به تمام نکاتی که جراحتان میگوید عمل کنید زیرا نکات گفته شده توسط جراح، با توجه به شرایط فردی و جسمی شما مطرح میشود.
انواع عمل ستون فقرات
پیش از هر گونه جراحی ستون فقرات، جراح ارتوپد طبق یک فرآیند خاص، ابتدا تعیین میکند که آیا جراحی نیاز هست یا خیر. انواع مختلفی از جراحی های کمر وجود دارد که رایج ترین آنها عبارتند از:
- فیوژننخاع کمری – اتصال دو استخوان در ستون فقرات برای برطرف کردن بیماری
- دیسکتومی – برداشتن بخشی یا کل دیسک که اصطلاحا دچار فتق شده (برجسته یا پاره شده است) و باعث درد می شود.
- لامینکتومی – برداشتن قسمت‌هایی از رباط ها یا قسمت‌هایی از استخوان های پشت برای درمان کانال نخاع تنگ (کانال نخاعیِ فشرده شده که اعصاب را تحت فشار قرار میدهد)
- فرامینوتومی – گشاد کردن حفره های استخوانی در پشت، جایی که ریشه های عصبی از ستون فقرات خارج می شوند.
- ورتبروپلاستی و كيفوپلاستی – ترمیم شکستگی های مهره ها که معمولاً به دلیل پوکی استخوان است.
البته انواع دیگری از جراحی های کمر نیز وجود دارد اما موارد ذکر شده معمولا برای افرادی که از کمر درد رنج میبرند مورد استفاده قرار میگیرد. پس از جراحی و ترخیص از بیمارستان، بیماران به خانه بر می‌گردند و باید طبق دستورالعمل های جراح عمل کنند تا روند بهبودی تسریع شود.
مراقبت های بعد از عمل ستون فقرات
تصمیم برای انجام جراحی ستون فقرات برای بیماران امری حائز اهمیت و چالش‌برانگیز است. بیماران نه تنها از خود عمل جراحی، بلکه از فرایند بهبودی پس از جراحی ستون فقرات نیز نگرانی دارند. در ادامه، خلاصه‌ای از مراقبتهای معمول پس از جراحی ستون فقرات را ارائه می‌دهیم.
مراقبت از پانسمان ها پس از استحمام
یکی از رایجترین کار ها تعویض مداوم پانسمان هاست، حتی اگر تمیز و تازه باشند. معمولا برای بیماران سوال است که هر چند وقت یکبار پانسمان خود را عوض کنند. معمولاً بعد از جراحی های سبک تر ستون فقرات، تغییر پانسمان لازم نیست. مگر اینکه پانسمان با خون / مایعات خارجی/ مایعات ترشح شده از بدن (عرق ، ادرار یا مدفوع) آلوده شود.
برای یک جراحی بزرگتر یا یک جراحی باز ، معمولاً قبل از ترخیص از بیمارستان ، تغییر پانسمان انجام می شود.
برای جراحی های بزرگتر یا جراحی‌هایی که در آنها خونریزی بیش از حد اتفاق می افتد، در محل جراحی یک درن(Drain) قرار داده می شود. اینکار به حذف خون اضافی از زخم حاصل از جراحی کمک می کند. اگر خون اضافه جمع نشود، در داخل زخم جمع شده و می تواند منبع عفونت شود ، یا می تواند از طریق زخم نفوذ کرده و منجر به تاخیر در ترمیم زخم شود. در این موارد، تغییر پانسمان پس از جراحی همزمان با برداشتن درن انجام می شود.
لازم نیست بیماران در خانه پانسمان را عوض کنند مگر اینکه خیس شود یا کلا باز شود. پانسمان معمولاً دو هفته پس از بازکردن بخیه ها، کامل برداشته میشود. بعد از بازکردن بخیه ممکن است برای چند روزی پانسمان موقتا باز نشود تا سوراخهای بخیه خوب شود. بسیاری از بیماران بخیه های قابل جذب دارند. این بیماران نیازی به برداشتن بخیه ندارند چون چسب بخیه در اطراف زخم در حین استحمام بعد چند روز خود به خود می افتد.
بیمار میتواند 4 تا 5 روز پس از جراحی دوش سبک بگیرد. برای پیشگیری از عفونت، توصیه میشود از ریختن آب و صابون بر روی زخم خودداری کنید. به جای آن، می‌توانید بدن خود را با استفاده از حوله مرطوب تمیز کنید. استفاده از پانسمان ضد آب که به پوست چسبیده است، به خشک نگه داشتن زخم کمک میکند.
عفونت ها اگرچه امری غیرمعمول هستند اما ممکن است اتفاق بیافتند. اگر محل جراحی داغ، قرمز و متورم شده باشد، نشانه عفونت است خصوصاً اگر ترشحات مكرر و بد بو همراه با تب و لرز وجود داشته باشد. در این شرایط ، جراح را باید فوراً مطلع کنید.
در خانه پایتان به جایی گیر نکند
این یعنی مواظب باشید بعد از اینکه از بیمارستان به خانه آمدید، هنگام راه رفتن در خانه پایتان به سیم یا گوشه ی فرش گیر نکند. وام حمام نباید لیز باشد همچنین صندلی توالت را بالاتر بیاورید و میله های ایمنی، به منظور سهولت در استفاده از تولت نصب کنید.
سیگار ممنوع
ما می دانیم که قبلاً این را بارها شنیدهاید و میدانیم که میدانید سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می دهد. با این حال، آیا می دانید مصرف دخانیات در واقع روند بهبودی شما را کند می کنند؟ اجتناب از مصرف دخانیات پس از جراحی ستون فقرات امری ضروری است.
رفت و آمد و تحرک
در اکثر موارد ، بیماران مجاز به نشستن و راه رفتن در همان روز، بعد از عمل جراحی ستون فقرات هستند. معمولاً هیچ محدودیتی از نظر مدت زمانی که بیمار می تواند روی صندلی بنشیند ، بایستد یا راه برود وجود ندارد. بیماران با توجه به میزان راحتی جسمی خودشان، میتوانند این اعمال را انجام دهند. این موضوع حتی در مورد جراحی های باز نیز صادق است. ایمپلنت های قوی از جنس تیتانیوم تحمل وزن را پس از جراحی های سیستم نخاعی امکان پذیر می کنند.
بیمارانی که پیش از عمل، در پاها ضعف دارند باید تا زمانیکه قدرت به پاها برگردد، صبر کنند. با این حال، حتی در این موارد نشستن بلافاصله بعد عمل مجاز است. ایمپلنت در استخوان‌هایی که پوکی شدید دارند به اندازه کافی قوی نیست. این بیماران برای جلوگیری از شل شدن و شکستن ایمپلنت مجبور به استراحت طولانی مدت در بستر تا زمان جوش خوردن کامل ستون فقرات هستند.
کارهای خانه
هر موقع که بیماران احساس راحتی کردند مجاز به انجام هرگونه کار خانگی در حالت نشسته و ایستاده هستند.
از نظر مدت زمانی که می توانند بنشینند ، بایستند یا راه بروند محدودیتی وجود ندارد. با این حال ، باید از خم شدن به جلو ، نشستن روی زمین و بلند کردن اجسام سنگین دوری شود.
بقیه فعالیت ها
بیماران مجاز هستند کلیه فعالیتها را بر اساس میزان راحتی خود در حالت نشسته و ایستاده انجام دهند. فعالیت های مربوط به پیاده روی نیز مجاز است ، به عنوان مثال خرید از سوپر محله ، قدم زدن در پارک و غیره. بیمار می تواند از پله نیز نیز استفاده کند.
توصیه می شود از انجام فعالیت های زیر خودداری کنید:
- نشستن روی زمین
- خم شدن به جلو
- بلند کردن جسم سنگین (بیش از 5 کیلوگرم).
- کشیدن بدن
این محدودیت ها معمولاً به مدت 4 الی 6 هفته ادامه دارد تا دیسک و بافت نرم در محل جراحی بهبود یابد. همچنین ، جراحی های فیوژن ستون فقرات برای ترمیم و تحکیم استخوان حدود 3-6 ماه زمان نیاز دارند. پس از جراحی های همجوشی، بهتر است به مدت 6 ماه از زایمان سنگین ، وزنه برداری و فعالیت های ورزشی خودداری شود.
این محدودیت ها به منظور جلوگیری از بازگشت علائم بیماری پس از جراحی ستون فقرات و جلوگیری از خرابی ایمپلنت (شل شدن / شکستگی) پس از جراحی فیوژن ستون فقرات اعمال می شود.
از بریس استفاده کنید
بریس معمولاً پس از جراحی برای کمک به استحکام ستون فقرات استفاده می شود. این بریس ها از ستون فقرات مراقبت می کنند. با این حال ، هدف اصلی بریس محدود کردن حرکات ستون فقرات است همچنین کار را برای بیمار راحت تر میکند و مراقب بیمار است که کار های غیر از دستور جراح انجام ندهد.
یک دوره 4 الی 6 هفته ای معمولاً برای استفاده از بریس توصیه می شود. پس از آن از بیماران خواسته می شود که به تدریج آن را کنار بگذارند. توصیه می شود هنگام مسافرت برای مدت طولانی تری از بریس استفاده کنید تا از حرکت ناگهانی ستون فقرات در پشت جلوگیری شود.
برگشتن سر کار
بیمارانی که در کار دفتری یا اداری مشغول به کار هستند می توانند به محض اینکه احساس راحتی کردند، سر کار برگردند. افرادی که در سفر طولانی و فعالیتهای سبک و نیمه سبک هستند باید 3 الی 4 هفته قبل از برگشتن سر کار، پس از جراحی دیکومپرشن (رفع فشار)، حدود 6 الی 8 هفته، تا جوش خوردن کامل ستون فقرات صبر کنند. بهتر است 3 الی 6 ماه از کار دستی سنگین خودداری شود.
درد دوران نقاهت
درد پس از جراحی ستون فقرات قابل تحمل است. در طول بستری در بیمارستان داروهای مسکن قوی خوردنی و تزریقی تجویز می شوند.
پس از ترخیص، به تدریج داروهای ضد درد به بیماران داده می شود که با بهبودی درد، دوز داروها به تدریج کاهش یابد. برخی از داروهای ضد درد نیز بعد از بازکردن بخیه تجویز می شوند که بر اساس نیاز بیمار مصرف شوند.
بهبود اعصاب
فشرده شدن عصب می تواند به ترتیب سبب ایجاد درد ، حس سوزن سوزن شدن، از بین رفتن حس و ضعف عضلانی شود. با فشرده شدن شدید نخاع ، روده و مثانه نیز تحت تأثیر قرار می گیرند. حتی اگر نخاع و اعصاب پس از جراحی فشرده نباشند، بهبودی بلافاصله اتفاق نمی افتد. درد، معمولاً اولین چیزیست که بهبود می یابد. سوزن سوزن شدن می تواند به مدت طولانی ادامه یابد. ضعف در عضلات و درگیری مثانه و روده مدت زیادی طول می کشد تا بهبود یابد زیرا این علائم نشان دهنده آسیب جدی به عملکردهای عصبی است.
همچنین، بهبودی عصب هرگز به ترتیب بالا نیست. بیماران معمولاً هنگام بهبودی، درد مزمن و بی حسی را تجربه می کنند. آنها باید از این پدیده مطلع شوند تا موجب اضطراب نشود.
خوابیدن بعد از جراحی ستون فقرات
بیماران برای خواب بعد از جراحی ستون فقرات، باید دقیقا همان اصولی را که به بیماران دارای گردن درد و کمر درد توصیه می شود را رعایت کنند. خوابیدن روی تشک سفت و محکم برای ستون فقرات بهتر است. پس از جراحی های ستون فقرات گردنی، باید از بالش نازک استفاده شود. نگه داشتن بالش زیر زانو باعث شل شدن عضلات نخاع و کاهش کشش عصب می شود. برای جلوگیری از پیچ خوردن ستون فقرات هنگام چرخیدن در رختخواب ، شانه و باسن باید همزمان با هم بپیچند.
هنگام برخاستن از حالت خوابیده، توصیه می شود ابتدا به یک طرف بچرخید و سپس به پهلو بلند شوید. این کار از فشار بیش از حد به پشت هنگام برخاستن جلوگیری می کند. همچنین برای دراز کشیدن ، توصیه می شود ابتدا در لبه تخت بنشینید ، سپس به بقل دراز بکشید و در آخر مستقیم به پشت بپیچید.
باید حداقل 4 الی 6 هفته از خوابیدن روی زمین اجتناب شود (بیشتر برای جراحی فیوژن) زیرا برخاستن و دراز کشیدن شامل حرکات پیچشی و خمشی زیادی است که باعث آزرده شدن ستون فقرات می شود.
در سفر
بهتر است از مسافرت های طولانی خودداری کنید. از انجام دوچرخه سواری برای 4 الی 6 هفته ابتدایی کاملاً خودداری شود. در اتومبیل، بیمار باید یا روی صندلی کاملاً متمایل به عقب در صندلی شاگرد بنشیند یا در صندلی عقب دراز بکشد. توصیه می شود تا 3 ماه پس از جراحی هنگام مسافرت از بریس استفاده کنید. بیمار می تواند 2 الی 3 هفته پس از جراحی، رانندگی کند. هنگام رانندگی باید از تکیه گاه یا بالش دارای قوس کمر استفاده شود. همچنین باید ارتفاع صندلی ماشین افزایش یابد تا زانوها در یک سطح و زیر باسن قرار بگیرند. سایر اقدامات احتیاطی معمول رانندگی باید انجام شود.
در مسافرت های هوایی باید از بلند کردن اجسام سنگین اجتناب کنید. بلند کردن چمدان از تسمه نقاله یکی از بدترین کارهایی است که بیمار میتواند انجام دهد زیرا این فعالیت شامل خم شدن به جلو و بلند کردن همزمان است و چمدان معمولاً در طول سفر هوایی سنگین است. بهتر است هر 1 ساعت کمی در راهرو بین صندلی های هواپیما ها راه بروید.
سرویس بهداشتی
از نشستن در توالت های ایرانی خودداری کنید زیرا با خم شدن به سمت جلو، فشار زیادی به مهره ها وارد میشود. در صورت نیاز از توالت های فرنگی سیار استفاده کنید. حتی برای توالت فرنگی نیز می توان از بالابر صندلی برای راحتی بیشتر استفاده کرد. استفاده از دستگیره نیز برای کمک به بلند شدن از حالت نشسته می تواند بسیار مفید باشد. استفاده از ملین برای نرم نگه داشتن مدفوع توصیه می شود زیرا فشار بیش از حد برای دفع مدفوع ممکن است به زخم، فشار وارد کند.
فیزیوتراپی
بیمار بلافاصله بعد از جراحی برای نشستن و راه رفتن به کمک کوچک نیاز دارد. فیزیوتراپی در خود بیمارستان انجام می شود. پس از ترخیص ، بیشتر بیماران نیازی به فیزیوتراپی منظم ندارند.
با این حال ، بیماران با ضعف قبل از عمل ، وزن بیش از حد و سایر مشکلات پزشکی ممکن است به دوره‌های فیزیوتراپی طولانی‌تر نیاز داشته باشند. فیزیوتراپی را می توان در خانه نیز انجام داد. برای بیماران مبتلا به ضعف در پاها و بازوها ، به مدت چند هفته درمان از طریق تحریک الکتریکی عضلات برای کمک به بهبود عضلات لازم است.
اشعه ایکس / MRI پس از عمل
پس از جراحیِ رفع فشار ستون فقرات استفاده از اشعه ایکس / MRI معمولاً مورد نیاز نیست. با این حال ، اگر بیمار علائم مزمن داشته باشد ، می توان MRI انجام داد. اشعه ایکس معمولاً در فواصل مکرر پس از جراحی فیوژن ستون فقرات برای ارزیابی موقعیت کاشت و ترمیم استخوان انجام می شود.
نباید های بعد از عمل
تا زمانی که جراح ارتوپد شما به شما اجازه نداده ، باید از تمام حرکات سنگین پرهیز کنید. فعالیت سنگین یعنی دویدن ، ورزش یا حتی جاروبرقی و نظافت خانه. دو هفته اول پس از جراحی نباید رانندگی کنید. پس از آن ، جراح ارتوپدی شما ممکن است رانندگی در سفرهای کوتاه را برای شما مجاز اعلام کند. حتی به عنوان مسافر باید از سفرهای طولانی خودداری کنید. اگر یک سفر طولانی اجتناب ناپذیر است، باید هر 30 دقیقه برای استراحت متوقف شوید.
