هنگامی که ماهیچه‌های شما دچار ضعیف شده یا درد دارند، یا دچار احساس سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا هر احساس غیرطبیعی دیگری می‌شوید، احتمال وجود مشکلی در عضلات یا اعصاب وجود دارد. اگر می‌خواهید دلیل آنچه باعث ایجاد ناراحتی می‌شود برسید، دو آزمایش بسیار مؤثر شما را به جواب این سؤال می‌رساند.
تست الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله (EMG) و یک تست سرعت هدایت عصبی (NCV) که اغلب به طور هم زمان انجام می‌شوند، تست‌های جامع و دقیقی هستند که به پزشکان کمک میکنند تا ارزیابی کنند که آیا مشکل به وجود آمده، عضلانی است یا عصبی. در حین این آزمایش‌های تشخیص الکتریکی (الکترودیاگنوستیک)، هم تست EMG و هم NCV میزان فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب شما را محاسبه میکنند. این تست‌ها راه‌حل‌های لاینفکی برای تشخیص علت بروز آسیب‌دیدگی هستند که باعث ایجاد درد عصبی، نوروپاتی در دست‌ها، نوروپاتی در پاها یا چندین نوع نوروپاتی خاص دیگر مانند نوروپاتی محیطی دیابتی و پلی نوروپاتی محیطی از جمله تعدادی دیگر از شرایط ناتوان‌کننده شده است.
تست نوار عصب و عضله (EMG)چیست؟
تست نوار عصب و عضله برای تعیین ناهنجاری‌های عضلانی-عصبی استفاده می‌شود. این تست تشخیصی، سلامتی عضلات و سلول‌های عصبی کنترل کننده‌این عضلات را ارزیابی می‌کند. این سلول‌های عصبی سیگنال‌های الکتریکی را انتقال می‌دهند که مسئولیت وظیفه انقباض و شل شدن عضلات را بر عهده دارند.
این تست چه کمکی می‌کند؟
تست نوار عصب و عضله به منظور اندازه‌گیری پاسخ عضلات و فعالیت الکتریکی ناشی از تحریک عصب به عضله استفاده می‌شود. این تست به صورت عددی یا نموداری سیگنال‌های الکتریکی را تفسیر می‌کند که به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات شما را تشخیص دهد.
در صورت وجود علائمی از اختلالات عضلانی یا عصبی، پزشک ممکن است تست نوار عصب و عضله را درخواست کند. این تست علاوه بر کمک به پزشک در تعیین مکان دقیق آسیب، اطلاعاتی درباره میزان وقوع آسیب عضلانی یا عصبی را نیز ارائه می‌دهد.
تست نوار عصب و عضله در تشخیص انواع شرایط و مشکلات پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از مشکلات نسبتاً ساده‌ای مانند سندرم تونل کارپال تا موارد پیچیده‌تری مثل بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS).
تست نوار عصب و عضله چگونه انجام می‌شود؟
برای تست نوار عصب و عضله:
- شما روی یک میز یا تخت خواب باید بنشینید یا دراز بکشید.
- پزشک و یا اپراتور دستگاه، پوست قسمتی که قرار است از عضله‌ی آن نوار گرفته شود تمیز می‌کند.
- پزشک و یا اپراتور دستگاه، الكترود سوزنی را در عضله قرار می‌دهد. ممکن است هنگام وارد کردن الکترود کمی درد یا ناراحتی احساس کنید.
- در هنگامی که در حالت استراحت هستید، دستگاه فعالیت عضله شما را ضبط می‌کند.
- سپس از شما خواسته می‌شود که عضله را آهسته و به صورت ثابت محکم نگه دارید (منقبض کنید).
- ممکن است برای ثبت فعالیت در عضلات مختلف، الکترود حرکت داده شود.
- فعالیت الکتریکی ضبط شده و روی صفحه نمایش ویدیویی نشان داده می‌شود. این فعالیت به صورت خطوط موج‌دار و با قله‌های نوک تیز نمایش داده می‌شود. این فعالیت همچنین ممکن است به یک اسپیکر صوتی ضبط و ارسال شود. ممکن است هنگامی که عضله‌تان را منقبض می‌کنید، صداهایی را بشنوید.
مدت زمان انجام تست نوار عصب و عضله
انجام تست نوار عصب و عضله معمولاً بین 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. مدت زمان این آزمایش به شرایطی که قرار است بررسی شود و نتایج آزمایش بستگی دارد.
آیا تست نوار عصب و عضله درد دارد؟
تست نوار عصب و عضله ممکن است در دو بخش انجام شود. درحالی‌که هر دوی این بخش‌ها ممکن است باعث کمی درد و ناراحتی شوند که بسیار ناچیز است که اکثر بیماران بدون نیاز به هیچ‌گونه داروی مسکنی تحت این روند تست قرار می‌گیرند.
دو مؤلفه در تست نوار عصب و عضله عبارت‌اند از:
- آزمایش سوزن برای تست عضلات – سوزن‌های بسیار نازک در چند عضله قرار می‌گیرند. هر سوزن یک الکترود بسیار ریز و میکروسکوپی دارد که سیگنال‌های طبیعی و غیرطبیعی را که توسط یک ماهیچه ساطع می‌شود، اندازه‌گیری می‌کند.
- مطالعه هدایت عصبی – از شوک‌های الکتریکی بسیار کوچک برای تحریک اعصاب در چندین نقطه مختلف استفاده می‌شود. با فعال کردن این اعصاب می‌توان عملکرد آن‌ها را ارزیابی کرد. در ادامه با جزئیات بیشتری به این تست نگاه می‌کنیم.
تست سرعت هدایت عصبی NCV چیست؟
از تست سرعت هدایت عصبی (NCV) برای تشخیص آسیب و اختلال عملکرد عصب استفاده می‌شود. همچنین به این تست، تست هدایت عصبی گفته می‌شود، تستی که سرعت انتقال سیگنال‌های الکتریکی از طریق اعصاب محیطی‌تان را محاسبه می‌کند.
سیستم عصبی محیطی، شبکه‌ای از اعصاب حسی و حرکتی است که مغز و نخاع را به بقیه بدن وصل می‌کند. این اعصاب در خارج از مغز شما قرار دارند و در امتداد نخاع شما جریان دارند. علاوه بر کمک به شما در کنترل عضلاتتان، به شما کمک می‌کند تا حواس را نیز تجربه کنید. درحالی‌که اعصاب سالم سیگنال‌های الکتریکی را سریع‌تر و با سرعت بیشتری انتقال می‌دهند، اعصاب آسیب‌دیده این عملکرد بهینه را ارائه نمی‌دهند.
تست سرعت هدایت عصبی NCV چه کمکی می‌کند؟
با انجام تست سرعت هدایت عصبی NCV، پزشک شما قادر خواهد بود تشخیص دهد که آیا شما دچار آسیب رشته‌های عصبی یا تروما ناشی از غلاف میلین شده‌اید یا خیر که یک لایه آستری از بافت چربی است و از سلول‌های عصبی شما محافظت می‌کند. به علاوه، این تست همچنین پزشک را قادر می‌سازد بین یک اختلال عصبی و آسیب عصبی که مانع از عملکرد عضلات شده است، تمایزی قائل شود.
تشخیص دقیق وضعیت شما، جزء لاینفکی در دوره خاصی از درمان شما است، به همین دلیل ضروری است که پزشک تمایزهای فوق را تشخیص دهد.
روش انجام تست هدایت عصبی
برای یک مطالعه هدایت عصبی:
- شما روی یک میز یا تخت خواب باید بنشینید یا دراز بکشید.
- پزشک و یا اپراتور دستگاه، یک یا چند الکترود را با استفاده از نوار چسب یا خمیر به یک عصب یا اعصاب خاصی وصل می‌کند. این الکترودها که الکترودهای تحریک‌کننده نامیده می‌شوند، یک پالس الکتریکی خفیفی را ارسال میکنند.
- پزشک و یا اپراتور دستگاه، انواع مختلف الکترود را به عضله‌یا ماهیچه‌هایی که توسط این اعصاب کنترل می‌شوند متصل می‌کند. این الکترودها پاسخ به تحریک الکتریکی از عصب را ضبط میکنند.
- پزشک و یا اپراتور دستگاه یک پالس الکتریکی بسیار کوچکی از طریق الکترودهای تحریک کننده برای تحریک عصب برای ارسال سیگنال به عضله ارسال می‌کند.
- این کار ممکن است یک احساس خفیف سوزن سوزن شدنی را ایجاد کند.
- پزشک و یا اپراتور دستگاه، مدت زمانی را که طول می‌کشد تا عضله‌تان به سیگنال عصبی پاسخ دهد ضبط خواهد کرد.
- به این سرعت پاسخ، سرعت هدایت عصبی گفته می‌شود.
اگر هر دوی این تست‌ها (نوار عصب و عضله و تست هدایت عصبی) را انجام دهید، ابتدا مطالعه هدایت عصب انجام می‌شود.
هدف از انجام تست نوار عصب و عضله چیست؟
تست نوار عصب و عضله و تست هدایت عصب، در هنگام تشخیص مشکلات و بیماری‌های مختلفی از جمله موارد زیر (اما محدود به این موارد نیستند) کاملاً ضروری و لاینفک هستند:
- آسیب اعصاب محیطی
- آسیب عصب صورت
- آسیب عصبی در گردن، یعنی رادیکولوپاتی گردن
- آسیب عصبی در شانه
- آسیب عصبی در بازو
- آسیب عصبی در دست و مچ دست، مانند سندرم تونل کارپال
- آسیب عصب اولنار (یکی از اعصاب اندام فوقانی)
- آسیب عصبی در ناحیه تحتانی کمر، مانند رادیکولوپاتی کمری
- آسیب عصب سیاتیک
- آسیب عصبی در پا
- آسیب عصبی در کف پا
- آسیب عصب دیابتی
علائم
تست نوار عصب و عضله (EMG) و تست هدایت عصب (NCV) به پزشکان این امکان را می‌دهد که دلیل گرفتگی عضلات، ضعف در اندام، مشکلات مربوط به ستون فقرات که منجر به بی‌حسی و یا احساس سوزن سوزن شدن می‌شوند و تعدادی دیگر از شرایط و مشکلات ناتوان‌کننده را تشخیص دهند.
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، پزشک ممکن است آزمایش کلی تست نوار عصب و عضله EMG یا فقط تست هدایت عصب NCV را دستور دهد، از جمله:
- بی‌حسی، از جمله بی‌حسی دیابت
- کاهش احساس
- احساس سوزن سوزن شدن مداوم
- احساس سوزش یا دردی که به نقاط دیگر بدن کشیده می‌شود
- اسپاسم یا ضعف عضلانی
- مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه مانند بستن دکمه‌ی لباس، در دست نگه داشتن اشیاء یا راه رفتن
- گردن درد
- درد شانه
- کمردرد
- درد / بی‌حسی دست
- درد یا بی‌حسی پا
- نوروپاتی محیطی
آیا قبل از انجام این تست‌ها باید اقداماتی را برای آماده‌سازی انجام داد؟
در صورت داشتن پیس میکر قلب (ضربان ساز) یا دفیبریلاتور قلبی به پزشک معالج خود اطلاع دهید. اگر یکی از این دستگاه‌ها را داشته باشید، قبل از انجام این تست‌ها باید اقدامات ویژه‌ای انجام شود. لباس راحتی و گشاد بپوشید که امکان دسترسی آسان به محل آزمایش را فراهم می‌کند یا در صورت نیاز به پوشیدن لباس بیمارستان می‌توانید به‌راحتی آن‌ها را درآورید.
حتماً پوستتان تمیز باشد. قبل از تست از لوسیون، کرم یا عطر استفاده نکنید.
آیا خطری در هنگام انجام تست وجود دارد؟
ممکن است در طی تست نوار عصب و عضله، کمی احساس درد یا گرفتگی کنید. ممکن است در طی یک مطالعه هدایت عصبی، مانند یک شوک الکتریکی خفیف، کمی احساس سوزن سوزن شدن داشته باشید.
نتیجه‌ی نرمال تست نوار عصب و عضله چگونه باید باشد؟
به طور معمول در حالت استراحت، عضله هیچ‌گونه فعالیت الکتریکی را در هنگام ضبط نوار عصب و عضله نشان نمی‌دهد. با انقباض عضله، فعالیت الکتریکی به صورت یک خط موج یا پتانسیل عمل نشان می‌دهد. اندازه و شکل پتانسیل عمل، اطلاعاتی را در مورد توانایی عضله در پاسخ به عصبی که آن را کنترل می‌کند، به پزشک شما می‌دهد. در یک تست نوار عصب و عضله‌ی طبیعی و نرمال، یک عضله طبیعی، یک پتانسیل عمل صافی را نشان می‌دهد.
نتیجه‌ی غیر نرمال تست نوار عصب و عضله چگونه است؟
نتایج غیرطبیعی تست نوار عصب و عضله می‌تواند از دو طریق نشان داده شود. ابتدا، عضله ممکن است فعالیت الکتریکی را در حالت استراحت نشان دهد. از طرف دیگر، عضله ممکن است در هنگام انقباض فعالیت الکتریکی غیرطبیعی نشان دهد. این به صورت یک الگوی پتانسیل عمل غیرطبیعی با تغییر در اندازه یا شکل موج‌ها ظاهر می‌شود. نتایج غیرطبیعی تست نوار عصب و عضله، ممکن است نشانگر آسیب عضله یا مشکلی در اعصاب کنترل‌کننده‌ی عضله باشد.
پزشکان از نتایج تست نوار عصب و عضله چه استفاده میکنند؟
پنج دسته کلی از اطلاعات مربوط به فعالیت عضلات وجود دارد که پزشک شما می‌تواند از نتیجه‌ی یک تست نوار عصب و عضله به دست آورد:
فعالیت
آیا عضله به طور طبیعی روشن و خاموش می‌شود؟ عضلات نرمال و طبیعی در صورت لزوم فعال می‌شوند و هنگامی که نیازی به عمل ندارند، خاموش می‌شوند؟ تست نوار عصب و عضله، هنگام روشن شدن عضله فعالیت الکتریکی را ثبت می‌کند. اگر تست نوار عصب و عضله فعالیت عضلانی ثابتی را نشان دهد، ممکن است نشان‌دهنده‌ی یک مشکل مانند اسپاسم عضلات باشد.
زمان‌بندی
آیا انقباض عضله (muscle firing) در زمان مناسب رخ می‌دهد؟ تست نوار عصب و عضله همچنین فعالیت عضله را اندازه‌گیری می‌کند. پزشک شما در هنگام یک حرکت یا در مقایسه با سایر عضلات، زمان فعالیت عضلات را بررسی خواهد کرد. این کار به پزشک شما اطلاعاتی در مورد الگوی فعالیت عضلات و اینکه آیا طبیعی است یا خیر، می‌دهد.
سطح
آیا ماهیچه به اندازه یک ماهیچه سالم فعال است؟ یک تست نوار عصب و عضله نشان می‌دهد که عضله چه فعالیتی دارد؛ به عبارت دیگر، سنجش سطح کار یا تلاش ماهیچه باید در حین یک حرکت انجام شود.
مقایسه
آیا عضله در یک مقایسه کمتر یا بیشتری فعال است؟ این مقایسه ممکن است بین دو طرف بدن، در شرایط مختلف یا وضعیت دیگری صورت بگیرد.
خستگی
آیا عضله به‌راحتی خسته می‌شود؟ این مقوله‌ی آخر، شامل ارزیابی خستگی عضلات است. این به پزشک کمک می‌کند تا عضلات ضعیف را تشخیص دهد. این می‌تواند در تشخیص علت بروز مشکلاتی مانند کمردرد مفید باشد. همچنین به پزشک کمک می‌کند تا تمرینات تقویت کننده‌ای را برای بیمار مشخص کند.
نتایج غیرطبیعی تست نوار عصب و عضله به چه معنا است؟
نتیجه غیرطبیعی تست نوار عصب و عضله به معنای وجود مشکلی در حیطه‌ای از فعالیت عضلانی است، از جمله: فعال یا خاموش شدن عضلات، زمان فعال بودن، میزان فعال بودن، آیا کمتر یا بیشتر فعال است و خستگی عضله. این می‌تواند سرنخی را در تشخیص شرایط و مشکلات مختلف عصبی و ماهیچه‌ای ایجاد کند.
تست نوار عصب و عضله، بخشی از روند تشخیص است. نتایج این تست ممکن است تشخیص دقیقی را نشان ندهد، اما می‌تواند احتمالات مشکوک را کمتر و محدودتر کند.
توصیه گرفتن از متخصصی دیگر می‌تواند یک ابزار ارزشمند و مفید در هنگام تلاش برای تشخیص مشکل عصبی عضلانی باشد. برخی از مراکز پزشکی حتی توصیه گرفتن از راه دور را از جانب متخصصان دیگر این رشته ارائه می‌دهند. به یاد داشته باشید که توصیه گرفتن از متخصص دیگری در مورد نتایج آزمایش شما، بازتابی منفی بر روی نظر پزشک شما ندارد. این امر نتایج و اطمینان بیشتری در مورد وضعیت شما ارائه خواهد داد.
هزینه تست نوار عصب و عضله چقدر است؟
هزینه تست نوار عصب و عضله بر اساس این که در کدام عضله استفاده شود، متغیر است و شامل گرفتن شرح حال بیمار، انجام معاینات بالینی؛ انجام الکتردیاگنوز و کلیه خدمات مرتبط با آن از جمله موج F و H، ارائه تشخیص و تهیه گزارش می‌باشد.
