پای مصنوعی در مواردی استفاده می‌شود که یک بخش یا کل پا بیمار به دلیل مشکلاتی مانند دیابت یا آسیب دیدگی قطع شده باشد. پای مصنوعی انواع مختلفی دارد، از پروتزهای ساده‌ای که توانایی راه رفتن در سطح صاف را فراهم می‌کنند، تا پای مصنوعی هوشمند که قابلیت دویدن یا شرکت در فعالیت‌های ورزشی حرفه‌ای را فراهم می‌کند.
پروتز زیر زانو
به طور معمول زمان گرفتن اولین پروتز تقریبا ۳۰ روز پس از عمل جراحی است. یعنی تقریبا زمانی که زخم ناشی از جراحی جوش خورده باشد و استمپ شکل اولیه خود را پیدا کرده باشد. برای آماده شدن استمپ جهت استفاده از پروتز کارهای خاصی صورت می پذیرد. به غیر از فیزیوتراپی که توسط فیزیوتراپیست بر روی اندام صورت می گیرد استفاده از پایلون گچی ( پای گچی ) از اولیه ترین و موثرترین اقدامات آماده سازی استمپ است. در سال های اخیر پایلون های پنو ماتیک نیز ساخته شده اند که توسط فشار هوا حجم و شکل استمپ را کنترل می نمایند.
پروتز زیر زانوی معمولی یا پدیلنی از سه قسمت تشکیل شده است. اول سوکت ، دوم فیلر (پدیلن) و سوم پنجه پروتز. ابتدا از استمپ (باقیمانده عضو قطع شده) قالبگیری می شود و سپس بعد از انجام عملیات فنی بر روی آن یک پوسته از جنس رزین (با تنوع گوناگون) جهت استمپ ساخته می شود که به آن سوکت می گویند.
سوکت مهمترین قسمت یک پروتز است. فاصله بین سوکت تا زمین توسط یک پر کننده یا اصطلاحا فیلر که از جنس پدیلن ( نوع خاصی از انواع فوم ها )، یک مچ چوبی و در انتها یک پنجه پروتز کامل می شود و شخص پس از تکمیل پروتز قادر به راه رفتن خواهد بود.
پروتز زیرزانو یک پروتز مصنوعی است که در ناحیه حفره زانو قرار می‌گیرد و همچنان در حال پیشرفت است. این پروتزها در گذشته از مواد نرم ساخته می‌شدند، اما اکنون هدف ساخت آنها، ترکیب استحکام و راحتی است. هر پروتز به صورت اختصاصی برای یک فرد ساخته می‌شود. اندام باقیمانده همیشه به یک اندازه و شکل است و برای حل این مشکل، پروتزهایی برای مفاصل ساخته می‌شوند که به اندازه و شکل متغیر است. حجم و اندازه این پروتزها قابل تنظیم و تغییر است و افرادی که از این پروتزها استفاده می‌کنند، باید مسئولیت حفظ وزن خود را داشته باشند تا تراکم و افزایش حجم استخوان‌هایشان بیشتر از ۲ درصد نشود. در صورت افزایش بیشتر، قرار دادن پروتز ممکن است با مشکل مواجه شود.
نظافت و نگهداری از پروتز زیر زانو
مراقبت از عضو قطع‌شده و پروتز شامل موارد زیر می‌شود:
-توصیه پزشک این است که هر شب عضو قطع شده را بشویید. حتما سعی‌کنید که عضو قطع‌شده را بطور کامل شسته و سپس کاملا خشک‌کنید تا از باقیمانده رسوبات صابونی بر روی پوست پیشگیری‌شود. باقیماندن رسوبات صابون بر روی عضو قطع‌شده باعث تحریک پوست به هنگام پوشیدن پروتز پا می‌شود.
– اگر می‌خواهید که بر روی عضو قطع‌شده لوسیون بمالید حتما این کار را تنها در شب انجام‌دهید زیرا با این کار اجازه‌می‌دهید تا لوسیون بطور کامل در پوست نفوذکند و پوست شما مرطوب‌شده و لوسیون اضافی بر روی آن باقی‌نماند. باقیماندن لوسیون بر روی پوست یکی دیگر از علل شایع تحریک و حساسیت پوست به هنگام پوشیدن پروتز است.
– همچنین مهم‌است که هر روز قسمت‌های داخلی پروتز و مخصوصا لاینر یا همان آستر داخلی را به آرامی با صابون و یک پارچه مرطوب بشویید. قسمت داخلی پروتز می‌تواند محلی برای اجتماع باکتری‌های مضر باشد و منجر به تحریک پوست شما شوند.
– همواره بر روی عضو قطع‌شده جوراب تمیز قراردهید. دوباره لازم به ذکر است که استفاده از جوراب‌های کثیف می‌تواند محلی برای اجتماع باکتری‌های مضر و تحریک‌کننده پوست باشد.
