کمربند طبی سخت و نرم (کاربرد و نحوه استفاده از انواع کمربند طبی)

کمربند طبی می‌تواند یک عنصر موثر در یک برنامه جامع درمانی و توانبخشی برای برخی از عارضه ها، آسیب ها و بیماری‌های ستون فقرات مانند سل ستون فقرات، تنگی کانال نخاعی و سرخوردگی مهره ای باشد، همچنین می‌تواند پشتیبان خوبی برای ستون فقرات و تسریع روند بهبودی پس از جراحی کمر و کاهش دهنده ی دردهای کمری باشد.

نام گذاری و دسته بندی کمربندهای طبی

کمربندهای طبی بر اساس اینکه از کدام مهره ی ستون فقرات حمایت می کنند، نام گذاری می شوند. در این نام گذاری o نماد کلمه ارتوز (Orthoses)، S نماد ساکروم (استخوان خاجی و دنبالچه)، L نماد لومبار (کمری)، T نماد توراسیک (سینه ای) و C نماد سرویکال (گردنی) است.

کمربندهای LO از مهره های کمری، کمربندهای طبی سخت LSO از مهره های کمری_خاجی و کمربندهای طبی سخت TLSO از مهره های پشتی حمایت می کنند. یک نوع کمربند وجود دارد که برای حمایت از مهره‌های ستون فقرات استفاده می‌شود. این کمربندها از دو قسمت مستحکم پشتی و جلویی تشکیل شده‌اند و در شکستگی‌های شدید و فعالیت‌های سنگین در منطقه ستون فقرات استفاده می‌شوند. برخی از این کمربندها شامل کمربند بادی جاکت (Total body jacket)، برخی از ارتوزها و کمربندهای CTO و CO هستند. وظیفه اصلی این کمربندها حمایت از مهره‌های گردنی (سرویکال) است. کمربندهای طبی ممکن است توسط پزشک متخصص تجویز شوند یا بدون نیاز به نسخه پزشک از مراکز فنی ارتوپدی تهیه شوند. کمربندهای بدون نیاز به نسخه و توصیه پزشک در دسترس هستند و استفاده از آنها بر اساس راهنمایی‌های ارائه شده برای جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر در منطقه ستون فقرات بسیار مهم است. تمرکز این مقاله بر روی کمربندهای طبی تجویزی یا توصیه شده توسط پزشک است.

کمربندهای طبی سخت و نیمه سخت برای کمردرد 

کمربندهای طبی سخت: کمربندهای طبی سخت و مستحکم از یک فریم ترموپلاستیک یا فلزی تشکیل می‌شوند که به دور تنه می‌پیچد، و شامل پانل‌های محکمی است که قسمت جلو، عقب و گاهی کناره‌های کمربند را می‌پوشاند. بعضی از مدل‌ها شامل تسمه های فلزی سخت از جنس آلومینیوم است که قسمت بیرونی کمربند را می‌پوشاند. اگرچه امروزه استفاده از کمربندهای فلزی رایج نیست اما با این حال کمربندهای فلزی سالیان دراز به عنوان ثبات دهنده ی اصلی ستون فقرات بعد از عمل جراحی مورد استفاده قرار می گرفتند. اخیرا کمربندهای طبی سخت ترموپلاستیک، و کمربندهای پیشرفته قرقره ای به علت دوام بالا، هزینه پایین تر و سهولت در استفاده، بیشتر مورد توجه پزشکان قرار گرفته است.

کمربندهای طبی نیمه سخت: کمربند های طبی نیمه سخت از مواد اولیه انعطاف پذیرتر طراحی و ساخته می شوند. به عنوان مثال، در یک کمربند نیمه سخت بجای فریم های ترموپلاستیک سخت از تسمه های پلاستیکی، ضربه گیرهای فومی و تنظیم کننده های کشی و الاستیکی استفاده می شود و معمولا دارای 6 آتل عمودی نگهدارنده در ناحیه کمری و پشتی ستون فقرات هستند. این کمربندها معمولا به صورت پیش ساخته در سایز بندی های مختلف طراحی و تولید می شوند. در مواردی که بیمار دارای ناهنجاری خاصی در ستون فقرات باشد یا حساسیت پوستی و اضافه وزن داشته باشد، بر طبق اندازه گیری های دقیق از ستون فقرات وی طراحی و ساخته می شوند.

کمربندهای طبی سخت و نیمه سخت برای کمک به موارد زیر استفاده می‌شوند:

• اعمال فشار به تنه برای نگه داشتن ستون فقرات در حالت نرمال و تغییر وزن از ستون فقرات به ناحیه شکم

• فراهم آوردن پشتیبانی قابل توجه برای برداشتن فشار از ساختارهای ضعیف یا آسیب دیده نخاعی، از جمله عضلات، مفاصل، دیسک‌ها و ریشه‌های عصبی
• کاهش قابل توجه دامنه حرکت های ناگهانی و ناخواسته در ستون فقرات به گونه ای که از خم شدن بیشتر به جلو، عقب، طرفین و همچنین چرخش حول محور عمودی کمر جلوگیری کند.
• کاهش شدید حرکات ریز در مفصل های بین مهره ای ستون فقرات، کاهش درد و افزایش بهبودی با محدود کردن تحریک ناشی از شوک حرکات ناموزون
• کاهش تنش های عضلانی از طریق گرمای کمربند

کمربندهای طبی نرم و قابل انعطاف برای کمردرد 

کمربندهای طبی نرم و انعطاف پذیر از مواد اولیه نرم مانند ترکیب پارچه، پنبه، کتان، کش و یا پارچه های نئوپرنی (نوعی پارچه با الیاف مصنوعی کشی و الاستیک)  ساخته می‌شوند. این کمربندها معمولا در ناحیه مهره های کمری و خاجی مورد استفاده قرار می گیرند.

کمربندهای طبی نرم لومبار یا کرست های انعطاف پذیر به طور معمول در اندازه‌ها و طرح های مختلفی ارائه می‌شوند. این مدل از کمربندهای طبی امکان خم شدن محدود را فراهم می‌کند اما به فرد یادآوری می کند باید کنترل بیشتری بر روی حرکات ستون فقرات خود داشته باشد. کمربندهای طبی نرم در دو دسته تمام کشی و دارای آتل نگهدارنده قرار می گیرند و در نوع آتل دار معمولا از 4 آتل عمودی در ناحیه کمری و پشتی ستون فقرات استفاده می شود.

کمربندهای لومبار و کمربندهای ساکروایلیاک نوع نرم تا حدی محدودیت در حرکت ایجاد می‌کنند و به طور معمول از پارچه محکم و بدون پرز ساخته می‌شوند و در مواردی مانند دردهای خفیف ناحیه ستون فقرات، کشیدگی و گرفتگی عضلانی تجویز می شوند.

کرست ها و کمربندهای طبی نرم در موارد زیر کاربرد دارند:

• کاهش فشار بر قسمت خلفی مهره های ستون فقرات از طریق اعمال فشار به احشای داخل شکم و قسمت قدامی مهره های ستون فقرات.
• فراهم کردن برخی از حمایت‌های اضافی ستون فقرات برای بهبودی و درمان عضلات ضعیف یا آسیب دیده.

• کاهش حرکات ریز در مفاصل شل یا ضعیف شده از طریق فشرده سازی تنه یا لگن (به ویژه در ناحیه مفاصل کمری و ساکروایلیاک)
• آرامش عضلات متشنج از طریق گرمای کمربند

به هنگام بستن کمربند طبی نرم می توانید در حالت فشار متوسط تنظیم کنید تا برخی از حرکات مانند خم شدن و چرخیدن امکان پذیر شود. به عنوان مثال، در حالی که از یک کمربند انعطاف پذیر استفاده می‌کنید، ممکن است به اندازه کافی خم شوید تا بتوانید بالای زانو را لمس کنید، اما معمولا نمی‌توانید از زانوها فراتر بروید.

اهداف استفاده از کمربند طبی برای تسکین درد

کمربند طبی تجویز شده معمولاً چند هدف تکمیل کننده ی درمانی و توانبخشی را دنبال می کند:

• تنش و استرس عضلانی، همچنین دردهای موضعی و تیرکشنده به اندام های تحتانی را کاهش می دهد.
• بهبود وضعیت بدن با توزیع مجدد وزن و تصحیح راستای ستون فقرات.
• فراهم کردن بستری امن و سالم برای ساختارهای ستون فقرات.
• افزایش بهره وری و راندمان، همچنین کاهش مصرف انرژی در فعالیت های روزمره.

انواع کمربندهای طبی استفاده شده برای تسکین درد کمر

نوع کمربند طبی برای کمک به رفع طیف وسیعی از شرایط و مشکلات مرتبط با کمردرد، از کشیدگی شدید عضلات تا بهبودی بعد از عمل، متفاوت است. اکثر کمربندهای طبی از مواد مشابه ساخته می‌شوند، اما از نظر سختی مواد اولیه، کنترل وضعیتی و میزان ثبات ستون فقرات متفاوت هستند. به طور کلی، در یک دسته بندی کمربندهای طبی در انواع سخت، نیمه سخت و نرم  طراحی و ساخته می‌شوند. از کمربندهای سخت برای موارد متوسط ​​تا شدید درد و یا بی ثباتی استفاده می‌شود، مانند کمک به بهبود شکستگی‌های ستون فقرات بعد از جراحی کمر یا سرخوردگی بین مهره ای. از کمربندهای نیمه سخت برای افزایش ثبات و کاهش دردهای متوسط و عارضه های اسکلتی عضلانی خفیف در ستون فقرات استفاده می شود. از کمربندهای نرم برای کاهش دردهای خفیف و همچنین ثبات، حمایت و پشتیبانی از مهره های کمری و پشتی استفاده می شود.

چه موقع می‌توان استفاده از کمربند طبی را در نظر گرفت 

مشاوره با پزشک قبل از استفاده از کمربند طبی توصیه می‌شود. ارزیابی پزشک به شما کمک می‌کند تا مشخص شود که آیا استفاده از یک کمربند مفید است و همچنین نوع بریس مورد نیاز و نحوه پوشیدن آن کمک می‌کند.

لازم به یادآوری است که کمربندهای طبی به عنوان یکی از جنبه‌های برنامه درمانی و توانبخشی جامع تجویز می‌شوند و پوشیدن کمربند به تنهایی یا پوشیدن بریس که طبق توصیه پزشک نیست ممکن است باعث آسیب بیشتر، افزایش درد و تاخیر در روند بهبودی شود.

مواردی که می‌توان با استفاده از کمربند طبی روند بهبودی و درمان را تسریع بخشید

علاوه بر سایر درمان‌های غیر جراحی، یک کمربند طبی می‌تواند به بهبود و تسکین درد از شرایط زیر کمک کند:

• بهبودی بعد از عمل.
• اسپوندیلولیستزیس مهره ای (سرخوردگی بین بدنه مهره ها).
• اسپوندیلولیز(جابجایی مهره ای).
• آرتروز.
• شکستگی‌های ناشی از فشار زیاد به مهره‌ها.
• در رفتگی بین مهره ای.
• بیماری دیسک دژنراتیو دیسک و دیسک کمر.
• تنگی کانال نخاعی.
• تنش و فشار عضلانی.
• پارگی لیگامان های بین مهره ای. 

عوامل موفقیت در استفاده از کمربند طبی 

برخی از عوامل شناخته شده ای که در موفقیت استفاده از کمربند طبی موثر هستند عبارتند از:

• استفاده از کمربند طبی طبق توصیه پزشک. پایبندی به تجویز پزشک برای نحوه استفاده از کمربند طبی و مدت زمان استفاده از آن یکی از مهم ترین عوامل موفقیت است، اگرچه دلایل زیادی وجود دارد که پوشیدن کمربند از جمله ناراحتی یا تداخل در کارهای روزمره دشوار است. اگر کمربند طبی بیش از حد دست و پاگیر یا ناراحت کننده باشد، ارتوتیست می‌تواند به تنظیم کمربند کمک کند. توصیه می‌شود قبل از اینکه کاملاً از کمربند استفاده کنید، با ارتوتیست خود مشورت کنید.
• آموزش صحیح استفاده ار کمربند طبی در طول دوره درمان.
• نگاه کردن به کمربند به عنوان یک وسیله ارتوپدی کمک درمانی. یک مطالعه نشان داد که استفاده از کمربند هنگامی که بالقوه مفید به نظر می‌رسد و نگرش مثبتی در مورد اثرات آن وجود دارد، نتایج موثرتری را به همراه دارد. تشویق و حمایت اعضای خانواده، دوستان یا همکاران می‌تواند به بهبود نگرش در مورد استفاده از کمربند و نتایج نهایی آن کمک کند.
• تسکین طولانی مدت به نوع کمربند طبی بستگی ندارد. بریس های پشتی معمولاً به صورت کوتاه مدت توصیه می‌شوند. تصور بر این است که استفاده بیش از حد از کمربند توصیه شده منجر به آتروفی عضلات و وابستگی به کمربند می‌شود، که در نهایت می‌تواند کمر را ضعیف کرده، احتمال آسیب دیدگی را افزایش داده و درد را بدتر کند.

اگر پزشک تصور دارد که یک کمربند طبی نمی تواند مفید باشد، به هر حال استفاده از آن توصیه نمی‌شود.

نحوه استفاده از کمربند طبی

اکثر کمربندهای طبی با انجام چند مرحله کلی پوشیده می‌شوند:

• کمربند طبی را به پشت خود ببندید و کناره‌های آن را در مقابل دو طرف تنه بپیچید
• بندهای دوطرف آن را به پد شکمی وصل کنید
• بندهای سرشانه را بر روی شانه و سپس زیر بغل ببرید و از پشت کمر و سمت مقابل به جلوی سینه بیاورید و بر روی هم ببندید.
• تنظیمات دقیق تری روی فشار و میزان سفتی کمربند انجام دهید. به طور معمول، در کمربندهای طبی نیمه سخت و کمربندهای طبی نرم تنظیمات خفیف با استفاده از دو کشش پهن در دو طرف کمربند انجام می‌شود. و در کمربندهای سخت با تنظیم کردن گیره های سفت کننده روی بندهای شکمی، میزان سفتی و حمایت از ستون فقرات را تغییر دهید.

پوشاندن کمربند طبی  با کمر دردناک ممکن است دشوار باشد و ممکن است درخواست کمک از شریک زندگی یا دوست شما توصیه شود.

به هنگام پوشاندن کمربند طبی به خصوص انواع سخت می‌توان با دراز کشیدن بیمار به پهلو روی تخت و بستن کمربند در آن وضعیت، از درد هنگام بستن بریس جلوگیری کرد. بعد از قرار دادن کمربند بر روی تن بیمار در حالت به پهلو دراز کشیده از وی می خواهیم که به حالت طاق باز دراز بکشد و سپس بندهای پد شکمی را می بندیم. بندهای سرشانه را می توانید هم در حالت خوابیده هم در حالت ایستاده ببندید.

پوشیدن پیراهن زیر بریس معمولاً برای به حداقل رساندن تحریک پوستی و کاهش تعریق لازم است. حتی بعضی از پزشکان ممکن است پیراهن‌هایی را که بهترین عملکرد را دارند پیشنهاد یا تهیه کنند. به طور کلی، پیراهنی متناسب و ساخته شده از پارچه نخی نرم از تحریک پوستی جلوگیری می‌کند. یک پیراهن گشاد ممکن است باعث تشدید تحریک پوست شود. ترجیحا از زیرپوش نرم و چسبنده به بدن استفاده کنید.

پاکیزگی و بهداشت کمربندهای طبی

تمیز کردن منظم هم برای کمربند و هم برای پوست مفید است و می‌تواند از ایجاد جوش‌ یا ضایعات پوستی جلوگیری کند. اگر تحریک پوستی قابل توجهی اتفاق افتد، ممکن است لازم باشد تا زمانی که پوست بهبود می یابد استفاده از کمربند را قطع کنید.

مراقبت از پوست در زمان استفاده از کمربند طبی

استفاده از کمربند طبی به طور نامناسب باعث تشدید تحریک پوست و ایجاد زخم یا بثورات می‌شود. شستن پوست زیر کمربند به صورت روزانه باعث می‌شود تا آلودگی و پوست مرده جمع نشود و باعث تحریک پوستی نشود و از زخم های بستر جلوگیری شود.

رطوبت زیاد زیر کمربند می‌تواند پوست را تحریک کند و به طور بالقوه منجر به ایجاد زخم و یا آسیب به پوست شود. به همین دلیل از لوسیون یا مرطوب کننده های پوستی در زیر کمربند طبی استفاده نکنید.

وجود مقداری لکه قرمز روی پوست پس از برداشتن کمربند طبی معمول است، این لکه ها باید طی ۱۵ تا ۳۰ دقیقه از بین بروند. اگر برطرف نشوند، یا کمربند روی پوست راش یا کبودی ایجاد کند، ممکن است کمربند به درستی نصب نشده باشد و یا بندها تحت فشار زیاد بسته شده باشند. در این موارد حتما از کارشناس ارتوزیست خود راهنمایی بخواهید.

تمیز کردن کمربندطبی

 معمولا دستورالعمل‌های خاص شستشو توسط سازنده کمربند ارائه می‌شود و برای حفظ طول عمر و اثربخشی آن باید دنبال شود.

اکثر کمربندهای طبی برای شستشوی ماشین یا خشک شدن طراحی نشده اند به طور کلی توصیه می‌شود که کمربند را با استفاده از آب و الکل یا سرم ضد عفونی به صورت ملایم بشویید. به این صورت که یک پارچه ی آغشته به الکل یا ماده ضدعفونی کننده را بر روی کمربند طبی بکشید. هرگونه بالشتک، پد شکمی یا پانل اضافی باید ابتدا برداشته شود و جداگانه شسته شود. یک کمربند طبی باید صاف گذاشته شود یا آویزان شود تا خشک شود.

قبل از پوشیدن اطمینان حاصل کنید که کمربند کاملاً شسته شده و کاملاً خشک شده است، زیرا بریس مرطوب و آغشته به الکل یا ماده ضدعفونی کننده می تواند باعث تحریک پوست شود. همچنین می‌توان با استفاده از غلتک پرز، هرگونه آلودگی، گرد و غبار یا بقایای کمربند را پاک کرد.