ارتز چه کمکی به بیماران مبتلا به ای ال اس (ALS) می‌کند؟

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) یک بیماری عصبی عضلانی پیشرونده است که تأثیرات آن شامل ضعف مستمر عضلات در اندام‌های تحتانی و مشکلات در تعادل و هماهنگی حرکات می‌شود. استفاده از ارتزها می‌تواند در بهبود مشکلاتی که ناشی از ALS است، موثر باشد.

ALS یک بیماری پیشرونده است که سلول‌های عصبی مغز و نخاع که در کنترل حرکات ارادی نقش دارند، را هدف قرار می‌دهد. با از بین رفتن این نورون‌ها، سیگنال‌های لازم برای فعالیت عضلات به آن‌ها نمی‌رسد. این بیماری معمولاً در سنین 40 تا 60 سالگی ظاهر می‌شود و در آقایان بیشتر رخ می‌دهد. علاوه بر ضعف دست‌ها و پاها، علائم اولیه‌ی این بیماری می‌توانند شامل تشنجات عضلانی و مشکلات در تکلم، بلعیدن و نوشتن باشند. با پیشرفت بیماری، عضلات سینه نیز آتروفی می‌شوند و در نهایت بیمار با نارسایی تنفسی مواجه می‌شود.

با توجه به اینکه ضعف عضلات تحتانی در بیماران ALS به طور متداول باعث افتادگی کف پا می‌شود، استفاده از ارتزها می‌تواند این مشکل را تصحیح کرده و توانایی راه رفتن بیمار را بهبود بخشد.

در افراد مبتلا به افتادگی کف پا، راه رفتن فرد مختل شده و زمین خوردن شایع خواهد بود. ممکن است فرد برای جبران این مشکل قدم‌های بسیار بلندی بردارد که خسته کننده و عجیب خواهند بود. ارتزهای طبی مثل ارتز مچ به کف پا (AFO) می‌توانند گزینه‌ی مناسبی برای این افراد باشند.

ارتز برای بیماران مبتلا به ای‌ ال اس ( ALS)

زمانی که عضلات ضعیف می‌شوند ممکن است بالا نگه داشتن سر یا بلند کردن دست و پاها برای فرد مبتلا به ای ال اس دشوار شود. بدون حمایت اضافی ممکن است عضلات فرد خشک شده و فعالیت‌های روزانه سخت‌تر و دردناک شوند.

بریس یا ارتز می‌تواند به حفاظت از بیمار، افزایش انرژی او و کاهش درد و ناراحتی کمک کند.

اگر متوجه شدید که راه رفتن و یا انجام فعالیت‌های روزانه سخت‌تر شده‌اند با کلینیک ای ال اس یا متخصص مغز و اعصاب خود تماس گرفته و در مورد بریس و مداخلات دیگر از او سؤال کنید.

سه نوع بریس در بیماران ALS مورد استفاده قرار می‌گیرند:

بریس مچ به کف پا (AFO)

اگر برای راه رفتن دچار مشکل هستید و پای شما بر روی زمین کشیده می‌شود، استفاده از بریس مچ به کف پا می‌تواند تأثیر قابل توجهی برای شما داشته باشد. افتادگی کف پا در بیماران ای ال اس شایع بوده و این بریس ها می‌توانند با حفظ پایداری کف پا، راه رفتن را آسان و بی خطر کنند.

این بریس ها دارای یک کفی هستند که در داخل کفش شما قرار گرفته و با کمک میله‌هایی به بخش ساق بریس متصل می‌شود. زمانی که با این بریس قدم بر می‌دارید، بریس کف پای شما را از روی زمین بلند خواهد کرد. این بریس ها از راه رفتن شما حمایت کرده و خطرات آن را برای شما کاهش می‌دهند. همچنین با استفاده از این وسیله کمتر خسته شده و می‌توانید به طور مستقل راه بروید.

بریس های مچ به کف پا انواع مختلفی دارند. می‌توانید این بریس ها را به صورت آماده نیز تهیه کنید ولی توصیه می‌شود که ابتدا به فیزیوتراپیست مراجعه کرده و شرایط و نیازهای خود را بررسی کنید. فیزیوتراپیست شما ممکن است انواع کربنی این بریس را به شما توصیه کند که سبک، مقاوم و حرکت پذیر است. قبل از گرفتن این بریس از فیزیوتراپی یا کلینیک ارتوپدی فنی، لازم است تا نسخه‌ی آن توسط متخصص مغز و اعصاب برای شما تأیید شود.

سه مدل از AFO های رایج در بیماران ای ال اس عبارتند از:

Posterior leaf spring AFO

به طور کلی انتظار می‌رود که بریس با کمترین وزن و پیچیدگی بتواند کار خود را انجام دهد. در مراحل اولیه‌ی ALS این نوع از بریس به خوبی می‌تواند در پشت مچ و زیر کف پا قرار گرفته و از این ناحیه حمایت کند. پهنا و ضخامت بریس بسته به وزن و قدرت بیمار تنظیم خواهند شد. این نوع از AFO به دلیل سبک و نازک بودن مورد قبول بیماران قرار می‌گیرد.

AFO مفصلی

این ارتز که در محل مچ پا دارای دو مفصل در داخل و خارج است به خوبی می‌تواند بیماران مبتلا به افتادگی کف پا که دچار ناپایداری داخلی و خارجی هستند را حمایت کند. این بریس می‌تواند هایپراکستنشن زانو در اثر ضعف عضله‌ی چهارسر را نیز کنترل کند. عیب اصلی این مدل، حجم زیاد و عدم امکان پوشاندن آن خواهد بود که بسیاری از بیماران آن را امری مهم می‌دانند.

AFO مچ پای ثابت

این بریس کاملاً ثابت بوده و اجازه‌ی خمیدگی کف پا به سمت بالا یا پایین را نخواهد داد. این مدل زمانی به کار می‌رود که نیاز به کنترل حرکات مچ پا داشته باشیم مثل بیماران مبتلا به ناپایداری زانو یا مچ پا و یا بیماران مبتلا به اسپاسم مچ پا. اضافه کردن یک پنل در جلوی این بریس می‌تواند به حرکات بهتر زانو و افزایش ایمنی در بیماران مبتلا به ضعف عضلانی پیشرفته کمک کند. با توجه به حجم و سفتی این بریس، تحمل آن برای بیماران دشوار خواهد بود.

بریس گردن برای بیماران ALS  

اگر متوجه ضعف عضلات گردن شدید و بالا نگه داشتن سر برای شما دشوار بود، بریس گردن یا گردن بند طبی می‌تواند وزن سر شما را تحمل کرده و فشار را از روی عضلات گردن شما بردارد.

گردن بند طبی می‌تواند سر شما را صاف نگه داشته و فعالیت‌های روزمره مثل گفتگو، استفاده از کامپیوتر و تماشای تلویزیون را برای شما راحت‌تر کند. همچنین این بریس ها درد شانه و گردن را کاهش داده، انرژی شما را افزایش داده و علاوه بر بهبود حالت بدن به تعادل شما نیز کمک می‌کنند.

بریس های گردن انواع مختلفی دارند. فیزیوتراپیست یا کارشناس ارتوپدی فنی می‌تواند وضعیت و نیازهای شما را بررسی کرده و بهترین گزینه را به شما پیشنهاد دهد. این بریس های پیش ساخته در سایزهای مختلفی ساخته شده و قابل تنظیم خواهند بود. دو نوع رایج از این بریس ها برای بیماران ALS عبارتند از:

Headmaster Collars

این بریس گردن به صورت باز طراحی شده و از یک چارچوب فلزی روکش دار ساخته می‌شود. می‌توانید فلز این بریس را خم کرده و آن را تنظیم کنید. اگر گردن شما به دو طرف می افتد احتمالاً به بریس های قوی‌تر نیاز خواهید داشت.

Cervical Neck Collars

این بریس ها دارای ساختار پلاستیکی محکم، روکش فومی و سطح وسیع‌تر برای حمایت بهتر از سر شما هستند. این نوع از بریس ها از افتادن سر شما به دو طرف جلوگیری خواهند کرد.

بریس مچ دست برای بیماران ای ال اس

اگر انجام فعالیت‌های روزمره با دست مثل غذا خوردن، برداشتن اجسام و گرفتن مسواک برای شما دشوار شده‌اند، بریس یا اسپلینت مچ می‌تواند به بازیابی عملکرد شما کمک کند.

در ادامه به سه نوع رایج بریس و اسپلینت مچ دست برای بیماران ALS اشاره خواهیم کرد:

مچ بند های کاربردی (Functional Wrist Braces)

اگر عضلات مچ شما ضعیف شده ولی همچنان می‌توانید از انگشتان خود استفاده کنید، بریس فانکشنال می‌تواند مچ شما را پایدار کند تا بتوانید کارهایی مثل تایپ کردن، نوشتن، غذا خوردن و گرفتن اجسام را با انگشتان خود انجام دهید. از بریسی استفاده کنید که شست شما را محدود نمی‌کند مگر اینکه شست شما نیز بسیار ضعیف شده باشد.

آتل های دستی در حال استراحت (Resting Hand Splints)

اگر انگشتان شما خم شده و دچار اسپاسم هستند این بریس می‌تواند تا مدتی مچ و انگشتان شما را باز نگه داشته و خشکی و درد را کاهش دهد. این اسپلینت مچ، کف و انگشتان دست شما را در حالت طبیعی نگه داشته و از انقباض آن‌ها جلوگیری می‌کند.

اگر هر دو دست شما به این اسپلینت نیاز دارند هر شب به صورت متناوب آن را بر روی یک دست خود قرار دهید تا دست دیگر شما آزاد باشد. اگر استفاده از این وسیله برای شما ناراحت کننده است مدت زمان استفاده از آن را افزایش دهید تا جایی که به آن عادت کنید.

اگر نمی‌توانید با این اسپلینت بخوابید می‌توانید یک حوله را لوله کرده و به هنگام خواب آن را با دست خود بگیرید. گزینه‌ی دیگر استفاده‌ی مقطعی از این اسپلینت در طول روز خواهد بود. اگر حس می‌کنید که اندازه‌ی بریس مناسب نیست برای تنظیم مجدد به فروشنده‌ی آن مراجعه کنید.

اسپلینت انگشت (Finger Splints)

اگر انگشتان شما خمیده شده و اجازه‌ی انجام فعالیت‌های روزانه را به شما نمی‌دهند استفاده از اسپلینت انگشت می‌تواند مفاصل وسط انگشتان را پایدار کند. می‌توانید در طول روز یا شب از این وسیله استفاده کنید. اگر چندین انگشت شما به اسپلینت نیاز دارند می‌توانید به طور همزمان از این وسیله بر روی چند انگشت خود استفاده کنید.

ارتز های دیگری نیز برای بیماران مبتلا به ای ال اس وجود دارند ازجمله:

ارتز کافو (KAFO) برای بیماران ای ال اس

زمانی که به کنترل کامل اندام تحتانی نیاز داشته باشیم از ارتز کافو استفاده می‌کنیم. این بریس به خوبی از هایپراکستنشن زانو جلوگیری کرده و بخش‌های فوقانی و تحتانی زانو را نزدیک به یکدیگر نگه می‌دارد. می‌توان در صورت نیاز از مکانیسم‌های قفل کننده‌ی زانو نیز به منظور افزایش پایدار مفصل استفاده کرد.

دستگاه تحریک الکتریکی FES برای بیماران ALS  

در سال‌های اخیر روشی جدید برای کنترل افتادگی کف پا و محدودیت هایپراکستنشن زانو ابداع شده که افراد در مراحل اولیه‌ی ای ال اس می‌توانند از آن استفاده کنند. این دستگاه‌ها مثل WalkAide و Bioness L300 می‌توانند جریان الکتریکی را به طور مستقیم وارد عصب پرونئال کرده و منجر به خم شدن پا به طرف بالا به هنگام راه رفتن شوند. وضعیت پوشش شرکت‌های بیمه برای این دستگاه‌ها به درستی مشخص نیست.

ارتز های سفارشی برای بیماران ای ال اس

بیماری ALS هر کسی را به شکل خاصی درگیر کرده و پیدا کردن راه حل مؤثر برای آن آسان نیست. این بیماران می‌توانند از ارتز های سفارشی بیشترین سود را ببرند. این ارتز ها با گذشت زمان قابل تنظیم بوده و می‌توان با پیشرفت بیماری عملکرد آن را بهینه سازی کرد. همچنین می‌توان آن‌ها را با انواع تخصصی‌تر جایگزین کرد.

افراد مبتلا به ALS به یک کارشناس ارتوپدی فنی نیاز دارند که نیازهای آن‌ها را درک کرده و بتواند سیر پیشرفت بیماری را پیش بینی کند. ممکن است بیمار با گذشت زمان به تنظیم مجدد ارتز خود و یا تعویض آن نیاز داشته باشد.

ساخت ارتز برای بیماران ALS با بررسی دقیق الگوی راه رفتن و دیگر شرایط بیمار شروع شده و نهایتاً موثرترین ارتز برای بیمار ساخته می‌شود. می دانیم که‌ ای ال اس یک بیماری پیشرونده بوده و بیمار با گذشت زمان به ارتزهای تخصصی‌تری نیاز خواهد داشت ولی توجه داشته باشید که استفاده‌ی صحیح از بریس ها می‌تواند نیازهای بیمار در آینده را کاهش دهد. برای مثال ارتزهای AFO می‌توانند نیازهای بیمار در حال و آینده را برطرف کنند.

با گذشت زمان بیماران ای ال اس ارتزهای مختلفی با درجات کنترل متفاوت دریافت می‌کنند که می‌توانند بسته به فعالیت موردنظر و وضعیت خود در هر روز از آن‌ها استفاده کنند.

سؤالات متداول

آیا راه رفتن بیمار ای ال اس با AFO دشوار است؟

راه رفتن با ارتز مچ به کف پا (AFO) در ابتدا حسی عجیب داشته ولی با گذشت زمان برای فرد عادی خواهد شد. فیزیوتراپیست یا کارشناس ارتوپدی فنی می‌تواند نکاتی را برای استفاده‌ی راحت از این وسیله به شما ارائه دهد. اگر حس می‌کنید که ارتز بر روی پای شما فشار وارد کرده و یا دچار ناراحتی پوستی شده‌اید لازم است برای تنظیم مجدد بریس مراجعه کنید.

آیا بیمار مبتلا به ALS می‌تواند با استفاده از AFO رانندگی کند؟

رانندگی کردن با استفاده از AFO به خصوص در صورت استفاده از آن در پای راست می‌تواند دشوار و احتمالاً خطرناک باشد. قبل از رانندگی با ارتز با کارشناس کاردرمانی مشورت کنید.

بیمار ای ال اس چه زمانی باید از بریس گردن استفاده کند؟

در زمان احساس نیاز به بریس گردن باید از آن استفاده کنید. مثلاً زمانی که در اتومبیل هستید و یا برای مدت زیادی نشسته یا ایستاده‌اید. ممکن است برای کارهای دیگر مثل دستشویی و حمام نیز استفاده از بریس برای شما مفید باشد.

لازم نیست بریس گردن خود را هر زمانی که بیدار هستید استفاده کنید. زمانی که در حال استراحت هستید سعی کنید به گردن خود حالت مناسبی بدهید تا بر روی آن فشار وارد نشود. برای مثال می‌توانید در یک صندلی راحتی نشسته و از بالش گردنی استفاده کنید.

در صورت راحت نبودن بریس گردن چه کاری می‌توان انجام داد؟

در ابتدا ممکن است بریس گردن برای شما راحت نباشد و عادت کردن به آن زمان خواهد برد. از آن جایی که تأثیر ALS بر روی هر بیمار متفاوت است ممکن است لازم باشد تا اصلاحاتی بر روی بریس شما اعمال شوند. اگر متوجه ناراحتی و قرمز شدن پوست شده و یا حس می‌کنید که بریس به خوبی از گردن شما حمایت نمی‌کند با فیزیوتراپیست یا کارشناس ارتوپدی فنی خود تماس بگیرید.

استفاده از اسلینگ دست در بیماران ای ال اس چگونه خواهد بود؟

در صورت وجود ضعف در شانه و دست‌ها ممکن است وزن دست باعث شانه درد شود. اسلینگ دست می‌تواند راه حل مناسبی برای این مشکل به نظر برسد ولی در واقع باعث مشکلات بزرگ‌تر مثل خشکی شانه خواهد شد.

البته اسلینگ های مخصوص که دست شما را به طرف پایین نگه می‌دارند می‌توانند وزن دست را از روی شانه بردارند. برخی از افراد می گویند که پوشیدن جلیقه‌های تاکتیکی نیز می‌تواند از دستان شما حمایت کند. می‌توانید دست‌ها را در جیب خود نیز فرو ببرید. زمانی که بر روی صندلی نشسته‌اید دست‌های خود را در حالتی قرار دهید که از دست‌ها و شانه‌های شما حمایت شود.