اسپوندیلوز گردن نوعی تحلیل دیژنراتیو در مفصل گردن است. استخوان‌های ستون فقرات گردنی نیز مانند قسمت‌های دیگر بدن به آرامی و با افزایش سن دچار تحلیل شده و در نتیجه فرد ممکن است به اسپوندیلوز یا آرتروز گردن دچار شود. اسپوندیلوز گردن در میان افراد سالخورده روبه افزایش است به طوری که بیش از ۸۵ درصد از افرادی که بیش از ۶۰ سال دارند به این بیماری مبتلا هستند. با این که این بیماری، نوعی آرتروز است اما به ندرت باعث ناتوانی فرد می‌شود.
آناتومی گردن و ستون فقرات
ستون فقرات از استخوان‌های کوچکی (مهره) که روی یکدیگر قرار گرفته و انحناهای طبیعی را در ناحیه کمر ایجاد کرده‌اند شکل گرفته است. بین مهره‌ها، پدهای تخت، گرد و لاستیکی شکلی قرار گرفته‌اند (دیسک‌های بین مهره‌ای) که مانند یک ضربه‌گیر عمل کرده و امکان خم و راست شدن کمر را فراهم می‌کنند. رباط‌ها و عضلات متصل به مهره‌ها امکان حرکت را فراهم کرده و باعث ثبات و پایداری ستون فقرات و قسمت فوقانی بدن می‌شوند. هر مهره یک حفره (فورمن) دارد که در مرکز آن قرار گرفته است به گونه‌ای که این حفره‌ها در طول یکدیگر قرار گرفته و کانال ستون فقرات را به وجود می‌آورند. نخاع و ریشه‌های عصب توسط این مهره‌ها محافظت شده و از میان کانال نخاع عبور می‌کنند. انشعابات عصبی از میان حفره‌های مهره‌ها از ستون فقرات خارج شده و پیام‌ها را بین عضلات و مغز منتقل می‌کنند. مفاصل فاست نیز در پشت ستون فقرات قرار دارند و مهره‌ها را به هم وصل کرده و امکان چرخش و حرکت را فراهم می‌سازند. همانند همه مفاصل دیگر، غضروف روی سطح مفاصل فاست را پوشانده است.
ستون فقرات از سه بخش تشکیل شده است: بخش لومبار یا کمری، بخش صدری و بخش گردنی. ستون فقرات لومبار یا کمری از ۵ مهره که در قسمت پایین کمر قرار گرفته‌اند تشکیل شده است؛ مهره‌های لومبار بزرگ‌تر از سایر مهره‌ها هستند زیرا باید وزن بدن را تحمل کنند. ستون فقرات صدری شامل ۱۲ مهره است که از بالای قفسه سینه شروع شده و تا میانه کمر ادامه یافته و به قفسه دنده‌ها متصل می‌شوند. ستون فقرات گردنی نیز از ۷ مهره کوچک تشکیل شده است که از انتهای پشت سر شروع شده و تا بالای قفسه سینه ادامه پیدا می‌کند. دیسک ها در ستون فقرات کمری از یک حلقه خارجی ضخیم غضروفی (آنولوس) و یک ماده ژله‌ای (نوکلئوس) تشکیل شده است. در ستون فقرات گردنی، دیسک‌ها مشابه هم هستند ولی اندازه آنها کوچک‌تر است. ستون فقرات گردنی وزن سر را نگه داشته و آن را به شانه‌ها و بدن متصل می‌کند. این قسمت ستون فقرات نسبت به قسمت‌های دیگر از محافظت کمتری برخوردار است و به همین دلیل بیشتر از سایر قسمت‌های ستون فقرات نیز مستعد آسیب‌دیدگی است و بیشتر باعث ابتلا به درد و محدودیت حرکتی می‌شود.
علت ساییدگی مهره گردن
دیسک‌های بین مهره‌ای در کودکان و جوانان، حاوی آب بیشتری هستند. با افزایش سن، دیسک‌ها خشک شده و دچار خشک‌شدگی و ضعف می‌شوند. زمانی که دیسک‌ها خشک یا تخریب می‌شوند و ارتفاع خود را از دست می‌دهند، دچار بیرون‌زدگی یا فتق می‌شوند. فضای بین دیسک‌ها کوچک‌تر شده و مهره‌ها به هم نزدیک‌تر می‌شوند. در این حالت، مفاصل فاست باید فشار بیشتری را تحمل کنند و در نتیجه دچار تحلیل شده و آرتروز شکل می‌گیرد، مشابه همان حالتی که در مفصل لگن یا زانو اتفاق می‌افتد. غضروفی که مفاصل را پوشانده و از آنها محافظت می‌کند نیز تحلیل می‌رود. اگر دیسک دچار فرسایش کامل شود، استخوان‌ها به هم ساییده می‌شوند. بدن ممکن است نسبت به این تغییرات تحلیلی و از بین رفتن غضروف واکنش نشان داده و استخوان‌های جدید برای تقویت و حفاظت از مهره‌ها شکل بگیرند. به مرور زمان، این استخوان بیش از حد رشد کرده (خار استخوانی) و مکن است باعث تنگ شدن کانال نخاع که عصب‌ها از داخل آن عبور می‌کنند شود و در نتیجه فرد به رادیکولوپاتی گردنی (فشردگی عصب) یا اسپوندیلوز گردنی (آرتروز گردن) مبتلا شود.
عواملی که احتمال ابتلا به آرتروز گردن را افزایش می‌دهند
عواملی که احتمال ابتلا به اسپوندیلوز گردنی را افزایش می‌دهند عبارتند از: عوامل ژنتیکی (سابقه خانوادگی ابتلا به گردن درد)، استعمال دخانیات که قطعاً با افزایش گردن درد ارتباط دارد، انجام مشاغلی که در آنها گردن باید به طور مکرر حرکت داده شود یا کارها در بالای سر انجام شوند، افسردگی، اضطراب یا ابتلا به برخی بیماری‌های دیگر، آسیب‌دیدگی‌ها و ضربات وارده بر گردن مانند تصادفات رانندگی یا آسیب‌دیدگی‌های شغلی.
نشانه‌های ابتلا به آرتروز گردن
درد ناشی از ابتلا به اسپوندیلوز ممکن است از خفیف تا شدید باشد و گاهی اوقات با نگاه کردن به سمت پایین یا بالا به مدت طولانی مانند آنچه در هنگام رانندگی یا مطالعه اتفاق می‌افتد افزاش می‌یابد. معمولاً استراحت کردن یا دراز کشیدن به تسکین درد کمک می‌کند. علائم دیگر ابتلا به آرتروز گردن عبارتند از: درد و خشک‌شدگی گردن (ممکن است در هنگام انجام فعالیت‌ها تشدید شود)، بی حسی و ضعف در دستان، بازوها و انگشتان دست، اختلال در راه رفتن، از دست دادن تعادل، سر درد یا شنیدن صدای تق‌تق در ناحیه گردن در هنگام حرکت دادن آن.
تشخیص
تعیین منشأ درد برای انجام اقدامات درمانی و توان‌بخشی مناسب از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. یک معاینه جامع شامل بررسی کامل سوابق اختلالت و مشکلات در ناحیه گردن می‌شود. پزشک ممکن است در مورد برخی مسائل با شما صحبت می‌کند: هر گونه بیماری یا آسیب‌دیدگی که در ناحیه گردن داشته‌اید، هر نوع تصادفی که در گذشته داشته‌اید، زمان شروع درد و سابقه ابتلا به درد، این که درد هرچند وقت و چگونه شروع می‌شود، این که چه چیزی باعث می‌شود که درد شما تسکین یابد یا تشدید یابد و این که آیا در گذشته برای درمان گردن درد خود اقدامی انجام داده‌اید یا نه. یک معاینه کامل شامل بررسی گردن، شانه‌ها، بازوها و احتمالاً پاها می‌شود، پزشک ممکن است گردن و شانه‌های شما را فشار دهد تا نقاط حساس یا غدد متورم را پیدا کرده و قدرت، حس لامسه، واکنش‌ها، جریان خون، انعطاف‌پذیری گردن و بازوها و همچنین نحوه راه رفتن شما را مورد بررسی و آزمایش قرار دهد. آزمایش خون و مطالعات تصویری مانند عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)، اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن)، میلوگرافی یا الکترومیوگرافی (ای‌ام جی) نیز ممکن است برای بررسی کامل وضعیت شما و تأیید تشخیص انجام شوند. پزشک ممکن است با متخصصین دیگر نیز مشورت نماید.
راه‌های درمان آرتروز گردن
اسپوندیلوز گردن غالباً با روش‌های غیرجراحی درمان می‌شود اما برخی بیماران نیز باید تحت عمل جراحی قرار گیرند.
داروها
در خلال اولین فاز درمان باید داروهای مختلفی هم برای تسکین درد و هم برای کاهش التهاب مصرف کنید. ممکن است استامینوفن برای تسکین درد خفیف تجویز شود. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن معمولاً اولین داروهایی هستند که برای تسکین گردن درد تجویز می‌شوند و غالباً به مدت چند هفته همراه با استامینوفن مصرف می‌شوند تا هم درد تسکین یابد و هم تورم برطرف شود. اگر شما برای مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، منع مصرف دارید یا درد شما پس از مصرف این داروها کاهش نیافت باید داروهای دیگری برای شما تجویز شود که نوع آنها به مشکل شما بستگی دارد. اسپاسم‌های عضلانی دردناک نیز ممکن است با استفاده از داروهای شل کننده عضلات نظیر سیکلوبنزاپرین یا کاریزوپرودول درمان شوند.
گردن بند طبی نرم
این گردن بندها باعث محدود شدن حرکت گردن شده و به عضلات گردن، فرصت استراحت کردن می‌دهد. گردن بندهای طبی نرم باید به مدت کوتاهی مورد استفاده قرار گیرند زیرا پوشیدن آنها به مدت طولانی باعث تضعیف عضلات گردن می‌شود.
درمان‌های فیزیکی
معمولاً، اولین اقدام درمانی، تقویت و کشش عضلات گردن است. متخصص فیزیوتراپی ممکن است از ترکشن گردن و تصحیح وضعیت بدن نیز استفاده کند. برنامه‌های درمان‌های فیزیکی متنوع هستند اما معمولاً باید ۲ تا ۳ مرتبه در هفته و به مدت ۶ تا ۸ هفته انجام شده و ادامه یابند.
گرما درمانی و سرما درمانی
استفاده درست از یخ، گرما، ماساژ و درمان‌های موضعی دیگر به تسکین علائم کمک می‌کنند.
تزریق استروئیدها
تزریق آستروئید باعث تسکین موقتی درد در بسیاری از بیماران می‌شود. با این که تزریق استروئیدها نسبت به عمل‌های جراحی کم تهاجمی‌تر است اما فقط پس از معاینه و ارزیابی کامل تجویز می‌شوند. تزریق آستروئید انواع مختلفی دارد که پزشک در مورد مزایا و معایب هر روش با شما صحبت خواهد کرد.
- بلوک اپیدورال گردنی: استروئیدها و داروهای بی حسی در فضای بین پوشش نخاع (فضای ایپدورال) تزریق می‌شوند. معمولاً این داروها برای تسکین درد گردن یا بازو که ناشی از فتق دیسک گردن است تزریق می‌شوند (رادیکلوپاتی یا فشردگی عصب).
- بلوک مفصل فاست گردنی: استروئیدها و داروهای بی حسی در کپسول مفصل فاست در پشت گردن تزریق می‌شود.
بلوک انشعاب میانی و ابلیشن رادیوفرکانسی
از این روش در مواردی که درد گردن مزمن شده باشد و همچنین برای تشخیص و درمان درد مفاصل استفاده می‌شود. در هنگام تشخیص، عصب مربوط به مفصل فاست با بی حسی موضعی مسدود می‌شود. اگر درد به طور کامل از بین رفت، پزشک می‌تواند منشأ درد گردن را تشخیص دهد. سپس، پزشک با روش رادیوفرکانسی، عصب را تخریب کرده و درد را به طور دائمی برطرف نماید، به این فرایند، ابلیشن رادیوفرکانسی گفته می‌شود.
عمل جراحی
غالباً عمل جراحی برای بیمارانی که فقط دچار گردن درد یا اسپوندیلوز گردنی هستند انجام نمی‌شود. روش‌های جراحی برای بیمارانی به کار برده می‌شود که درد آنها با کمک روش‌های درمانی دیگر برطرف نشده باشد. متأسفانه، برخی بیماران مبتلا به گردن درد شدید به دلیل گستردگی و پیشروی آرتروز، ابتلا به بیماری‌های دیگر یا ابتلا به دردهای ناشی از بیماری‌های دیگر مانند فیبرومالژی نمی‌توانند تحت عمل جراحی قرار بگیرند. انجام عمل جراحی برای بیمارانی که علائم پیشرونده نورولوژیکی مانند ضعف و بیحسی دارند نیز ممکن است مفید واقع شود.
عوارض
پس از انجام این عمل جراحی نیز همانند هر عمل دیگر جراحی ممکن است عوارض و مشکلاتی بروز کند که در هر فرد متفاوت است. عوارض، معمولاً جزئی و قابل تحمل هستند و احتمال کمی وجود دارد که نتایج نهایی را تحت تأثیر قرار دهند. برای بسیاری از بیماران، انجام عمل جراحی باعث تسکین علائم شده و بیمار می‌تواند بدون داشتن عوارض و خطرات احتمالی به فعالیت‌های خود بازگردد. به طور کلی، احتمال بروز عوارض و خطرات احتمالی ناشی از انجام عمل جراحی در بیماران سالخورده، چاق، مبتلا به دیابت، افرادی که سیگار می‌کشند یا افراد مبتلا به ام اس بیش از سایرین است. عموماً مهم‌ترین خطر احتمالی پس از انجام عمل جراحی، ابتلا به عفونت، خونریزی، لخته شدن خون واکنش نسبت به مواد بیهوشی است. حتماً قبل از انجام عمل جراحی با پزشک در مورد خطرات احتمالی و مزایای انجام عمل جراحی صحبت کنید.
