پای پرانتزی چیست؟
پای پرانتزی (Bow-legged)، که به آن زانوی پرانتزی نیز گفته می‌شود، انحراف راستای استخوان ساق پا(Tibia) بر روی استخوان ران(Femor) در صفحه عرضی وضعیت آناتومیکال بدن است. هنگامی که فرد مبتلا به زانوی پرانتزی می‌ایستد و مچ پاهای خود را به هم می چسباند، فاصله‌ای بیشتر از ۳اینچ (۶تا۷سانتی متر) بین زانوهای او ایجاد می‌شود. پای پرانتزی در میان کودکان کم سن و سال شایع بوده و معمولاً با رشد، این عارضه در کودکان برطرف خواهد شد. طبق تحقیقات بیشتر از ۷۵ درصد کودکان بین سنین سه تا پنج سال به پای پرانتزی مبتلا هستند و در حدود ۹۹ درصد این موارد، پس از رسیدن این کودکان به سن ۷ یا ۸ سالگی با تغییر و تناسب درصفحات رشد استخوانی هیچگونه علامت بالینی مبنی بر پای پرانتزی نخواهند داشت. به صورت کلی نمی‌توان از این عارضه پیشگیری کرد، ولی می‌توان در موارد بروز این عارضه تأثیر آن را به حداقل ممکن رساند. تشخیص زودهنگام، استفاده ازارتوزها و بریس های ارتوپدی، تمرینات ورزشی اصلاحی و فیزیوتراپی روش درمانی مطمئن و موفقی در برابر روش درمانی عمل جراحی به شمار می‌رود .
ارتوز و بریس مناسب پای پرانتزی
یکی از کاربردهای ارتوزها و بریس ها، درمان و اصلاح پای پرانتزی می باشد. امروزه بریس های متنوعی با توجه به شدت عارضه زانوی پرانتزی طراحی و ساخته می شود. در کودکان و نوجوانان با استفاده مداوم از این بریس ها می توان بد شکلی و ناهنجاری زانوی پرانتزی را اصلاح کرد. در کودکان به دلیل باز بودن صفحات رشد، بکارگیری این روش درمانی خیلی زود تاثیر خود را نشان می دهد. ارتوز یا بریس با اعمال نیرو به نقاط خاص که توسط ارتوتیست مشخص می شود، تغیراتی در فعالیت صفحات رشد استخوانی به وجود می آورد. بهتر است در سنین پایین تر مشکل پای پرانتزی را تشخیص داده و نسبت به درمان آن اقدام کنید تا نتیجه نیز زودتر حاصل شود. کلینیک تخصصی ارتوپدی و توانبخشی امید با تکیه برتجربه متخصصین خود، استفاده از تجهیزات ارزیابی مدرن وبکارگیری به روزترین روش های درمانی، گام بلندی در جهت اطمینان بیماران از روند صحیح درمان این عارضه برداشته است. طراحی و ساخت سفارشی ارتوزها و بریس های زانو پرانتزی تخصص ماست. به تخصص ما دلگرم باشید
جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید
۰۲۱۶۶۰۱۵۲۱۱ – ۰۲۱۶۶۰۱۴۱۵۸ – ۰۲۱۶۶۰۱۸۲۰۰
چه چیزی باعث این عارضه می‌شود؟
پای پرانتزی تقریباً همیشه یکی از تغییرات خوش خیم در دوران رشد کودک است. هرچند این عارضه بصورت تصادفی رخ می‌دهد ولی ظاهراً منشأ ژنتیکی نیز دارد. همچنین زانوهای پرانتزی می‌تواند ناشی از موارد زیر نیز باشد:
- عدم تناسب فعالیت صفحات رشد استخوانی
- فقر حرکتی در کودکان
- تغذیه نامناسب در دوران کودکی
- شکل گیری ناصحیح استخوان ناشی از نرمی استخوان، بیماری‌ای که بخاطر فقدان ویتامین D و کلسیم رخ می‌دهد.
- دینامیک نامتقارن راستای اندام تحتانی
- مصدومیت یا عفونت زانو یا پا
- آرتریت و آرتروز در مفاصل زانو
- چاقی، که باعث فشار بیش از حد وزن روی زانوها می‌شود. چاقی، می‌تواند باعث وخامت پای پرانتزی شود. در یکی از مطالعات اخیر، ۷۱ درصد از کودکان دارای پای پرانتزی، چاق بودند.
یکی از دلایل مهم برای مراجعه به پزشک متخصص، تشخیص دقیق نوع پا پرانتزی است. روش درمان پای پرانتزی که ناشی از مشکلات ساختاری و استخوانی است با پای پرانتزی که ناشی از مشکلات وضعیتی و عضلانی است، کاملا متفاوت است. لذا تشخیص دلیل اصلی ایجاد عارضه ی پای پرانتزی بسیار مهم است و نقش تعیین کننده ای در انتخاب روش درمانی صحیح دارد.
علائم پای پرانتزی چیست؟
در زانوی پرانتزی لیگامان‌ها و عضلات تحت فشار زیادی هستند واین امرمی‌تواند باعث درد در لگن، قوزک‌ها یا پاها شود. اگر تنها یکی از زانوها از راستای طبیعی خود خارج شده باشد، تعادل وضعیت ایستای بدن بهم می‌ریزد. پای پرانتزی بین سنین ۳تا۵ سال شیوع بالایی دارد و نیاز به نگرانی والدین نیست اما اگر این عارضه بعد از گذشت چند سال اول کودکی ادامه یابد می‌تواند علائم دیگری نیزدر کنار زانوهای پرانتزی از خود نشان دهد. از جمله:
- مفاصل خشک
- کمانی شدن استخوان ساق پا(Tibia vara)
- چرخش به داخل مچ پا(Pronation)
- چرخش رو به داخل پنجه پا(Intoeing gait)
- درد زانو و در مواردی درد مچ پا
- لنگ زدن در هنگام راه رفتن
در سنین ۴و۵سالگی به بعد اگر زانوی پرانتزی با یکی از علائم فوق به طورهمزمان رخ بدهد حتما برای ارزیابی کودک خود به متخصص ارتوپدی اطفال مراجعه کنید
ارزیابی بالینی و تشخیص صحیح، مهم ترین قسمت درروند درمانی عارضه زانوی پرانتزی است. با تشخیص دقیق و به موقع این عارضه می توانید با اطمینان بالایی روند درمان کامل را شروع کرده و از عارضه های ثانویه ای که به دنبال زانوی پرانتزی به وجود می آیند، جلوگیری کنید. دکتر معصومه مانی متخصص ارتوپدی اطفال از دانشگاه زوریخ، روزهای یکشنبه و سه شنبه در مرکز ارتوپدی و توانبخشی امید پذیرای شما عزیزان است. اصلاح و درمان زانوی پرانتزی تخصص ماست به تخصص ما دلگرم باشید.
جهت تعیین نوبت ارزیابی پزشک با شماره تلفن های زیر در تماس باشید.
نحوه تشخیص بیماری
هنگامی که کودک شما در سنین بالاتراز ۴یا ۵سالگی همچنان علائم بالینی زانوی پرانتزی را دارد باید به متخصص ارتوپدی اطفال مراجعه کنید، فهمیدن علت زمینه‌ای این عارضه بسیار مهم است. همچنین درمان ناهنجاری های اسکلتی عضلانی مانند زانوی پرانتزی ازدرجه اهمیت بالایی برخوردار است. موفقیت در اصلاح این عارضه و بدشکلی مستلزم شروع درمان در زمان طلایی و رشد کودک یعنی در سنین ۵تا ۱۰سالگی است. در ارزیابی بالینی پزشک از شما سوالاتی درباره سابقه پزشکی و خانوادگی‌تان می‌پرسد و همچنین وجود هر گونه درد در بدن. اگر درد دارید، پزشک از شما می خواهد تا محل دقیق احساس درد را به او نشان دهید. در طول معاینه جسمانی، پزشک نحوه ایستادن و راه رفتن شما را مشاهده خواهد کرد و با تحلیل و ارزیابی اسکن پا و راستای قامتی، میزان و شدت عارضه و روش درمان را مشخص خواهد کرد. پزشک همچنین وضعیت شما بررسی می‌کند تا موارد زیر را ارزیابی نماید:
- عدم برابری در طول پاها
- زاویه هم ترازی زانوها
- ساییدگی نامساوی در کف کفش‌ها
- میزان عارضه های جبرانی و ثانویه در زانوی پرانتزی
- قدرت عضلات
در برخی موارد، برای تشخیص بهتر پزشک ممکن است آزمایش خون و عکس رادیولوژی یا اسکن MRI تجویز کند تا بتواند به ساختار استخوانی شما نگاهی بندازد.
پای پرانتزی چگونه درمان می‌شود؟
درمان پای پرانتزی به علت و شدت علائم شما بستگی دارد. برای مثال، اگر نرمی استخوان باعث پای پرانتزی شده، پزشک احتمالاً برای شما مکمل‌های ویتامین D و کلسیم تجویز خواهد کرد تا میزان این مواد را در خون شما به حد طبیعی باز گرداند. پزشک همچنین داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را برایتان تجویز خواهد کرد. اگرعارضه پای پرانتزی کودک شما از نوع ساختاری باشد احتمالا روش جراحی در بزرگسالی توصیه می شود اما اکثر کودکان با روش های غیر جراحی همچون استفاده ازارتوزها، زانوبندها، بریس ها و همچنین فیزیوتراپی، کاردرمانی و تمرینات اصلاحی ورزشی درمان می شوند.
ارتوپدی فنی و نقش ارتوتیست ارزیابی، اندازه گیری، طراحی، ساخت و نظارت بر روند درمان زانوی پرانتزی است. همچنین آموزش نحوه استفاده از بریس و راهنمایی برای انجام تمرینات ورزشی اصلاحی توسط ارتوتیست صورت می گیرد. ژنوواروم یا پای پرانتزی یک بدشکلی اسکلتی عضلانی است که در آن پاهای بیمار ظاهری کمانی شکل و خمیده دارد. بهترین راه برای درمان غیر جراحی در موارد زانوی پرانتزی وضعیتی و غیر ساختاری اعمال نیروی های فشاری خاص به استخوان های ساق و ران توسط بریس است. همچنین درمان های تکمیلی همچون استفاده از کفی های طبی و انجام حرکات اصلاحی ورزشی می تواند سودمند باشد.
اگر طول پاهایتان بخاطر ابتلا به عارضه پای پرانتزی نامساوی است، یک کفی طبی با جبران مقدار کوتاهی داخل کفش در طرف پای کوتاهتر می‌تواند طول پاهایتان را با هم برابر کرده و در راه رفتن طبیعی به شما کمک کند. جبران این کوتاهی و اختلاف ارتفاع همچنین می‌تواند باعث تسکین درد پا شود.برای کودکان در سنین ۶تا۸ سالگی که همچنان علائم زانوی پرانتزی دارند، بریس یا زانوبندهای طبی اختصاصی می‌تواند به هدایت رشد استخوانی و درمان کمک کند.
بریس های سه نقطه فشار
سیستم سه نقطه فشار در بریس یا زانوبندها ی اصلاحی با توجه به سن و شدت عارضه توسط ارتوتیست طراحی و ساخته می شود. بریس KAFO یا Single upright knee cage در اکثر موارد می تواند در جهت درمان کاربرد داشته باشد . این سیستم با اعمال فشارهای مشخص و معین در نقاط خاص به اصلاح عارضه زانوی پرانتزی کمک بسیاری می کند.
از دست دادن وزن
افزایش وزن غیر نرمال می‌تواند فشار زیادی روی زانوها وارد کند که باعث وخامت پای پرانتزی خواهد شد. اگرکودک شما اضافه وزن دارد، پزشک علاوه بر مشخص کردن مسیر درمان غیر جراحی با شما برای تهیه یک برنامه غذایی و ورزشی متناسب کاهش وزن صحبت و همکاری خواهد کرد.
تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی
برای اکثر افراد مبتلا به پای پرانتزی، تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی می‌تواند به صاف شدن دوباره پاها و ثابت شدن زانوها کمک کند. پزشک، فیزیوتراپ یا ارتوتیست شما می‌تواند راه رفتن شما را ارزیابی کرده و تمریناتی را پیشنهاد کند که برای کشش و تقویت عضلات پا، لگن و ران طراحی شده‌اند. کشش‌های مخصوص نیز می‌تواند در تسکین علائم این عارضه مفید باشد. تمرینات تقویتی ممکن است بسیار ساده باشد، همچون بلند کردن پا در حالت نشسته یا درازکش. با پیشرفت شما در برنامه روزانه ورزشی، می‌توانید وزنه‌هایی را به حرکات اضافه کنید تا تمرینات را موثرتر نمایید. در فیلم آموزشی چند مورد از ورزش های اصلاحی برای بهبود عارضه زانوی پرانتزی را مشاهده کنید.
جراحی گزینه آخر
وقتی که عارضه پای پرانتزی ازنوع شدید و ساختاری باشد، یا وقتی استفاده از بریس و ورزش های اصلاحی برای درمان و تسکین درد و همچنین ثابت کردن زانو کافی نباشد، پزشک ممکن است روش جراحی را پیشنهاد دهد. برای کودکان و نوجوانان، یک صفحه فلزی کوچک داخل زانو جاسازی می‌شود که می‌تواند رشد آتی استخوان را مستقیم نماید. به این عمل مینور، جراحی هدایت رشد گفته می‌شود. وقتی که رشد ترمیم شد، صفحه فلزی برداشته می‌شود. بزرگسالان شاید از استئوتومی نیز بهره ببرند. این جراحی از صفحات فلزی دائمی استفاده می‌کند تا استخوان‌ها را صاف نگاه دارد. در این عمل جراحی قطعه ای گوه ای شکل از استخوان ساق پا برداشته می شود. این عمل می‌تواند استخوان‌های پا را تنظیم کرده و زانوها را مجدداً صاف کند. جراحی تعویض مفصل زانو نیز برای بزرگسالان و حتی سالمندان مبتلا به عارضه زانوی پرانتزی یکی دیگر از گزینه‌های درمان است.
آینده کودک مبتلا به پای پرانتزی چگونه است؟
در اکثریت قریب به اتفاق موارد زانوی پرانتزی، والدین می‌توانند انتظار داشته باشند که عارضه پای پرانتزی کودک تا ۵سالگی برطرف خواهد شد. برای کودکان در سنین بالاتر و بزرگسالان مبتلا به پای پرانتزی، دوره‌ای استفاده از بریس های سه نقطه فشار، فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی ورزشی می‌تواند به صاف کردن مجدد زانوهای آنها کمک کند. این روش درمان زیر نظر تیم توانبخشی است. استفاده از بریس و انجام تمرینات اصلاحی منظم می‌تواند عضلات کوتاه اطراف زانو را تحت کشش قرار داده و همچنین عضلات ضعیف اطراف زانو را تقویت کرده و از مصدومیت فشاری به سایر مفاصل جلوگیری کند. اگر این تلاش‌ها موفق نباشد، می‌توان در نهایت به عنوان گزینه آخر از عمل جراحی برای صاف کردن مجدد زانوها بهره برد. عدم درمان این عارضه می تواند باعث بروز عوارض ثانویه، درد، بدشکلی و مشکلاتی در عملکرد حرکتی پاها شود. در بررسی یک مطالعه مشخص شد بزرگسالان مبتلا به پای پرانتزی بیشتر در خطر ابتلا به آرتروز مفصل زانو هستند. لذا انتخاب هوشمندانه پزشک متخصص و پیگیری روند درمانی اصولی و به موقع باعث جلوگیری ازبروز مشکلات و ناهنجاری ها زیادی برای کودک شما در آینده خواهد شد.
