میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به عارضه دراپ فوت (افتادگی مچ پا) مبتلا هستند. افتادگی مچ پا باعث محدودیت حرکتی و افزایش احتمال آسیب‌دیدگی ناشی از افتادن بر روی زمین می‌شود. امروزه محصولات مختلفی جهت رفع مشکلات حرکتی پا موجود می‌باشند. از جمله این محصولات بریس مخصوص افتادگی مچ پا می‌باشد که در هر کفشی قابل استفاده است. در این مقاله نکات مختلف در ارتباط با ارتز و بریس افتادگی مچ پا شرح داده خواهند شد.
افتادگی مچ پا
در اثر بروز عارضه دراپ فوت یا افتادگی مچ پا، بالا بردن قسمت جلوی پا برای شخص دشوار می‌شود و در زمان راه رفتن انگشتان پا بر روی زمین کشیده می‌شوند. این حالت در اثر ضعیف شدن یا فلج عضلات ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد در اثر سکته مغزی دچار افتادگی مچ پا می‌شوند. عارضه‌های دیگری مانند اختلالات تحلیل‌برنده عصبی یا فشردگی اعصاب نیز می‌توانند باعث ناتوانی در بالا بردن پا شوند. صرف نظر از علت بروز دراپ فوت، افراد مبتلا به این عارضه در انجام فعالیت‌های روزمره خود با مشکل مواجه می‌شوند.
افتادگی مچ پا باعث بروز مشکل در بالا بردن، چرخاندن یا خم کردن مچ پا می‌شود. در نهایت این عارضه باعث می‌شود تا شخص پای خود را روی زمین بکشد و در این حالت احتمال افتادن شخص بر روی زمین افزایش پیدا می‌کند. بسیاری از افراد با تغییر در نحوه گام برداشتن، تلاش می‌کنند که مشکلات ناشی از این عارضه را جبران کنند. به این منظور شخص جهت جلوگیری از کشیده شدن پا بر روی زمین، پای خود را بیشتر از حالت عادی بلند می‌کند و یا این که شخص فاصله بین گام‌های خود را در زمان راه رفتن افزایش می‌دهد. با گذشت زمان امکان دارد این نوع گام برداشتن باعث بروز عارضه‌ها و آسیب‌دیدگی‌های دیگری شود.
آیا افتادگی مچ پا قابل درمان است؟
پس از تشخیص افتادگی مچ پا، از یک یا چندین روش مختلف جهت درمان این عارضه استفاده می‌شود. استفاده از گزینه مناسب درمانی برای هر شخصی متفاوت می‌باشد و انتخاب روش درمانی به علت و شدت افتادگی مچ پا بستگی دارد.
در صورتی که دراپ فوت در اثر سکته مغزی ایجاد شده باشد، معمولاً از تحریک الکتریکی عملکردی (FES) استفاده می‌شود. در این روش از پالس‌های الکتریکی به منظور بازیابی یا بهبود عملکرد در عضلات فلج شده استفاده می‌شود. در طول استفاده از تحریک الکتریکی عملکردی، پالس‌های الکتریکی کم‌توان جهت تحریک انقباض عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با گذشت زمان این پالس‌های کم‌توان سبب فعالیت مجدد عضلات شده و در نهایت باعث افزایش احتمال بهبودی دراپ فوت می‌شوند.
فیزیوتراپی دارای نقش بسیار مهمی در روند توان‌بخشی افتادگی مچ پا می‌باشد. استفاده از این روش درمانی جهت تقویت عضلات اطراف مچ پا و افزایش دامنه حرکتی ضروری است. فیزیوتراپی سبب افزایش ثبات و قدرت در مچ و ساق پا می‌شود. حرکات کششی نیز در افزایش دامنه حرکتی مفصل مچ پا مؤثر هستند و سبب بهبود نحوه گام برداشتن و وضعیت بدنی و همچنین بهبود تعادل و کاهش خشکی عضلانی می‌شوند.
بریس مخصوص افتادگی مچ پا
بریس‌های مخصوص افتادگی مچ پا با حفاظت از قسمت جلوی پا در زمان انجام فعالیت، به منظور کاهش میزان خم شدن مچ پا طراحی و ساخته می‌شوند.
بریس دراپ فوت از قسمت‌های ساق و مچ پا محافظت می‌کند. بریس‌های دراپ فوت در دو نوع طراحی و ساخته می‌شوند:
- بریس‌های سخت معمولاً در موارد شدیدتر دراپ فوت که اسپاستیسیتی (انقباض مکرر و خودبه‌خودی عضله) نیز وجود دارد استفاده می‌شوند. این نوع بریس از افتادگی مچ پا جلوگیری می‌کند. این نوع بریس دراپ فوت باعث محدود شدن دامنه حرکتی و تغییر در نحوه گام برداشتن شخص می‌شود.
- بریس‌های لولادار که مانع حرکت آزادنه مچ نمی‌شوند و در نتیجه در نحوه گام برداشتن شخص و قدرت مچ پا تغییری ایجاد نمی‌کنند. این نوع بریس افتادگی مچ پا برای استفاده در مواردی مناسب است که اسپاستیسیتی شدید وجود نداشته باشد.
موارد خفیف‌تر افتادگی مچ پا به راحتی توسط بریس‌های باریک‌تر قابل درمان هستند. این نوع بریس باعث بالا بردن قسمت جلوی پا شده و در نتیجه سبب حفظ وضعیت طبیعی نحوه گام برداشتن شخص در زمان راه رفتن می‌شود. بسیاری از افراد تمایل به استفاده از بریس در قسمت خارجی کفش خود دارند. بریس‌های خارجی افتادگی مچ پا با استفاده از بند قابل تنظیم در قسمت بالای مچ پا طراحی می‌شوند. این بند به قسمت جلوی کفش متصل است و به بالا بردن پا کمک می‌کند.
بریس‌های افتادگی مچ پا فضای زیادی را داخل کفش اشغال می‌کنند. بریس‌های افتادگی مچ پا که در خارج از کفش قرار می‌گیرند معمولاً کاربرد بیشتری دارند و انتخاب کفش‌های مختلف و متنوع را برای شخص امکان‌پذیر می‌کنند.
به علاوه این نوع بریس سبب حفظ وضعیت طبیعی پا و حرکت مچ پا شده و همچنین فشار وارد بر بخش‌های دیگر بدن را در زمان راه رفتن کاهش می‌دهد.
نکات مهم در زمان خرید بریس افتادگی مچ پا
نحوه گام برداشتن اشخاص با یکدیگر متفاوت است و هر مورد افتادگی مچ پا به برنامه درمانی ویژه‌ای نیاز دارد. پیش از خرید ارتز یا بریس افتادگی مچ پا سوال‌های زیر بایستی در نظر گرفته شوند:
- علت ایجاد افتادگی مچ پا چه می‌باشد؟ چنانچه سفتی و خشکی مچ پا باعث بروز این عارضه شده باشد، امکان دارد این نوع بریس تاثیری در بهبود نداشته باشد.
- آیا مچ پا قادر به حرکت می‌باشد؟ در صورت وجود حرکت امکان دارد بریس‌هایی که در خارج کفش قرار می‌گیرند (مانند SaeboStep) در رفع عارضه تأثیر بیشتری داشته باشند.
- آیا مچ پا دارای ثبات کافی است؟ در صورتی که مچ پا به راحتی چرخش می‌کند، بهتر است از بریس با تکیه‌گاه جانبی استفاده شود.
- در صورت تمایل به استفاده از بریس‌هایی که در داخل کفش استفاده می‌شوند، بایستی توجه شود که برخی از بریس‌های افتادگی مچ پا به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در خارج از کفش قرار می‌گیرند.
- هزینه مورد نیاز جهت خرید بریس بایستی در نظر گرفته و بررسی شود. برای مثـال گران بودن یک نوع ارتز یا بریـس دراپ فوت لزوماً به این معنی نیست که این نوع بریس برای شخص مناسب می‌باشد.
نحوه استفاده از بریس افتادگی مچ پا
بریس افتادگی مچ پا از اسپلینت پلاستیکی، لایه محافظ و بند یا نوار تشکیل شده است. همیشه بایستی از بریس بر روی جوراب استفاده شود. (در صورتی که تمایل به استفاده از بریس برای کودک دارید، او را در مقابل خود نشانده تا کودک بتواند آرامش خود را حفظ کند). پاشنه خود را در قسمت عقب بریس قرار دهید. بهتر است زانوی خود را به اندازه ۹۰ درجه خم کنید و پس از قرار دادن پاشنه، بند بریس را بر روی مچ پا بسته تا مچ در قسمت مورد نظر محکم نگه داشته شود و پد بریس در مرکز قرار بگیرد. سپس بند بریس را به دور ساق پا ببندید. بندهای مربوط به قسمت انگشتان و بندهای دیگر نیز بایستی محکم بسته شوند. استفاده صحیح از بریس افتادگی مچ پا بدون خارج شدن پاشنه از محل خود به تمرین نیاز دارد. در صورتی که این نوع بریس به شکل صحیح مورد استفاده قرار نگیرد و یا بندهای این بریس محکم بسته نشوند، تأثیر چندانی در رفع افتادگی مچ پا نخواهد داشت.
مدت زمان استفاده از بریس افتادگی مچ پا
جهت استفاده از بریس افتادگی مچ پا برای مدت زمان کوتاه، در روز اول بایستی به اندازه نیم ساعت و در روز دوم به اندازه ۱ ساعت از این بریس استفاده شود. در طول چند هفته اول این مدت زمان بایستی به تدریج افزایش پیدا کند.
استفاده از بریس دراپ فوت در کفش
کفش مورد استفاده بایستی دارای فضای کافی جهت استفاده از بریس افتادگی مچ پا داشته باشد. کفش‌های ورزشی برای این منظور مناسب‌تر هستند چرا که نسبت به کفش‌های عادی دارای فضای بیشتری هستند. جهت ایجاد فضای مناسب در کفش می‌توان کفی موجود در کف کفش را خارج کرد. پیش از خرید کفش بایستی بریس را داخل کفش قرار داد تا از اندازه آن اطمینان حاصل شود.
خارج کردن بریس افتادگی مچ پا
در زمان اولین بار استفاده از بریس، با توجه به این که بریس محکم بسته می‌شود امکان دارد پوست کمی قرمز شود. این حالت بایستی ۲۰ دقیقه پس از خارج کردن بریس رفع شود. همچنین امکان وجود تاول یا درد در پا نیز وجود دارد. به همین جهت بایستی از بسته شدن بریس به شکل صحیح اطمینان حاصل شود. چنانچه مشکل قرمزی پوست همچنان وجود دارد بیمار بایستی استفاده از بریس را متوقف کرده و با سازنده ارتز در این زمینه مشورت کند.
مراقبت از بریس دراپ فوت
بریس دراپ فوت بایستی توسط اسفنج مرطوب به همراه آب صابون تمیز نگه داشته شود. پیش از استفاده مجدد، بریس باید کاملاً خشک شود. خشک کردن بریس نبایستی به طور مستقیم بوسیله منبع حرارتی انجام شود. بریس باید جهت وجود هر گونه فرسودگی یا پارگی بندها و یا شکاف در قسمت‌های پلاستیکی بررسی شود. در صورت لزوم بریس بایستی تعمیر و یا تعویض شود. بریس در صورت استفاده توسط کودکان بایستی برای مدت ۴ ماه تا یک سال دوام داشته باشد. در ارتباط با بزرگسالان، انتظار می‌رود که بریس برای مدت ۵ سال نیز ماندگار باشد.
هزینه بریس افتادگی مچ پا
بسته به نیازهای بیمار، اتصالات مورد نیاز، بندها و پدهای مورد استفاده، هزینه بریس افتادگی مچ پا متفاوت می‌باشد.
