درمان روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت انکیلوزان) بدون نیاز به جراحی

اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات، نوعی از آرتروز می باشد که باعث التهاب در قسمت‌ های خاصی از ستون فقرات می گردد.

با گذشت زمان، این التهاب در مفاصل و بافت های ستون فقرات، باعث سفتی ستون فقرات می شود. در موارد شدید از این نوع روماتیسم، ممکن است استخوانهای ستون فقرات با هم رشد کنند که می‌تواند منجر به سفت شدن ستون فقرات و سختی هنگام خم کردن شود.

روماتیسم ستون فقرات چیست؟

روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان یا AS)، یک آرتروز التهابی مزمن است که ستون فقرات و لگن را درگیر می کند. معمولاً اسکلت محوری بدن (۸۰ استخوان موجود در سر، صورت، گوش، گردن، قفسه سینه، جناغ سینه و ستون مهره ها) و مفاصل خاجی خاصره ای، (ساکروایلیاک) تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

معمولاً مفاصل ساکروایلیاک که متصل کننده ستون فقرات به لگن هستند، ابتدا دچار این مشکل می شوند. سپس این التهاب به قسمتی که رباط ها و تاندونها به مهره های ستون فقرات متصل می شوند، انتقال می یابد.

رسوبات کلسیم می تواند در رباط های اطراف دیسک های بین مهره ای در ستون فقرات، ایجاد شود که باعث جوش خوردن ستون فقرات شده و در نهایت از حرکت (آنکیلوز ها) جلوگیری می کند.

هم جوشی ستون فقرات در موارد شدید روماتیسم ستون فقرات ایجاد می گردد و معمولاً در قسمت فوقانی پشت (ستون فقرات سینه‌ای) و گردن (ستون مهره گردنی) اتفاق می‌افتد.

روماتیسم ستون فقرات، منجر به سفتی و کمردرد، کاهش دامنه حرکتی و گاهی می تواند باعث تغییر شکل آن شود و کیفیت و نوع زندگی شما را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. همچنین می تواند باعث التهاب، درد و سفتی در سایر مفاصل (معمولاً لگن، زانو و شانه ها) شود و حتی می تواند چشم ها، ریه ها و قلب را نیز تحت تاثیر قرار داده و مبتلا سازد.

چه چیزی باعث شکل گیری روماتیسم ستون فقرات می شود؟

هیچ دلیلی برای AS یا همان روماتیسم ستون فقرات، وجود ندارد، اما عواملی که احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• ژنتیک – ۹۵% افراد مبتلا به AS دارای پروتئین آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA)-B27 در خون خود هستند. در حالی که سایر ژن ها با HLA-B27 کار می کنند که نقش دقیق آن، ناشناخته است. خطر انتقال آنتی ژن به هر کودک ۵۰٪ شناخته شده است، بنابراین، یک عامل ارثی قوی، با دلیل وقوع این بیماری، مرتبط است.
• سابقه خانوادگی روماتیسم ستون فقرات یا سایر اختلالات اسپوندیلوآرتروپاتی (بیماری های ستون فقرات) مانند:
  • آرتریت پسوریاتیک (التهاب مفاصل)
  • سندرم رایتر (آرتریت واکنشی – التهاب بدلیل عفونت)
  • آرتریت مرتبط با بیماری التهابی روده، مانند بیماری کرون وکولیت اولسراتیو (پس روده آماس زخمی)
  • آرتریت مزمن نوجوانان
  • AS با شروع جوانی
• سن – روماتیسم ستون فقرات از اواخر نوجوانی تا اوایل دهه ۴۰ (سنین ۱۷ تا ۴۵) بسیار شایع است. اگر قبل از ۱۶ سالگی اتفاق بیفتد، به آن AS نوجوانان، میگویند.
• جنسیت – روماتیسم ستون فقرات در بین مردان تا سه برابر بیشتر رخ می دهد
• عوامل محیطی مانند عفونت باکتریایی
• عفونت های مکرر دستگاه گوارش

 علائم و نشانه های روماتیسم ستون فقرات چیست؟

علائم روماتیسم ستون فقرات، از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. درد معمولاً به تدریج بروز می کند و می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. این درد به صورت متغیر می باشد و در بعضی از مواقع شعله ور می گردد و پس از آن، دوره های بهبودی، بطور موقت رخ می دهد.

علائم روماتیسم ستون فقرات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• در ابتدا گرفتگی در لگن، باسن (مفاصل ساکروایلیاک) و قسمت پایینی کمر رخ می دهد
• با پیشرفت بیماری، درد در قسمت بالایی کمر و دنده ها احساس می شود
• این درد در صبح و یا بعد از مواقع بی تحرکی، بدتر و با ورزش بهتر می شود
• مفاصل آسیب دیده (معمولاً لگن و ستون فقرات) با گذشت زمان سخت و حساس می شوند.
• کاهش دامنه حرکتی در گردن، پشت و یا لگن
• بیماری های چشمی مانند چشم صورتی (التهاب ملتحمه کانژنکتیویت) و التهاب چشم (عنبیه) در بین حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات، رخ می دهد.
• با گذشت زمان، قلب و ریه ها می توانند تحت تأثیر این بیماری، قرار گیرند. ممکن است دامنه حرکتی در قفسه سینه به دلیل سفت شدن مفاصل دنده ها، کاهش یافته و نفس کشیدن را مشکل سازد.
• کانال نخاعی می تواند باریک شود و فشار بیشتری بر نخاع و اعصاب بیاورد و در نتیجه، احتمالاً به دلیل شکستگی ستون فقرات یا سندرم دم اسب، منجر به آسیب رشته های عصبی شود (که همراه با اختلال عملکرد روده و مثانه است و باید به عنوان یک فوریت اورژانسی، درمان شود)

درمان روماتیسم ستون فقرات

درمانهای روماتیسم ستون فقرات معمولاً شامل داروها، فیزیوتراپی و جراحی می باشد.

تشخیص زودهنگام به کنترل بهتر درد و سفتی مفاصل، کمک می‌کند و احتمال جوش خوردن مفاصل ستون فقرات به یکدیگر و ناهنجاری‌ ها و بد شکلی ظاهری ناشی از آن را کاهش می‌دهد.

گزینه های درمانی عبارتند از:

دریافت مقدار زیادی کلسیم و ویتامین D – بلوک های سازنده استخوان

حتی اگر بیش از حد الکل مصرف نکنید، روماتیسم ستون فقرات ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان را، افزایش دهد. برای سلامت استخوانها، کلسیم و ویتامین D را که از مواد مغذی ضروری هستند را بطور متداول مصرف کنید. کلسیم برای ساخت و نگهداری استخوان ها لازم است و ویتامین D به بدن شما کمک می کند تا کلسیم را جذب کند. بنیاد ملی پوکی استخوان روزانه ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم را برای زنان تا سن ۵۰ سال و مردان تا ۷۰ سال، توصیه می کند و بعد از آن همه باید روزانه ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم دریافت و یا از منابع خوبی از کلسیم مانند لبنیات ها، استفاده کنند.

مصرف روزانه برای ویتامین D، ۴۰۰ تا ۸۰۰ IU (واحد بین المللی) برای مردان و زنان زیر ۵۰ سال و سپس ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد بین المللی برای افراد بالای ۵۰ سال است. نور خورشید، ماهی های چرب، غذاهای غنی شده و مکمل ها از جمله منابع اصلی ویتامین D بحساب می آیند.

بسیار مهم است که سلامت استخوان های خود را با سنجش تراکم مواد معدنی استخوان، ارزیابی کنید و اطمینان حاصل کنید که بیماران، ویتامین D به میزان کافی، دریافت می کنند.

برای جلوگیری از سفتی مفاصل، فعالیت بیشتری داشته باشید 

ورزش، به ویژه فعالیت های کششی و استفاده از وزنه، می تواند از آسیب به مفاصل، محافظت کند. همچنین می تواند به جلوگیری از سفتی مفاصل ناشی از روماتیسم ستون فقرات، کمک کند. می توانید با یک فیزیوتراپ کار کنید تا بهترین نوع و شدت ورزش را برای شما تعیین کند. برای مثال، فعالیتهایی با فشار کم، مانند پیاده روی و شنا معمولاً برای مفاصل راحت تر از دویدن، تنیس و فوتبال هستند. روی یک سطح صاف راه بروید تا کشیدگی مفاصل را کاهش دهید و برای انعطاف پذیری و عملکرد بهتر، به آرامی، تمرینات کششی انجام دهید.

برای کمک به جلوگیری از زمین خوردن، از کفش های خوب استفاده کنید 

این مطلب بسیار مهم است که خطر افتادن را به حداقل برسانید زیرا روماتیسم ستون فقرات، اغلب استخوان های گردن و پشت را شکننده تر و مستعد شکستگی میکند. برای اینکه روی پای خود ثابت بمانید، روی کفشهای محکم، ایمن و مناسبی سرمایه گذاری کنید که دارای تکیه‌گاه و بالشتک خوبی برای محافظت از مفاصل پا و مچ پا باشد. پوشیدن کفش مناسب همچنین ممکن است به کاهش احتمال فاسئیت پلانتار (التهاب غلاف کف پایی) که یک علت شایع درد پاشنه پا است و اغلب در افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات رخ می‌دهد، کمک کند.

برای انعطاف پذیر نگه داشتن ستون فقرات خود، وضعیت بدنی خوب (در حالت نشسته و ایستاده) را تمرین کنید 

برای کاهش درد و جلوگیری از آسیب ها، روی تراز و مستقیم بودن ستون فقرات خود تمرکز کنید. با پیشرفت روماتیسم ستون فقرات، ممکن است باعث انحنای دائمی – یا خمیدگی به جلو – در گردن و پشت شما ایجاد شود. حرکات کششی در گردن، قسمت بالایی پشت و شانه ها می تواند به حفظ انعطاف پذیری کمک کند. بنابر این سعی کنید چندین بار در طول روز و هر بار چند دقیقه حرکات کششی انجام دهید. همچنین، روی کشش گردن و ایستادن و نشستن «صاف و بلند» تمرکز کنید و چانه خود را در مرکز بدن و موازی زمین نگه دارید. حتی می توانید هنگام خواب از خود محافظت کنید: برای جلوگیری از خم شدن بیش از حد گردن، از یک بالش نازک و صاف (و حتی بدون استفاده از بالشت)، استفاده کنید.

برای کمک به کاهش خطر ابتلا به سیندسموفیتس از سیگار کشیدن خودداری کنید.

 سیگار نکشید و حتما از قرار گرفتن در معرض دود سیگار برای کمک به محافظت از مفاصل خود، نیز اجتناب کنید. افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات که دچار سیندسموفیت می شوند، نسبت به افرادی که سیگار نمی کشند، احتمال بیشتری دارد که سابقه مصرف سیگار طولانی تری داشته باشند. با گذشت زمان، افراد مبتلا به سیندسموفیت، سه برابر بیشتر احتمال دارد تا آسیب مفاصل پیشرونده در ستون فقرات را تجربه کنند.

استعمال دخانیات باعث تسریع دمینرالیزاسیون (تخریب مواد معدنی) و تحلیل استخوان و بنابراین، بدتر شدن بیماری پوکی استخوان می شود. همچنین التهابات را افزایش می دهد و از نتیجه ی درمان، جلوگیری می کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات، در حال حاضر در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی هستند و سیگار کشیدن این خطر را بدتر می کند.

برای کاهش درد و سفتی مفاصل، ورزش پیلاتس را امتحان کنید

پیلاتس نیز برای کاهش درد ناشی از روماتیسم ستون فقرات، توصیه می شود، زیرا می تواند به تقویت عضلات شکمی شما کمک کند. این برنامه تمرینی تقویت کننده عضلات می تواند یک درمان مکمل مفید برای مدیریت علائم روماتیسم ستون فقرات، باشد. بررسی تحقیقات موجود نشان داد که پیلاتس ممکن است به کاهش درد و سفتی مفاصل و کاهش ناتوانی ناشی از شرایط مرتبط با آرتریت کمک کند.

برای کاهش التهاب، به اندازه کافی بخوابید 

خستگی یک مشکل رایج برای افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات است. در حالی که یک خواب شبانه آرام، می تواند هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی کمک کند و شرایط شما را بهبود بخشد، زیرا کمبود خواب باعث افزایش التهاب در بدن می شود. روی تشک سفت، بر روی شکم یا پشت خود بخوابید، در صورت درد، آنرا با داروها و تکنیک های دیگر مدیریت کنید و برنامه خواب و بیداری منظمی داشته باشید. اجتناب از کافئین و نوشیدن آب به مقدار زیاد، نیز ممکن است منجر به خوابی بهتر گردد.

از ابزار های مناسب و منطبق بر نیاز خود، ​​برای کاهش فشار روی مفاصل، استفاده کنید 

ابزارهای زیادی وجود دارد که می تواند به شما در انجام کارهای روزانه کمک کند و در عین حال فشار وارده بر ستون فقرات شما را کاهش داده و از مفاصل شما محافظت کند. به عنوان مثال، یک پاشنه کش کفش، با دسته بلند باعث لیز خوردن پا به داخل کفش و تسهیل کار گردد. آینه های دید جانبی بسیار عریض روی خودروی شما میتوانند دید راحتی را برای شما مهیا سازند. (تکیه پشت سر خود بر روی صندلی را برای پشتیبانی بیشتر، تنظیم کنید.) صندلی ها یا بالشتک های قابل تنظیم به بالا و پایین، می توانند سوار و پیاده شدن شما را، آسان تر کنند. با یک کاردرمانگر، کار کنید که می‌تواند دستگاهها و ابزار های تطبیقی پذیر با شرایط شما را، توصیه کند.

فیزیوتراپی برای روماتیسم ستون فقرات

فیزیوتراپی یک درمان بدون دارو و بدون نیاز به جراحی است که بر کاهش درد، جلوگیری از تغییر شکل های بد ظاهر، بازیابی قدرت و افزایش تحرک عملکرد مفصل و بطور کل در کیفیت زندگی، تاثیر دارد.

بسته به نیازهای فردی شما، فیزیوتراپی برای افراد دارای روماتیسم ستون فقرات، می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تمرینات کششی، تقویتی و دامنه وسیعی از تمرینات ورزشی-حرکتی
• اصلاح و بازآموزی فعالیت های و عملکرد های روزمره
• یک برنامه ورزشی شخصی (که می تواند پیشرفت بیماری را به تاخیر بیاندازد یا از آن جلوگیری کند)
• تمرینات تنفسی
• آب درمانی
• نیرو بخشی
• آموزش به بیمار، طوری که شما احساس کنید بر شرایط خود، وضعیت بدنی و خواب مناسب، کنترل کامل دارید
• درمان های بین هر جلسه که باعث تسکین درد می باشند، مانند:
• درمان جریان تداخلی (IFC) یا درمان TENS
• درمان دستی و موضعی
• طب سوزنی
• ماساژ درمانی
• کار درمانی

جراحی

معمولاً جراحی لازم نیست، اما در صورت وجود خطر بالا و بروز عارضه، می توان آنرا انجام داد. بعد از اینکه سایر درمانهای کمتر تهاجمی کمکی نکردند، در این صورت به جراحی نیاز است، فیزیوتراپی نیز می تواند بخش مهمی از توانبخشی بعد از عمل جراحی باشد.

آیا می توانید از روماتیسم ستون فقرات جلوگیری کنید؟

هیچ راه خاصی برای جلوگیری از وقوع AS وجود ندارد، با این حال، اقداماتی وجود دارد که می توانید برای کاهش احتمال ابتلا به آن انجام دهید، از جمله:

• ورزش منظم، از جمله تمرینات کششی مانند یوگا یا تای چی، حداقل ۳۰ دقیقه در هر روز (ورزش منظم باعث افزایش جریان مواد مغذی و خون به ستون فقرات شده و فشار بر دیسک های بین مهره ای ستون فقرات را، کاهش می دهد)
• فعالیت مداوم. از ایستادن های طولانی مدت در یک موقعیت خودداری کنید
• خوردن یک رژیم غذایی غیر ملتهب کننده (پرهیز از شکر و غذاهای فرآوری شده و تصفیه شده) و نوشیدن آب فراوان در روز
• حفظ وزن مناسب و سالم (که فشار وارده بر مفاصل فاست ستون فقرات را کاهش می دهد)
• تمرین نگهداری از وضعیت مناسب بدن در هنگام، ایستادن و نشستن