اسکولیوز نوعی ناهنجاری سه بعدی است که با چرخش ستون فقرات و انحنای جانبی آن اتفاق می‌افتد. این وضعیت غالباً علت مشخصی ندارد که در این صورت اسکولیوز ایدیوپاتیک نامیده می‌شود.
اگر چه علت اسکولیوز ایدیوپاتیک ناشناخته است، اما اغلب در خانواده‌هایی اتفاق می‌افتد که سابقه خانوادگی آن وجود دارد. ژن‌های خاصی که باعث ایجاد این نوع از ناهنجاری می‌شوند هنوز شناسایی نشده‌اند و ممکن است عواملی فراتر از ژنتیک نیز برای آن وجود داشته باشد. برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که حمل کوله پشتی سنگین یا خوابیدن به پهلو می‌تواند باعث اسکولیوز شود اما این طور نیست. تخمین زده می‌شود که در حدود ۳ درصد از افراد جامعه دچار اسکولیوز ایدیوپاتیک باشند.
سه نوع از اسکولیوز ایدیوپاتیک
به طور عمده اسکولیوز ایدیوپاتیک در سنی که ناهنجاری ایجاد می‌شود تشخیص داده می‌شود:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک کودک: از بدو تولد تا سه سالگی ایجاد می‌شود.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک خردسالی: که از سنین ۴ تا ۹ سالگی ایجاد می‌شود.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانی: از سنین ۱۰ تا ۱۸ سالگی ایجاد می‌شود.
تقریباً ۸۰ درصد موارد اسکولیوز ایدیوپاتیک، اسکولیوز نوجوانی هستند. نوجوانی زمانی است که معمولاً رشد به سرعت اتفاق می‌افتد؛ به همین دلیل باید در این مرحله، انحنای ستون فقرات را از نظر پیشرفت با رشد اسکلتی کودک از نزدیک کنترل کرد.
زمان مناسب برای درمان انحنای اسکولیوز ایدیوپاتیک پیشرونده، معمولاً قبل از جهش رشد نوجوانان است؛ زیرا ممکن است منحنی در این دوره به سرعت بدتر شود. متون پزشکی کنونی، استفاده از یک بریس سفت و محکم در این دوره مهم را توصیه می‌کنند تا احتمال ابتلا به ناهنجاری شدید ستون فقرات را کاهش دهد.
چه موقع باید به دریافت بریس (کمربند طبی) فکر کرد؟
اسکولیوز هرگونه انحنای جانبی (پهلو) در ستون فقرات در نظر گرفته می‌شود که در اندازه‌گیری زاویه کاب با استفاده از آزمایش اشعه ایکس کمر، حداقل ۱۰ درجه اندازه‌گیری شده باشد. در صورتی که زاویه کاب بالاتر از ۱۰ درجه اما کمتر از ۲۵ درجه باشد، معمولاً یک دوره نظارت بر روند پیشرفت انحنا توصیه می‌شود. این امر بدین معنا است که پزشک هر ۴ تا ۶ ماه یک آزمایش عکسبرداری رادیوگرافی دیگر انجام می‌دهد تا میزان پیشرفت انحنای کمر را بسنجد. در صورت وجود هر یک از شرایط زیر، معمولاً کمربند طبی ستون فقرات تجویز می شود:
- اگر زاویه کاب حداقل به ۲۵ درجه رسیده باشد و نوجوان همچنان تا رسیدن به بلوغ اسکلتی کامل، ظرفیت زیادی داشته باشد.
- اگر زاویه کاب کمتر از ۲۵ درجه باشد اما طی ۴ تا ۶ ماه از جلسات ملاقات با پزشک، به سرعت حداقل ۵ درجه پیشرفت کرده باشد.
بریس اسکولیوز چیست؟
بریس اسکولیوز وسیله‌ای است که در قسمت بالاتنه پوشیده می‌شود و می‌تواند از بدتر شدن انحنای ستون فقرات جلوگیری کند. این بریس می‌تواند کمک کند تا احتمال نیاز بیمار به عمل جراحی در آینده کمتر شود.
بستن بریس تنها روش درمانی موجود است که می‌تواند به صورت بالقوه، روند پیشرفت انحنای ستون فقرات در کودک یا نوجوانی که ستون فقرات در آن‌ها هنوز در حال رشد است، را کاهش دهد. بستن بریس پس از توقف رشد استخوان‌ها هیچ فایده‌ای ندارد.
بستن بریس چگونه عمل می‌کند؟
بریس اسکولیوز برای کاهش پیشرفت انحنای ستون فقرات ناشی از اسکولیوز طراحی شده است.
این بریس محکم، با وارد کردن فشار به ستون فقرات در چند ناحیه از پیشرفت خمیدگی آن جلوگیری می‌کند.
بریس‌های دینامیک با آموزش مجدد بدن برای حفظ وضعیت مناسب، پیشرفت انحنای ستون فقرات را کاهش می‌دهند.
ممکن است هر دو نوع بریس، به قدری پیشرفت انحنای ستون فقرات را کاهش دهند که نیاز به عمل جراحی برای بیمار را برطرف کنند اما در هر صورت کمربندهای طبی نمی‌توانند ستون فقرات را به صورت دائم یا به طور کامل صاف کنند.
انواع مختلف بریس کدامند؟
کمربندی که از ستون فقرات توراسیک (بخش فوقانی کمر) تا ستون فقرات ساکرال (ناحیه دنبالچه) را می‌پوشاند، ارتز ساکرال- لومبار- توراسیک (TLSO) نامیده می‌شود. این کمربند بدن شما را از زیر بغل تا باسن می‌پوشاند. این نوع از کمربند رایج‌ترین نوع بریس است.
کمربندی که از ستون فقرات در ناحیه گردن (گردن) تا ستون فقرات ساکرال را می‌پوشاند ارتز گردن- توراسیک- لومبار- ساکرال (CTLSO) نامیده می‌شود. این نوع از بریس، ستون فقرات را از ناحیه گردن تا باسن می‌پوشاند.
برخی از انواع بریس باید به صورت تمام وقت پوشیده شوند. انواع دیگری از آن نیز وجود دارند که فقط باید در طول شب و هنگام خوابیدن پوشیده شوند.
بریس تمام وقت
- بریس میلواکی. کمربند، بریس اصلی برای اسکولیوز بوده است که یک بریس CTLSO است. این بریس دارای یک روکش فلزی بسیار سفت و سخت و کاملاً قابل مشاهده است؛ زیرا روی لباس پوشیده می‌شود و امروزه به دلیل اندازه، حجم و شکل ظاهری قابل توجه آن، دیگر از آن استفاده نمی‌شود.
- بریس بوستون. معمولاً کمربندهای طبی که امروزه تجویز می‌شوند از نوع بریس بوستون هستند. این بریس از نوع TLSO است. از نظر ظاهری مانند یک پیراهن متناسب به نظر می‌رسد و بدن شما را از زیر بغل تا باسن می‌پوشاند. این کمربند طبی از پلاستیک سخت اما سبک ساخته شده است و زیر لباس چندان قابل مشاهده نیست. این نوع از بریس، سفارشی بوده و متناسب با اندازه بدن شما طراحی می‌شود تا به طور دقیق متناسب با بدن و انحناهای ستون فقرات شما باشد. این بریس از ناحیه کمر بسته می‌شود؛ بنابراین برای پوشیدن و درآوردن آن به کمک احتیاج دارید.
- بریس ویلمینگتون. این نوع از کمربند طبی، مشابه بریس بوستون است و از همان مواد مشابه ساخته شده و مانند یک پیراهن متناسب شما خواهد بود؛ اما از جلو بسته می‌شود. این کمربند طبی به صورت سفارشی و با استفاده از یک قالب پلاستر گرفته شده از بدن شما، متناسب با شما ساخته می‌شود.
بریس‌های شبانه
- بریس چارلستون. این نوع از کمربند طبی، بیشتر برای استفاده شبانه به کار می‌رود و از نوع TLSO است که متناسب با بدن شما و انحناهای ستون فقرات ساخته شده است. این بریس، فشار شدیدی به ستون فقرات وارد می‌کند و باعث خم شدن آن از خط وسط کمر می‌شود که چنین اصلاح بیش از حدی تنها در حالت خوابیده امکان پذیر است.
کمربند طبی اسکولیوز چگونه عمل می‌کند؟
هدف اولیه بستن بریس اسکولیوز، پیشگیری از پیشرفت انحنای ستون فقرات در حین رشد بیمار است. گاهی اوقات با انحنا یافتن ستون فقرات، مهره‌های کمر به یک طرف خاص از بدن می‌چرخند.
بریس‌ها به شکلی ساخته می‌شوند که ستون فقرات شما را در یک خط صاف و بدون چرخش نگه دارند. این کار با وارد کردن فشار به لبه خارجی انحنای ستون فقرات انجام می‌شود. این امر باعث می‌شود شما برای دور شدن از فشار، صاف بایستید.
کمربند طبی تنها در صورتی تجویز می‌شود که کودک همچنان در حال رشد باشد. ارتوپد قبل از تجویز کمربند طبی، بررسی می‌کند که کودک از دوره متوقف شدن رشد فاصله داشته باشد. برای انجام این کار ممکن است ارتوپد قد کودک را اندازه بگیرد؛ درباره دوره‌های پریود دختران سوال کند یا از عکسبرداری اشعه ایکس برای استخوان‌های مفصل ران دست و مچ دست استفاده کند.
بستن کمربند طبی برای تمام منحنی‌ها جواب نمی‌دهد. در صورتی که انحنای ستون فقرات زیاد باشد (معمولاً بیشتر از ۴۰ درجه) بستن کمربند طبی کمک نخواهد کرد. اگر انحنای ستون فقرات کم باشد (کمتر از ۲۰ درجه) در این صورت ممکن است نیازی به بستن کمربند طبی نباشد.
متخصص ارتوپدی کودک را معاینه کرده و بر اساس نوع ناهنجاری اسکولیوز، شدت آن و محل انحنای ستون فقرات، بریس مخصوص را توصیه می‌کند. بدن و انحناهای ستون فقرات هر کودک متفاوت است؛ بنابراین کمربند طبی به طور خاص برای فرد طراحی می‌شود. ارائه دهنده خدمات، کودک شما را به یک متخصص ارتوپدی ارجاع می‌دهد تا کمربند طبی برای او طراحی و نصب شود. برخی بیمارستان‌ها دارای متخصصان ارتوپد داخلی هستند که می‌توانند بریس مخصوص را در همان روز به شما تحویل دهند. ممکن است در موارد دیگر، ساخت بریس چندین هفته طول بکشد.
ممکن است با افزایش رشد کودک لازم باشد متخصص ارتوپدی بریس را تنظیم کرده یا حتی آن را تعویض کند.
بریس ویلمینگتون و بریس بوستون
این کمربندهای طبی که مانند یک لباس هستند، باعث درمان انحنای موجود در قفسه سینه و بخش پایینی ستون فقرات می‌شوند. میزان موفقیت در هر دو کمربند طبی بسیار بالا است و یافته‌های علمی از آن‌ها پشتیبانی می‌کنند.
این دو نوع کمربند طبی، متناسب برای پوشیدن زیر لباس هستند و از بالاتنه تا باسن را می‌پوشانند و همچنین از پلاستیک بسیار سبک ساخته شده‌اند. این کمربندهای طبی به نحوی طراحی شده‌اند که متناسب با بدن کودک بوده و برای شکل خاص بدن او مناسب باشند. این بریس‌ها در بخش‌های خاصی پد گذاری شده‌اند تا تطبیق ستون فقرات با کمربند طبی را برای بیمار راحت کنند.
- کمربند طبی ویلمینگتون از قسمت جلو بسته می‌شود و به صورت سفارشی ساخته می‌شود تا با بدن هر کودک متناسب باشد. متخصص ارتوپدی از تنه کودک یک قالب گچی تهیه می‌کند و سپس از این قالب برای ساختن بریس استفاده می‌کند.
- بریس بوستون از ناحیه کمر بسته می‌شود و در اندازه‌های مختلف، با پد و برش سفارشی ساخته می‌شود.
مدت زمان استفاده روزانه از کمربند طبی برای کودک متفاوت است اما معمولاً بین ۱۲ تا ۲۰ ساعت در طول روز می‌باشد.
بریس ریگو-شنو
این کمربند طبی نیز به صورت سفارشی و با استفاده از پلاستیک ساخته می‌شود و گاهی اوقات همراه با تکنیک فیزیوتراپی Schroth استفاده می‌شود.
بریس خم شونده چارلستون
این کمربند طبی فقط در طول شب استفاده می‌شود و مانند کمربندهای طبی سبک ژاکت مانند، از یک قطعه پلاستیکی جامد ساخته شده است که کمر را در یک موقعیت همتراز قرار می‌دهد. این نوع از بریس به جای صاف نگه داشتن بدن فرد، به گونه‌ای به ستون فقرات فشار وارد می‌کند که با خم کردن بیش از حد آن، منحنی‌ها را اصلاح می‌کند. کمربند طبی چارلستون فقط برای منحنی‌های C شکل در ناحیه لومبار کمر مناسب است.
کمربند طبی میلواکی
کمربند میلواکی، اولین نوع بریسی است که برای درمان ناهنجاری اسکولیوز اختراع شده است. این نوع از کمربند طبی مانند بریس‌های سبک ژاکت مانند است و کودکان باید بین ۱۲ تا ۲۰ ساعت در طول روز از آن استفاده کنند. بریس میلواکی یک قطعه پلاستیکی جامد است که در اطراف باسن و کمر پوشیده می‌شود و میله‌های عمودی آن در قسمت جلو و عقب قرار دارند که به حلقه‌ای در اطراف گردن کودک متصل می‌شوند. از آنجا که پوشیدن این نوع از کمربند طبی دشوارتر است، امروزه به ندرت از آن استفاده می‌شود.
اسپاین کور
این متد، نوع دیگری از بریس انعطاف‌پذیر است که از بندها و تسمه‌های کتانی استفاده می‌کند. با این حال به نظر می‌رسد به اندازه بریس‌های محکم موثر نباشد.
کمربند طبی اسکولیوز چگونه با بدن من متناسب می‌شود؟
پزشک، شما را به یک متخصص ارتوپدی یا یک متخصص در ساخت و نصب کمربند طبی ارجاع می‌دهد. در اولین مراجعه شما به مطب متخصص ارتوپدی، وی بدن شما را معاینه و اندازه‌گیری می‌کند تا بتواند کمربند طبی متناسب با بدن شما و انحنای ستون فقرات شما را طراحی کند. ممکن است مجبور شوید برای ایجاد تنظیمات مناسب چندین بار به دفتر متخصص ارتوپدی مراجعه کنید تا بریس شما آماده شود. به طور کلی ممکن است این فرایند چندین هفته طول بکشد. مهارت و تخصص متخصص ارتوپدی می‌تواند تفاوت بیشتری در راحتی و کارایی بریس شما ایجاد کند.
اندازه گیری و تناسب
یک متخصص ارتوپدی از تکنولوژیهای اسکن برای به دست آوردن شکل بدن شما استفاده می‌کند. سپس از نرم‌افزارهای CAD / CAM برای ایجاد یک مدل دیجیتال سه بعدی از بدن بیمار استفاده می‌شود که برای طراحی سفارشی کمربند طبی اسکولیوز به کار می‌روند تا بریس متناسب با بدن بیمار باشد. این امر بدین معنا است که بیمار مجبور نیست فرایند گرفتن قالب گچ را طی کند که این امر راحتی و تناسب بیشتر کمربند طبی را به همراه خواهد داشت.
به محض آماده شدن بریس (که معمولاً دو هفته پس از اندازه‌گیری اولیه خواهد بود) بیمار برای ملاقات با متخصص مربوطه و امتحان کردن کمربند طبی خود مراجعه می‌کند.
اگرچه کمربند طبی کاملا متناسب با بدن بیمار طراحی شده است اما ممکن است برای دستیابی به راحت‌ترین حالت آن، انجام تنظیمات خاصی لازم باشد. هنگامی که کمربند طبی خود را امتحان می‌کنید، لطفاً درباره تجربه خود از پوشیدن آن تا حد امکان صادق باشید. اگر بریس باعث ساییدگی پوست شما در برخی از نواحی می‌شود یا به هر نحوی برای شما ایجاد ناراحتی می‌کند، به پزشک خود اطلاع دهید تا تنظیمات لازم برای راحت‌تر کردن آن انجام شود.
مطمئناً پوشیدن بریس نیاز به انجام تنظیمات خاص آن دارد و ممکن است مستلزم تنظیماتی باشد که مجبور شوید به آن عادت کنید. اما متخصص مربوطه می‌تواند تفاوت بین فشار «خوب» که نشان دهنده عملکرد درست کمربند طبی است و فشار «بد» که می‌توان با تنظیمات جزئی و پد گذاری آن را اصلاح کرد، را به خوبی تشخیص دهد.
متخصص شما درباره برنامه درمانی پوشیدن کمربند طبی و نحوه مراقبت از پوست به شما اطلاعات مهمی خواهد داد و همچنین کار با فیزیوتراپیست، تمریناتی که باید انجام دهید را به شما آموزش خواهد داد.
چه اتفاقی می‌افتد اگر کمربند طبی بر اثر رشد برای بیمار کوچک شود؟
این اتفاق برای بسیاری از کودکان می‌افتد؛ به خصوص به این دلیل که کمربندهای طبی در دوره جهشی رشد پوشیده می‌شوند. اگر چنین اتفاقی بیفتد ممکن است پزشک توصیه کند کمربند طبی جدیدی تهیه کنید.
پوشیدن بریس چه مشکلات احتمالی به همراه دارد؟
کمربندهای طبی کاملا متناسب با بدن بیمار طراحی شده‌اند اما ممکن است در اثر گرما یا سایش، منجر به تحریک پوست شوند. بنابراین در هنگام پوشیدن بریس، محافظت از پوست بسیار مهم است:
- دستورالعمل‌های مربوط به تمیز کردن و مراقبت از بریس را دنبال کنید.
- اطمینان حاصل کنید که کودک همیشه زیر کمربند طبی خود یک پیراهن نازک، نرم و عرق گیر می‌پوشد.
- ایجاد قرمزی روی سطح پوست در هنگام پوشیدن کمربند طبی طبیعی است اما در صورت وجود موارد زیر با مطب پزشک خود تماس بگیرید:
-
- اگر قرمزی پوست تا ۳۰ دقیقه پس از درآوردن کمربند طبی، برطرف نمی‌شود.
- اگر بدن کودک شما دچار تاول یا زخم شده است.
- اگر کودک شما در نواحی زیر کمربند طبی دچار بثورات پوستی شده است.
چندین مشکل موقتی دیگر نیز وجود دارند که ممکن است در ارتباط با کمربند طبی اتفاق بیفتند. به عنوان مثال ممکن است برخی از کودکان نتوانند با پوشیدن بریس به اندازه قبل تنفس کنند. یا ممکن است کمربند طبی برای غذا خوردن بیش از حد تنگ باشد. اما یکی مشکلات مرتبط با کمربندهای طبی مخصوص ناهنجاری اسکولیوز این است که برخی از کودکان تمایلی به پوشیدن آن ندارند.
اکثر کودکان به خوبی کمربند طبی خود را می‌پوشند. اما هنگامی که کودک با چنین مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند؛ وجود پدر و مادری که شرایط او را درک کنند می‌تواند تفاوت بسیاری ایجاد کند.
شما می‌توانید با حضور خود در کنار فرزندتان و تشویق او، پوشیدن روزانه کمربند طبی را برای او آسان‌تر کنید.
فرزند خود را تشویق کنید تا در صورت دشوارتر شدن وضعیت برای خود، به سراغ شما بیاید و قول بدهید که به مشکلات او گوش می‌دهید. برای آن‌ها راه‌حلی انتخاب نکنید؛ مگر اینکه از شما کمک بخواهند. سپس برای یافتن راه‌حل با یکدیگر تلاش کنید و برای پوشیدن بریس، مشوق کودک خود باشید. گه گاهی در مناسبت‌های خاص مانند رویدادهای مهم، مثلاً یک تفریح ساحلی، به کودک خود استراحت دهید و او را از پوشیدن بریس معاف کنید.
تیم مراقبت‌های پزشکی می‌تواند یک منبع حمایت برای شما و فرزندتان باشد. آن‌ها می‌دانند که پوشیدن بریس برای بسیاری از کودکان دشوار است و می‌توانند درباره نحوه کنترل چالش‌ها، نکات و ایده‌هایی به شما ارائه کنند.
چشم انداز آینده
پس از آنکه دوره استفاده از کمربند طبی برای کودک شما به پایان رسید، باید چه انتظاری داشته باشید؟
بسیاری از کودکان به راحتی به سبک زندگی عادی بدون پوشیدن کمربند طبی بازمی‌گردند. گاهی اوقات اگر کودک دچار کمردرد باشد ممکن است برای ایجاد قدرت عضلانی، به فیزیوتراپی احتیاج داشته باشد. در غیر این صورت کودک می‌تواند به راحتی به تمام فعالیت‌های طبیعی خود بازگردد.
