علت و علائم صافی کف پا چیست؟ آیا نداشتن قوس پا مادرزادی است؟

صافی کف پا (پس پلانوس یا همانختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی ) شرایطی را توصیف می‌کند که در آن قوس‌های طولی و یا عرضی پا به سمت پایین تمایل دارند. در این عارضه، کف پا در حالت ایستادن، پیاده روی و سایر فعالیت‌های تحمل وزن، در تماس با کف یا سطح زمین است. پاهای صاف می توانند علائم و دلایل زیادی داشته باشند. این بیماری اغلب در بدو تولد (مادرزادی) در یک یا هر دو پا وجود دارد. هنگامی که فقط یک پا تحت تأثیر قرار می‌گیرد ، به این مشکل به عنوان صافی کف پای یک طرفه  و هنگامی که هر دو پا درگیر هستند، وضعیت دو طرفه نامیده می‌شود. صافی کف پا علائم و عوارض متعددی  مانند درد پا در هنگام راه رفتن، کمردرد، احساس خستگی و…. را برای فرد ایجاد می‌کند. که برای درمان و پیشگیری از بدتر شدن این عارضه، باید هر چه سریع‌تر به متخصص مراجعه کرد. برای افراد کف پای صاف، کفی‌ طبی  یکی از مهمترین مواردی است که باید در نظر داشت. در ادامه‌ی مطلب علل، عوامل خطر، عوارض و درمان کف پای صاف، بطور مختصر و مفید توضیح داده شده است.

انواع صافی کف پا

انواع مختلفی از صاف بودن کف پا در کودکان و بزرگسالان مشاهده می‌شود، برای کسب اطلاعات بیشتر به خواند ادامه دهید:

صاف بودن کف پا در کودکان 

صاف بودن کف پا می‌تواند هم بزرگسالان و هم کودکان را تحت تأثیر قرار دهد. هنگامی که کف پای کودک صاف است، قوس کف پا در هنگام ایستادن کوچک می‌شود یا از بین می‌رود. و قوس وقتی کودک در حالته نشسته و یا  ایستاده روی پنجه‌ی پایش است، مجددا ظاهر می‌شود. به این حالت صاف بودن کف پای قابل انعطاف(Flexible flat foot) گفته می‌شود .بیشتر کودکانی که دارای صافی کف پا هستند با این بیماری به دنیا می آیند .نوع دوم نادر از این مشکل، کف پای صاف غیر قابل انعطاف یا ریجید  نامیده می شود. با این شرایط ، هنگام نشستن یا ایستادن کودک بر روی نوک پنجه، قوس‌ها دوباره ظاهر نمیشوند.

صاف بودن کف پا در بزرگسالان 

صافی کف پا در بزرگسالان یک وضعیت بسیار شایع است که بر روی پا و مچ پای مردان و زنان بالغ تأثیر می‌گذارد. در افرادی که دارای مشکل صافی کف پا هستند، قوس کف پا  با سطح زمین تماس برقرار می‌کند و هیچ قوسی ندارد. این می‌تواند یک وضعیت دردناک و گاه ناتوان کننده باشد. با این وجود، معمولاً با بریس یا کفی‌طبی و سایر روش‌های درمانی غیر جراحی می‌توان به درمان صافی کف پای دردناک کمک کرد. صافی کف پا در بزرگسالان نسبت به کودکان متفاوت است. كودكان معمولاً بدون داشتن معالجه، به طور خودكار از صافی کف پا جلوگيري مي‌كنند. در بزرگسالان، این عارضه معمولاً صاف باقی می‌ماند. و روش‌های درمان معمولاً علائم درد کف پا بعلت این عارضه را برطرف می‌کند. در بزرگسالان این وضعیت دیگر مادرزادی نیست و “با مرور زمان” به دست می‌آید و بر پاها تأثیر می‌گذارد چرا که در یک بازه‌ی زمانی، قوس کف پا نرمال بوده است. ناهنجاری ممکن است با گذشت زمان در یک سن بدتر شود.

علت صاف بودن کف پا در بزرگسالان

صافی کف پا در بزرگسالان علت‌های متعددی دارد.

اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی PTTD

 یکی از دلایل شایع صافی کف پا در بزرگسالان، اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی (PTTD)است. این حالت، یکی از مهمترین تاندون‌های پا (تاندون تیبیال خلفی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کار اصلی این تاندون، پشتیبانی از قوس کف پای شما هنگام راه رفتن است. تاندون از قسمت پایینی پای فرد از کف پا تا استخوان‌های داخل پا پایین پا ادامه دارد. اگر این تاندون آسیب دیده، پاره یا بیش از حد مورد استفاده قرار گرفته و متورم شود، درنهایت می‌تواند قوس را به سمت زمین و صاف شدن سوق دهد. این یکی از دلایل شایع اکتسابی صافی کف پای بزرگسالان در زنان، و بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید و افراد دارای اضافه وزن است. ورزشکاران فوتبال یا بسکتبال نیز ممکن است به این تاندون آسیب وارد کنند و درنهایت منجر به پاهای صاف شوند.

آسیب 

در برخی موارد، صافی کف پا در بزرگسالان نیز می‌تواند در اثر آسیب دیدگی یا پارگی رباط‌های پا ایجاد شود. آسیب دیدگی در وسط پا، به نام آسیب لیسپرانک می‌تواند باعث صاف شدن کف پا شود. این آسیب ممکن است بسیار دردناک باشد. آسیب دیدگی به پشت پا و شکستگی استخوان های پا نیز می‌تواند علت صافی کف پا در بزرگسالان شود.

آرتروز

یکی دیگر از علت‌های صاف بودن کف پا در بزرگسالان ورم مفاصل است. آرتریت که به غضروف در مفاصل کف پا حمله کرده و آن را مضر می‌کند ، باعث می‌شود کف پا قوس خود را از دست داده و صاف شود.

کفش نامناسب در حین پیاده روی

کف پای صاف در حین پیاده روی، معمولاً به دلیل داشتن کفش‌های سفت و خشک ایجاد می‌شود. متأسفانه، برخی از کفش‌هایی که به در بازار عرضه می‌شوند دارای پاشنه‌های سختی هستند، در صورتی که بسیاری از کفش‌ها بسیار راحت، نرم و سبک می‌باشند. پای شما به سادگی نمی تواند یک قدم را طبق طبیعت در نظر بگیرد. درمان این است که کفش‌های انعطفاف پذیری بخرید که در قسمت جلوی پنجه پا، بتوانید آن را خم کنید.

علائم صافی کف پا 

بسته به علت صافی کف پا ، بیمار ممکن است یک یا چند مورد از علائم مختلف زیر را تجربه کند:

علائم کف پای صاف در کودکان

علائمی که ممکن است کودکان تجربه کنند شامل موارد زیر است:

• درد، حساسیت و یا گرفتگی در یک یا هر دو پاها، به خصوص در قسمت پایینی پا
• پاشنه‌هایی که به بیرون خم می‌شوند
• تغییر در راه رفتن
• درد و ناراحتی هنگام قدم برداشتن

والدین نیز ممکن است متوجه شوند فرزندشان از ورزش و سایر فعالیت‌های جسمی که ممکن است باعث ایجاد درد در پاها شود، فاصله می‌گیرند. اگر فرزند شما هر یک از این علائم را تجربه کرد، باید با پزشک متخصص اطفال خود مشورت کنید. كودكان مبتلا به صافی کف پا ممکن است علائم شدیدتری را تجربه کنند. افراد مبتلا به ائتلاف تارزال، پیوستگی غیرطبیعی دو استخوان در پاها، ممکن است قبل بلوغ، این علائم را تجربه کنند.

كودكان مبتلا به بيماري بنام تالوس عمودی مادرزادي، كه باعث ظهور استخوان‌های سفت و سخت مي‌شود، ممكن است در شروع سن راه رفتن، علايم را تجربه كنند.

عوارض صافی کف پا 

برخی از افراد با صافی کف پا هنگام تأخیر در درمان، عوارضی را تجربه می‌کنند. افرادی که مشکلات پا و مچ پا دارند ممکن است دریابند که صافی کف پا می تواند علائم را بدتر کنند. صافی کف پا تواند منجر به عوارضی مانند موارد زیر شود:

• کف پای صاف می‌تواند فشار بیشتری به عضلات و مفاصل پا وارد کند.
• صافی کف پا می‌تواند باعث ایجاد اسپلینت ساق پا شود، شرایطی که باعث درد در امتداد لبه داخلی استخوان درشت نی (ساق پا) می‌شود. ورزشکاران دارای صافی کف پا بیشتر دچار شکستگی استرس استخوانی می‌شوند.
• افرادی که دارای پاهای کف صاف هستند و کفش مناسب نمی‌پوشند، شرایطی را ایجاد می‌کنند که به اسم بنونس شناخته می شود. این بیماری بر روی مفصل در پایه پنجه بزرگ پا تأثیر می‌گذارد.
• صافی کف پا می‌تواند خطر ابتلا به تاندونیت را افزایش دهد، که به دلیل افزایش استرس روی پاشنه پا و مچ پا، تاندون آشیل را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• صافی کف پا ممکن است باعث ایجاد انگشت چکشی شود، شرایطی که ناهنجاری در اثر پیچ خوردگی یا خم شدن در انگشتان پا رخ می‌دهد. انگشت چکشی به دلیل عدم تعادل در ماهیچه‌ها یا لیگامان‌هایی که انگشتان را صاف نگه دارند رخ می‌دهد

درمان صاف بودن کف پا 

درمان صافی کف پا ممکن است از گزینه های غیر‌‌تهاجمی تا مداخله جراحی برای کمک به تسکین درد پا و بهبود عملکرد بیماران برخوردار باشد. اگر گمان می‌کنید پای صاف دارید، پزشکان معاینه و معالجه را در اسرع وقت توصیه می‌کنند. درمان در مراحل اولیه پاهای صاف می تواند از پیشرفت به مراحل بعدی جلوگیری کند.

درمان‌های بدون جراحی

اگر علائمی با صافی کف پا انعطاف پذیر دارید ، پزشکان ممکن است گزینه‌های درمانی غیر جراحی را توصیه کنند ، از جمله:

• اصلاح فعالیت‌ها: فعالیت‌هایی را کاهش دهید که باعث درد شما می‌شود و از طولانی شدن راه رفتن و ایستادن برای استراحت قوس‌های خود جلوگیری کنید.
• کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید وزن کم کنید، زیرا قرار دادن بیش از حد وزن در قوس‌های شما ممکن است علائم شما را تشدید کند.
• دستگاه های ارتوتیک یا کفی طبی: پزشکان می‌توانند کفی‌های طبی سفارشی را برای کفش‌های خود در اختیار شما قرار دهند تا از قوس‌ها پشتیبانی بیشتری کنند.
• بی حرکتی: در برخی موارد، ممکن است لازم باشد از یک قلاب مخصوص راه رفتن استفاده شود یا از اونختن وزن کامل روی پا جلوگیری شود. برخی از تمرینات  به درد کف پای صاف کمک می‌کنند.
• داروها: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند.
• فیزیوتراپی: ممکن است از اولتراسوند درمانی یا سایر روش‌های فیزیوتراپی برای فراهم آوردن تسکین موقت استفاده شود.
• اصلاح کفش: پوشیدن کفش‌هایی که قوس‌ پا را پشتیبانی می‌کند ، برای هرکسی که کف پای صاف دارد، مهم است.

جراحی 

روشهای جراحی برای اصلاح صافی کف پا شامل موارد زیر است:

• ترمیم تاندون کشیده یا پاره شده.
• یک یا چند استخوان در پا یا مچ پا را به هم بپیوندید.
• برش و تغییر شکل استخوان برای اصلاح تراز.
• استفاده از یک تاندون برای طولانی‌تر کردن یا تعویض دیگری