پروتزهای چشم مصنوعی ممکن است طبیعی نباشند اما برای راحت و جذاب ماندن همچنان به مراقبت مرتب نیاز دارند. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان چشمی مصنوعی دارید یا ممکن است در آینده به آن نیاز داشته باشید، بهتر است نگاهی به این سؤالات متداول درباره چشم مصنوعی و مراقبت از آن‌ها بیندازید.
چه زمانی به چشم مصنوعی نیاز است؟
از چشم‌های مصنوعی در زمانی استفاده می‌شود که فرد چشم خود را به دلیل آسیب‌دیدگی یا بیماری مانند سرطان، عفونت یا گلوکوم از دست داده است و می‌خواهد ظاهرش تحت تأثیر بی چشمی قرار نگیرد. بعد از اینکه چشم فرد طی یک عمل جراحی به نام تخلیه‌ی چشم (Enucleation) برداشته شد، پزشک عضلات طبیعی کنترل کننده چشم را با یک پروتز چشم مصنوعی پیوند می‌دهد تا این چشم مصنوعی را ثابت نگه دارند. اگرچه فرد قادر به دیدن با این چشم مصنوعی نخواهد بود، اما متصل بودن عضلات به پروتز این امکان را می‌دهد تا این چشم مصنوعی همزمان با چشم دیگر حرکت کند.
به عنوان بخشی از عمل جراحی، یک دستگاه کانفورمر (وسیله لنز مانند و شفاف) دریافت خواهید کرد؛ این یک وسیله کوچک است که در زیر پلک شما قرار داده می‌شود تا به آن کمک کند که شکل گرد خود را حفظ کند. در عرض چند هفته بعد از اینکه کاملاً از این جراحی بهبود یافتید، آن را با یک پروتز چشم مصنوعی جایگزین می‌کنند.
آیا چشم‌های مصنوعی از جنس شیشه هستند؟
اگرچه بسیاری از مردم هنوز از چشم مصنوعی به چشم‌های “شیشه‌ای” یاد می‌کنند، اما امروزه این چشم‌ها از جنس اکریلیک ساخته می‌شوند. چشم‌های مصنوعی هم گرد نیستند. در واقع، فقط قسمت قابل مشاهده چشم گرد است. حدود چهار تا شش هفته پس از جراحی، به یک اکولاریست (متخصص ساخت چشم مصنوعی) مراجعه خواهید کرد تا چشم مصنوعی‌تان را در محل نصب کند. اکولاریست‌ها، تکنسین‌هایی هستند که چشم مصنوعی را تنظیم کرده و شکل می‌دهند و عنبیه و مردمک چشم را به آن اضافه می‌کنند. اکولاریست‌ها نه تنها باید با جنبه‌های فنی در رابطه با چشم مصنوعی آشنا باشند، بلکه باید هنرمندان ماهری نیز باشند که بتوانند چشم‌هایی شبیه به چشم طبیعی درست کنند.
قبل از دست زدن به چشم مصنوعی خود چه کاری باید انجام دهید؟
قبل از لمس یا دست زدن به چشم مصنوعی، همیشه دستان خود را با آب و صابون بشویید. توصیه می‌شود که در هنگام برداشتن یا قرار دادن چشم مصنوعی، در مقابل آینه بایستید و حوله‌ای را روی سطح سخت زیر دست خود قرار دهید (سینک، سطح کار) که در صورت افتادن آن از دستتان، آسیب نبیند.
چگونه چشم مصنوعی را در چشم قرار دهیم؟
۱) چشم مصنوعی خود را در یک دست و کاپ مکش (ساکشن کاپ) را در دست دیگر بگیرید. هوا را با فشردن کاپ مکش خارج کرده و به ناحیه عنبیه چشم مصنوعی خود متصل کرده و فشار را آزاد کنید تا کاپ مکش به چشم متصل شود.
۲) از نوک انگشتان دست دیگر خود برای بلند کردن پلک بالا استفاده کنید. چشم مصنوعی خود را طوری قرار دهید که لبه بالایی به سمت بالا باشد و آن را به زیر پلک بالا بکشید. شاید بهتر باشید که در این حین به پایین نگاه کنید زیرا فضای بیشتری برای چشم ایجاد می‌شود، البته با این کار دیگر نمی‌توانید کارتان را در آینه نگاه کنید.
۳) هنگامی که چشم را در زیر پلک بالایی قرار دادید، به تدریج آن را بالاتر بکشید تا جایی که بتوانید پلک بالایی را آزاد کنید و نوک انگشتان خود را حرکت دهید تا به آرامی پلک پایینی را به پایین بکشید و اجازه دهید از پشت پروتز به بیرون بلغزد و در جای خود قرار بگیرد. با فشردن کاپ، دوباره مکش را بردارید.
چگونه چشم مصنوعی خود را بردارم؟
۱) کاپ مکش را در یک دست بگیرید و آن را فشار دهید تا هوای داخل آن خارج شود. با استفاده از دست دیگر پلک بالایی خود را بالا بگیرید و مکش را روی سطح جلوی چشم مصنوعی خود قرار دهید.
۲) پس از قرار گرفتن چشم مصنوعی در مرکز حدقه‌ی چشم، فشار را بر روی کاپ مکش آزاد کنید تا به چشم بچسبد.
۳) دستتان را از روی پلک بالایی خود به سمت پلک پایین برده و پلک پایین را به آرامی پایین بکشید، درحالی‌که از دست دیگر خود برای چرخاندن و برداشتن چشم مصنوعی خود استفاده می‌کنید. چشم مصنوعی شما باید با کشیدن آرام آن در جهت پایین از پلک فوقانی خارج شود.
چگونه چشم مصنوعی خود را تمیز کنم؟
تمیز کردن باعث می‌شود تا چشم شما راحت در جای خود باقی بماند. در بیشتر موارد، تنها کافیست که هر سه هفته چشم مصنوعی را خارج کنید و آن را تمیز کنید، اگرچه برنامه تمیز کردن شما به سطح راحتی شما بستگی دارد. شستن کامل دست‌ها قبل از دست زدن به چشم برای جلوگیری از تحریک یا عفونت بافت‌های موجود در حفره چشم ضروری است.
انگشتان شما تنها ابزاری هستند که برای تمیز کردن چشم خود به آن نیاز دارید. چشم مصنوعی را به طریقی که در بالا گفته شده است، خارج کرده و آن را به آرامی بمالید و آن را زیر جریان آب گرم بگیرید. برای تمیز کردن چشم، معمولاً صابون لازم نیست، اما در صورت نیاز، ملایم‌ترین صابونی را که می‌توانید پیدا کنید، انتخاب کنید تا از تحریک چشم جلوگیری شود. قبل از قرار دادن مجدد چشم، از یک پارچه یا دستمال نرم برای خشک کردن چشم استفاده کنید.
تمیز کردن پروتز چشم مصنوعی در خانه می‌تواند باعث کاهش جرم‌ها و رسوبات پروتئینی در آن شود، اما برای انجام تمیزکاری و پرداخت حرفه‌ای آن باید مرتباً به اکولاریست مراجعه کنید. تمیز کردن حرفه‌ای، رسوبات سرسخت و باکتری‌های نفوذ کرده را از بین می‌برد.
انجمن اکولاریست‌های آمریکا توصیه می‌کنند که اگر بزرگسال هستید، حداقل سالی یک‌بار به اکولاریست خود مراجعه کنید و خاطرنشان می‌کنند که کودکان زیر سه سال هم باید هر سه ماه یک‌بار ویزیت شوند، درحالی‌که کودکان ۹ سال و کمتر هر شش ماه باید به این متخصصان مراجعه کنند. اگر تمیز کردن چشم مصنوعی را به تعویق بیندازید، ممکن است اطراف حفره چشمتان ترشحاتی مشاهده یا پلک‌ها تحریک شوند.
آیا می‌توانم هنگام خواب، چشم مصنوعی‌ام را در چشمم داشته باشم؟
هنگام خواب می‌توانید چشم مصنوعی را در چشمتان داشته باشید به شرطی که با آن راحت باشید.
وقتی آن را در چشمم قرار نداده‌ام، آن را در کجا و چگونه نگهداری کنم؟
اگر می‌خواهید هنگام خواب چشم مصنوعی خود را بردارید، آن را در یک ظرف کوچک در آب نمک یا آب جوشیده سرد شده قرار دهید. این آب نمک را روزانه عوض کنید. همیشه قبل از قرار دادن مجدد چشم، آن را تمیز کنید.
آیا پوشیدن پروتز چشم مصنوعی درد دارد؟
یک پروتز چشم مصنوعی خوش ساخت باید بدون درد باشد و فرد احساس راحتی با آن داشته باشد. در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد تحمل‌تان را برای پوشیدن چشم مصنوعی بالاتر ببرید. در مرحله جلا دادن پروتز، می‌توانید بگویید که آیا چیزی اذیت‌تان می‌کند یا همه چیز خوب و راحت است، اگر اکولاریست خوبی داشته باشید، می‌توانید در این زمینه با هم همکاری کنید تا پروتزتان را به راحت‌ترین حد ممکن برایتان درست کند.
چه مدت باید چشم مصنوعی‌ام را بپوشم؟
زمانی که چشم شما احساس راحتی دارد، می‌توانید همیشه آن را بپوشید؛ اما باید به یاد داشته باشید که مرتباً آن را بیرون آورده و تمیز کنید.
اگر این دستورالعمل‌ها در ابتدا بسیار پیچیده و دشوار به نظر می‌رسند، نگران نباشید. خیلی زود در مورد برداشتن، تمیز کردن و مقاوم کردن مجدد چشم خود اطمینان پیدا خواهید کرد. اگر مشکلی دارید یا از چیزی مطمئن نیستید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
چگونه می‌توانم راحتی چشم مصنوعی خود را افزایش دهم؟
قطره‌های روان کننده چشمی، خشکی و تحریک چشم را برطرف می‌کند که اگر چشم مصنوعی داشته باشید، این موارد می‌توانند مشکل‌ساز شوند. به جای فشار دادن چند قطره به داخل چشم، قطره‌ها را به آرامی با انگشت در سطح پروتز پخش کنید. می‌توانید قطره‌ها را هر دفعه که نیاز داشتید استفاده کنید.
آیا ممکن است نیاز به تعویض چشم مصنوعی خود داشته باشم؟
اگرچه اکریلیک مورد استفاده برای ساختن پروتز چشم شما بسیار با دوام است، اما باید چشم خود را به صورت دوره‌ای تعویض کنید. با گذشت زمان، تغییراتی که در حفره‌ی چشم شما ایجاد می‌شود، می‌تواند بر تناسب پروتز شما نیز تأثیر بگذارد. پرداخت حرفه‌ای جهت از بین بردن خراش‌های سطحی روی چشم مصنوعی بسیار مؤثر است، اما ممکن است خراش‌های عمیق‌تری را که باعث از بین رفتن ظاهر چشمتان می‌شوند، از بین نبرد. اگر زمان تعویض چشم مصنوعی شما فرا رسیده باشد، شاید خودتان متوجه شوید که ظاهری کاملاً یکدست ندارد یا اینکه پلک شما افتاده است. علائم دیگری که ممکن است به تعویض چشم مصنوعی نیاز داشته باشید شامل عفونت‌های مکرر و خشکی است که با قطره‌های روان کننده رفع نمی‌شود یا ترشحاتی از حفره چشم مشاهده می‌شود.
آیا می‌توانم با داشتن چشم مصنوعی در چشمم، شنا کنم؟
می‌توانید با چشم مصنوعی شنا کنید، اما باید کمی بیشتر از فردی که چشم مصنوعی ندارد مراقب باشید. برخی از افراد راحت‌تر هستند که قبل از آن، چشم مصنوعی را از چشمشان خارج کنند زیرا ترجیح می‌دهند خطر بیرون آمدن و گم شدن آن را نداشته باشند.
اگر حفره‌ی چشمی دچار عفونت شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت مشاهده‌ی عفونت در حفره‌ی چشمی، باید به پزشک خود مراجعه کنید. عفونت‌هایی از این دست معمولاً با استفاده از قطره یا پماد به راحتی پاک می‌شوند. این قطره‌ها را می‌توان وقتی که چشم مصنوعی در محل چشمتان قرار دارد، استفاده کنید.
