تاندون آشیل بزرگترین تاندون بدن است که عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه متصل میکند و در هنگام راه رفتن، دویدن و پریدن نقش مهمی را ایفا میکند. اگرچه تاندون آشیل میتواند در هنگام دویدن و پریدن و فشار زیادی را تحمل کند بسیار آسیب پذیر است. پارگی تاندون به جدا شدن و پاره شدن رشته‌های فیبروزی تاندون گفته میشود که به این ترتیب تاندون توانایی عملکرد طبیعی خود را از دست خواهد داد. اگر شما دچار پارگی تاندون آشیل شده اید انجام دادن کارهایی مانند راه رفتن، دویدن، بالا رفتن از پله یا ایستادن روی نوک انگشتان برایتان دشوار خواهد بود.
تاندون آشیل در کدام قسمت قرار گرفته است؟
تاندون به بافت انعطاف پذیر و محکمی گفته میشود که عضلات را به نقاط مختلف بدن از قبیل استخوان متصل میکند. تاندون آشیل قوی ترین تاندون بدن است که به شما برای بالا آوردن پاشنه، راه رفتن، دویدن و پریدن کمک میکند. در صورتی که شما به علت انجام دادن حرکاتی مانند پریدن فشار زیادی را به پاشنه خود وارد کنید احتمال پارگی تاندون آشیل افزایش خواهد یافت. اگرچه احتمال بروز این اختلال در هر سنی وجود دارد معمولاً افراد ۳۰ تا ۵۰ ساله که گاهی اوقات فعالیت ورزشی دارند دچار پارگی تاندون آشیل می‌شوند. این اختلال در میان مردان شایع تر از زنان است.
علل پارگی تاندون آشیل چیست؟
پارگی تاندون آشیل در حین فعالیت ورزشی که فشار زیادی به پا وارد میشود مانند فوتبال، دویدن، بسکتبال و شیرجه و تنیس بسیار محتمل است. گاهی اوقات سقوط از ارتفاع و قرار گرفتن پا در حالت نامناسب باعث میشود احتمال پارگی تاندون آشیل افزایش پیدا کند. در برخی موارد نیز این اختلال به علت وارد شدن ضربه مستقیم مانند پارگی عمیق تاندون به وجود می‌آید. برخی از عوامل خاص احتمال بروز پارگی تاندون آشیل را افزایش می‌دهند که به شرح زیر می‌باشد:
- بالا رفتن سن
- تاندنیوپاتی یا آسیب دیدگی تاندون به علت استفاده بیش از حد
- گرم کردن بدن قبل از ورزش
- انجام دادن فعالیت ورزشی که با آن آشنایی ندارید یا افزایش ناگهانی سطح فعالیت جسمانی
- مصرف آنتی بیوتیک و استفاده از داروی استروئیدی
- ابتلا به برخی بیماری‌های خاص از قبیل نقرس و رماتیسم مفصلی و دیابت
علائم پارگی تاندون آشیل
اگر شما دچار پارگی تاندون آشیل شده اید درد شدید، ناگهانی و تیر کشنده ای را در قسمت پشت پای خود احساس خواهید کرد که گویی کسی به پشت پای شما ضربه زده است. همچنین ممکن است صدای تق تق کردن پای خود را نیز بشنوید. معمولاً درد بیمار را راهی مطب دکتر میکند اما برخی از بیماران علائم دیگری که به شرح زیر می‌باشند را نیز تجربه خواهند کرد:
- تورم ساق پا
- ناتوانی در راه رفتن یا تحمیل وزن بدن به پای آسیب دیده
- بروز کبودی در ساق پا
در صورت بروز این علائم باید فوراً به پزشک مراجعه کنید تا هر چه سریعتر درمان پارگی تاندون آشیل آغاز گردد. در صورتی که به پزشک دسترسی ندارید به نزدیکترین مرکز اورژانس مراجعه نمایید.
تشخیص
پزشک شما در خصوص علائمی که دارید و علت پارگی تاندون آشیل سوال می‌پرسد. او همچنین از شما میخواهد به تکان دادن پای خود بپردازید تا وجود هرگونه مشکل احتمالی را تشخیص دهد. انجام معاینات جسمانی پا، ساق پا و مچ پا برای تشخیص کبودی و تورم ضروری است. پزشک شما میخواهد دراز بکشید و به منقبض کردن عضله ساق پای خود را بپردازید تا حرکات این اندام را بررسی کند. معمولاً انجام معاینات جسمانی وجود پارگی تاندون آشیل را تائید یا رد میکند اما در صورتی که پزشک شک داشته باشد انجام سونوگرافی یا اسکن ام آر آی را درخواست خواهد کرد.
درمان پارگی تاندون آشیل
پزشک در ابتدا از روش‌های غیر جراحی برای درمان استفاده می‌کنند که شامل استفاده از بریس یا گچ گرفتن پا برای محافظت از این اندام و کمک به بهبود تاندون است. روش‌های غیر جراحی در مقایسه با عمل جراحی پا عوارض بسیار کمی همراه هستند اما احتمال پارگی مجدد تاندون آشیل در آینده وجود دارد.
گچ گرفتن پا
معمولاً پزشک از زیر زانو شروع به گچ گرفتن پا میکند و برای این کار پای شما را در حالتی قرار می‌‌دهد که به سمت پایین خم شده باشد. گاهی اوقات ممکن است دوران استفاده از گچ چند هفته طول بکشد تا به تدریج پا به حالت طبیعی خود برگردد. در این شرایط باید از منتقل کردن وزن بدن به پای آسیب دیده خودداری کنید و برای راه رفتن از عصا استفاده کنید.
بریس
بریس به یک نوع کفش مخصوص گفته میشود که دارای بندهای مختلفی است و معمولاً از زیر زانو تا پنجه پا را می‌پوشاند. پس از استفاده از بریس به مدت چند هفته بیمار شاهد بهبود خود خواهد بود. به طور کلی بیمار میتواند راه برود و در صورت لزوم بریس خود را کنار بگذارد.
عمل جراحی
در موارد زیر پزشک انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد:
- در صورتی که فرد جوان است و فعالیت جسمانی بالایی دارد.
- در صورتی که بیمار در فعالیت رقابتی ورزش میکند.
- در صورتی که فرآیند درمان پارگی تاندون آشیل به تاخیر افتاده است.
- در صورتی که بیمار دچار پارگی مجدد تاندون آشیل شده است.
روش‌های جراحی مختلفی برای ترمیم پارگی تاندون آشیل وجود دارد که در همه روش‌های درمانی هدف از جراحی، متصل کردن تاندون به محل اصلی خود است. در صورت نیاز به انجام عمل جراحی باز پزشک به ایجاد یک برش در ناحیه مچ خواهد پرداخت تا به ترمیم تاندون بپردازد. در جراحی کم تهاجمی پزشک با ایجاد یک برش کوچک به تاندون دسترسی خواهد داشت. پس از عمل جراحی باید پای بیمار گچ گرفته شود تا تاندون بتوانند بهبود پیدا کند.
توانبخشی
در صورتی که پارگی تاندون به کمک عمل جراحی یا روش‌های غیر جراحی ترمیم شده باشد شما به توانبخشی پس از درمان نیاز خواهید داشت. متخصص فیزیوتراپی با توجه به شرایط شما به طراحی برنامه درمان متشکل از تمرینات ورزشی و حرکات مخصوص تقویت ساق پا و مچ خواهد پرداخت. در ابتدا باید به انجام دادن تمرینات ورزشی سبک بپردازید و به تدریج سطح فعالیت ورزشی خود را بالا ببرید. برخی از تمرینات ورزشی به صورت اختصاصی به کشش و تقویت عضلات ساق پا کمک می‌کنند که متخصص فیزیوتراپی نحوه انجام دادن آنها را به شما یاد خواهد داد. انجام دادن فعالیت‌های ورزشی سبک مانند دوچرخه سواری، شنا یا پیاده روی بسیار کمک کننده است.
دوران بهبود پس از پارگی تاندون آشیل
دوران بهبودی پس از پارگی تاندون آشیل به مسئله نیاز به عمل جراحی یا ترمیم آن به کمک روش‌های غیر جراحی و بستگی دارد. معمولاً صرف نظر از روش درمانی مورد استفاده شما می‌توانید طی مدت ۴ تا ۶ ماه انجام دادن فعالیت‌های طبیعی خود مانند فعالیت‌های ورزشی سبک بپردازید. اکثر افراد می‌توانند شرایط قبل از آسیب دیدگی برگردند اما اگر شما به صورت حرفه ای ورزش می‌‌کنید با برخی محدودیت‌ها مواجه خواهید شد و ممکن است یک یا چند سال طول بکشد تا مانند گذشته بتوانید ورزش کنید. متخصص فیزیوتراپی در این رابطه اطلاعات بیشتری را در اختیار شما قرار خواهد داد.
در دوران بهبود به مرخصی از محل کار خود نیاز دارید تا تاندون آشیل میتواند به ترمیم خود بپردازد. باید سطح فعالیت جسمانی خود از قبیل نوع فعالیت جسمانی، ساعات کاری و موارد مشابه را در نظر بگیرید و در صورت نیاز با پزشک خود مشورت کنید.
پیشگیری از پارگی تاندون آشیل
معمولاً نمی‌‌تواند اقدامات چندانی را برای پیشگیری از پارگی تاندون آشیل انجام داد اما با انجام دادن حرکات کششی و گرم کردن بدن می‌توان ریسک بروز این اختلال را به حداقل برساند. به خاطر داشته باشید که سطح فعالیت ورزشی شما باید به صورت تدریجی افزایش پیدا کند.
سوالات متداول
آیا پس از پارگی تاندون آشیل می‌توان ورزش کرد؟
اکثر افراد به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند و می‌توانند به انجام دادن فعالیت‌های دلخواه خود بپردازند اما ممکن است مدتی طول بکشد تا به سطح تناسب اندام قبل از پارگی تاندون برسند. اگر ورزشکار هستید یک سال طول می‌کشد تا به سطح تناسب اندام و فعالیت عملکردی قبل از آسیب دیدگی تاندون آشیل دست پیدا کنید. در این شرایط ممکن است با برخی محدودیت‌ها مواجه شوید که برنامه توانبخشی به شما برای افزایش قدرت و عملکرد عضلات مچ پا کمک خواهد کرد تا به طور کامل بهبود یابند.
آیا انجام عمل جراحی برای درمان پارگی تاندون آشیل ضروری است؟
پزشک از روش‌های جراحی و غیر جراحی برای درمان پارگی تاندون آشیل استفاده میکند. او ابتدا به ارزیابی آسیب ایجاد شده میپردازد و با شما در خصوص نیاز به عمل جراحی صحبت خواهد کرد. پزشک برای طراحی برنامه‌های درمان عوامل مختلفی از قبیل سن، سطح سلامت عمومی و فعالیت جسمانی شما را ارزیابی خواهد کرد.
آیا پارگی تاندون آشیل باعث محدودیت در راه رفتن میشود؟
در برخی موارد علیرغم پارگی ایجاد شده ممکن است توانایی راه رفتن داشته باشید اما انتقال وزن بدن به پای آسیب دیده دشوار خواهد بود و شما برای راه رفتن با مشکل مواجه می‌‌‌شوید. ورزشکاران حرفه ای به علت قدرت و استقامت مفاصل پای خود می‌توانند به طور طبیعی راه بروند و مشکل خود را پنهان کنند. به طور کلی شما به استفاده از بریس یا گچ گرفتن پا نیاز خواهید داشت که در این شرایط نباید راه بروید. باید به تدریج وزن بدن خود را به پای آسیب دیده منتقل کنید تا از پارگی مجدد آن جلوگیری شود. متخصص فیزیوتراپی در این رابطه اطلاعات بیشتری را در اختیار شما قرار خواهد داد.
