پای پرانتزی که ژنوواروم هم نیز نامیده می‌شود، به وضعیتی گفته می‌شود که وقتی فرد در حالت ایستاده روی پا می‌ایستند و هر دو مچ پا کنار هم قرار می‌گیرند، زانوها کاملاً از هم دور می‌شوند و یک فضای مشخص بین پایین ساق‌ها و زانوها به وجود می آید.
پای پرانتزی هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود که درجات آن از خفیف تا شدید فرق دارد. پای پرانتزی در کودکان زیر ۱۸ ماهگی، طبیعی در نظر گرفته می‌شود. نوزادان با دلیل حالت پای پرانتزی در رحم مادر، متولد می‌شوند. پاهای خم شده یا پرانتزی از زمانی که کودک شروع به راه رفتن و وزن گرفتن می‌کند(حدود ۱۲ تا ۱۸ ماهگی) شروع به صاف شدن می‌کند. پای پرانتزی خفیف در یک کودک نوپا بسیار رایج است. این ممکن است در نتیجه خم شدن یک یا هر دو پاها به سمت خارج باشد. پیاده روی غالباً این ظاهر خمیده را بیشتر از خد نرمال نشان می‌دهد
در اکثر موارد، پای پرانتزی خفیف با رشد کودک به طور طبیعی شروع به صاف شدن می‌کند. اگر پاهای خم شده تا سن ۳ سالگی برطرف نشده باشد، ممکن است یک دلیل اصلی مانند بیماری بلونت یا راشیتیسم وجود داشته باشد. در بسیاری از این موارد ، فرد مبتلا به پای پرانتزی به طور قابل توجهی دارای اضافه وزن است. بنابراین می‌توان گفت عوامل متعددی در پرانتزی بودن پاها موثرند که برای درمان آنها باید حتما به یک متخصص پا یا فیزیوتراپیست مراجعه کند. اگر پای پرانتزی خفیف در همان مراحل اولیه درمان شود نتایج موثرتری خواهد داشت و بسیاری از عوارض آن فرد را درگیر نخواهد کرد.
در پای پرانتزی خفیف، انحنا و یا فاصله‌ی بین پاها بسیار کم است و یا فقط یک طرف تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در بیشتر موارد، پای پرانتزی خفیف براحتی و بدون جراحی قابل درمان است. بنابراین اگر پرانتز بودن خفیف پای فرزند شما بعد از ۳ سالگی در حال بدتر شدن بود و یا به دلیل یک مشکل جدی ایجاد شده باشد، حتما برای درمان اقدام کنید. متخصصین کلینیک سلامت امید، با روش‌های بدون جراحی،نتایج موفقیت آمیزی در درمان و اصلاح پای پرانتزی خفیف و متوسط داشته‌اند. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی درمان پای پرانتزی و یا رزرو نوبت در این کلینیک با شماره تلفن‌های ۰۲۱۶۶۰۱۴۱۵۸ – ۰۲۱۶۶۰۱۵۲۱۱ تماس حاصل فرمایید.
علت پای پرانتزی خفیف
در بیشتر کودکان زیر ۲ سال، پرانتزی بودن پاها به سادگی یک تغییر طبیعی در ظاهر پا است. پزشکان از این نوع تغییر پا به عنوان ژنوم فیزیولوژیک یاد می‌کنند.
در كودكان دارای ژنوم واروم فیزیولوژیكی، پرانتزی بودن پا از حدود ۱۸ ماهگی شروع می‌شود و با رشد كودك ادامه می‌یابد. در سنین ۳ تا ۴ سالگی، پرانتزی بودن خفیف پاها اصلاح شده و پاها معمولاً ظاهر طبیعی دارند.
پای پرانتزی خفیف یا متوسط در کودکان و بزرگسالان ممکن است توسط بیماری‌هایی ایجاد شود، مانند:
- رشد غیر طبیعی استخوان
- بیماری بلانت
- شکستگی‌هایی که به درستی بهبود نمی یابند
- مسمومیت با فلوراید
- راشیتیسم، که به دلیل کمبود ویتامین D ایجاد می‌شود
- بیماری پاژه استخوان
- آرتروز یا روماتیسم مفصلی پا
- پوکی استخوان
راشیتیسم چیست
راشیتیسم باعث نرمی و ضعف استخوان در کودکان می‌شود. این معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که ویتامین D کافی دریافت نکنند. ویتامین دی به رشد استخوان‌ها کمک می‌کند تا مواد معدنی کلسیم و فسفر را جذب کنند. همچنین ممکن است هنگامی که سطح کلسیم یا فسفر خیلی پایین باشد، اتفاق بیفتد.
اگر فردی به اندازه کافی ویتامین D دریافت نکند:
- دارای پوست تیره است
- زمان بسیار کمی را در بیرون از خانه سپری می‌کند
- به دلیل عدم تحمل لاکتوز یا رژیم سخت گیاهخواری، غذاهای حاوی ویتامین D نمی‌خورد
- بدون دریافت مکمل‌های ویتامین D از شیر مادر تغذیه می‌شود
- به دلیل اختلال پزشکی مانند بیماری سلیاک، نمی تواند ویتامین D را تولید یا استفاده کند
علاوه بر راشیتیسم غذایی، کودکان می توانند به شکل ارثی به این بیماری نیز مبتلا شوند. علائم شامل درد یا حساسیت استخوان، اختلال در رشد و تغییر شکل استخوان‌ها و دندان‌ها است. پزشک کودک شما از آزمایشگاه و آزمایشات تصویربرداری برای تشخیص استفاده می‌کند. درمان این عارضه، جایگزینی کلسیم، فسفر یا ویتامین D است که در رژیم غذایی کم است.
درمان‌های راشیتیسم چیست
درمان پای پرانتزی به علت این عارضه، به نوع راشیتیسم بستگی دارد. برای افرادی که فاقد مواد مغذی کافی هستند، پزشک مکمل هایی برای ویتامین D و کلسیم تجویز می‌کند. درد و ضعف عضلانی فرد باید طی چند هفته بهتر شود.
دستورالعمل‌های مربوط به دوز پزشک خود را دنبال کنید. ویتامین D زیاد می‌تواند مضر باشد.
پزشک شما با اشعه ایکس و آزمایش خون میزان پیشرفت بیمار را کنترل می‌کند. اگر فردی دارای نقص استخوان ناشی از راشیتیسم باشد، ممکن است برای رفع مشکل نیاز به بریس یا جراحی داشته باشد. برای افرادی که وراثت راشیتیسم دارند و یا بیماری ناشی از راشیتیسم دارند، ممکن است لازم باشد به یک متخصص مراجعه شود.
بیماری بلانت چیست
بیماری بلانت نوعی اختلال رشد است که بر استخوان‌های پایین پا تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که آنها به سمت بیرون خم شوند. در بچه‌های کوچکتر، فقط استخوان درشت نی (استخوان شین) تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در نوجوانان، معمولاً هم استخوان درشت نی و هم استخوان فمور (استخوان ران) است.
بسیاری از نوزادان از قرار گرفتن در فضای کوچک رحم با پاهای کمی خم شده متولد می‌شوند. پاهای آنها با رشد و شروع به راه رفتن معمولاً صاف می‌شوند. بیماری بلانت متفاوت است. اگر این منحنی درمان نشود، بدتر می‌شود، بنابراین تشخیص زودهنگام بسیار مهم است.
در کودک زیر ۲ سال، ممکن است تشخیص بیماری بلانت از نوع فیزیولوژیک غیرممکن باشد. با این حال، در سن ۳ سالگی، پرانتزی بودن پاها بدتر می‌شود و اغلب می‌توان یک مشکل واضح را در اشعه ایکس مشاهده کرد.
درمان بیماری بلانت
درمان بیماری بلانت به سن کودک و میزان استخوان خمیده بستگی دارد. معمولاً پزشکان این وضعیت را در كودكان كمتر از ۲ سال كاملاً زیر نظر می‌گیرند. كودكان ۲ تا ۴ ساله و كساني كه دچار خم شدن شدید هستند ممكن است به بریس‌های پا، (به نام KAFO ارتزهای زانو-مچ پا) احتیاج داشته باشند. ارتزهای مفصل زانو-مچ پا، که از ران تا انگشتان پا می‌روند، با استفاده از قالب پای خود بچه‌ها ایجاد می شوند. امید این است که بریس‌ها با گذشت زمان و به تدریج، استخوان‌های پا را به یک حالت مستقیم تغییر دهند. با این حال، پزشکان در مورد KAFO نظرات مختلفی دارند. اگر در مورد آنها سوالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
نوجوانان بزرگتر یا کودکانی که از پوشیدن ارتزهای زانو- مچ پا بهتر نیستند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند:
- جراح می‌تواند استخوان را برش داده، صاف کند و با پلاک و پیچ ببندد. به این عمل استئوتومی گفته می‌شود.
- با روشی دیگر پزشک می‌تواند رشد نیمی از استخوان را کند یا متوقف کند تا به طرف مقابل اجازه صاف شدن پا را بدهد.
- دستگاهی به نام فیکساتور خارجی را می‌توان در قسمت خارجی پا قرار داد و پس از برش استخوان‌ها به آن متصل کرد. استخوان‌ها را در جای خود نگه می‌دارد در حالی که پا را به تدریج صاف می‌کند.
اگر جراحی لازم باشد، با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. این بدان معناست که کودک شما آرام و خواب خواهد بود و چیزی احساس نخواهد کرد. پس از آن، ممکن است پای کودک شما برای مدتی در گچ باشد یا از عصا و ویلچر استفاده کند. فیزیوتراپی نیز ممکن است لازم باشد.
علائم پای پرانتزی خفیف
علائم پای پرانتزی خفیف در کودکی و بزرگسالی:
- پاهای خم شده بیشتر در هنگام ایستادن و راه رفتن فرد مشهود است. شایع‌ترین علامت پاهای پرانتزی، الگوی راه رفتن ناجور است.
- چرخاندن پا (به داخل) در پاهای خم شده نیز معمول است.
- پای پرانتزی خفیف معمولاً دردی ایجاد نمی‌کند. در دوران نوجوانی، پرانتزی بودن پاها مداوم می‌تواند منجر به ناراحتی در ران، زانو و یا مچ پا( به دلیل فشار غیر طبیعی که پاهای خمیده روی این مفاصل دارند) شود.
تشخیص
پزشک ارزیابی و تشخیص بیمار را با معاینه کامل بدنی آغاز می‌کند. اگر کودکی زیر ۲ سال است، و از سلامتی خوبی برخوردار است و پرانتزی بودن پاها در دو طرف به‌یک میزان است، به احتمال زیاد پزشک به شما می‌گوید که در حال حاضر نیازی به آزمایش بیشتر نیست. با این حال، اگر پزشک شما متوجه شود که یک پا به شدت شدیدتر از پای دیگر پرانتزی شده است، ممکن است یک عکسبرداری با اشعه ایکس از پایین پاها را توصیه کند. اشعه ایکس از پاها در حالت ایستاده می تواند بیماری بلانت یا راشیتیسم را نشان دهد.
اگر کودک در اولین مراجعه به پزشک از ۲سال بزرگتر باشد و پای پرانتزی غیر طبیعی داشته باشد، به احتمال زیاد پزشک عکسبرداری با اشعه ایکس را توصیه می‌کند. احتمال ابتلای کودک به بیماری بلانت یا راشیتیسم در این سن بیشتر است. اگر در اشعه ایکس علائم راشیتیسم مشاهده شود، پزشک آزمایش خون را برای تأیید وجود این اختلال تجویز می‌کند.
اشعه ایکس ممکن است مورد نیاز باشد اگر:
- کودک ۳ ساله یا بیشتر است.
- پرانتزی بودن پاها به مرور بدتر می‌شود.
- پرانتزی بودن پاها در هر دو طرف یکسان نیست.
- سایر نتایج آزمایش نشان دهنده بیماری است.
درمان پای پرانتزی خفیف
هیچ درمانی برای پای پرانتزی خفیف توصیه نمی‌شود مگر اینکه شرایط شدید شود. فرد پای پرانتزی خفیف باید حداقل هر ۶ ماه یکبار توسط یک متخصص پزشکی ویزیت شود.
پرانتزی بودن خفیف پاها در کودکان تقریباً همیشه با رشد کودک، به خودی خود اصلاح می‌شود. این اصلاح معمولاً در سنین ۳ تا ۴ سالگی اتفاق می‌افتد.
بیماری بلانت کودک درمان نشده یا راشیتیسم درمان نشده منجر به بدتر شدن تدریجی خمیدگی در اواخر کودکی و نوجوانی می‌شود. در نهایت، این کودکان به دلیل فشارهای غیر عادی که بر روی مفاصل ایجاد می‌شود ، از ناراحتی پا (به خصوص زانوها) رنج می‌برند. نوجوانان مبتلا به بیماری بلانت به احتمال زیاد با خم شدن دردی را تجربه می‌کنند.
درمان‌های بدون جراحی
درمان غیر جراحی به شرح زیر است:
- واروم فیزیولوژیک. اگرچه ژنو واروم فیزیولوژیک به درمان فعال احتیاج ندارد، اما باید هر ۶ ماه یکبار تا زمان رفع این عارضه به پزشک مراجعه شود.
- بیماری بلانت برای بهبود وضعیت پرانتزی بودن پاها نیاز به درمان دارد. اگر بیماری زودهنگام درمان شود، درمان با بریس می‌تواند تمام موارد مورد نیاز باشد. با این حال، بریس برای نوجوانان مبتلا به این بیماری موثر نیست.
- راشیتیسم. اگر کودک شما راشیتیسم دارد، پزشک علاوه بر پیگیری منظم ارتوپدی، شما را برای مدیریت پزشکی به یک متخصص متابولیسم ارجاع می‌دهد. اثرات راشیتیسم را اغلب می‌توان با دارو کنترل کرد
- برخی از حرکات کششی در پیلاتس علاوه بر اصلاح ناهنجاری پای پرانتزی خفیف در کاهش درد و پیشگیری از عوارض این بیماری در سنین نوجوانی و بزرگسالی جلوگیری می‌کند. در صورت مناسب بودن ورزش برای پای پرانتزی، پزشک اطلاعات لازم درباره‌ی نوع ورزش و نحوه‌ی انجام آنها را در اختیار بیمار قرار می‌دهد.
