روتاتور کاف گروهی از عضلات است که تاندون مشترکی که شانه را نگه می‌دارد را شکل می‌دهند تا عضلات بزرگ‌تر نظیر دلتوئید و پکتورالیس ماژور بتوانند بازو را حرکت دهند. التهاب یا تاندونیت روتاتور کاف که با عنوان بورسیت، سندرم گیرافتادگی شانه و تاندونوپاتی نیز ساخته می‌شوند. این بیماری باعث التهاب بورس ساب کرومیال – یک کیسه کوچک پر از مایع – که بین روتاتور کاف و سطح زیر استخوان اکرومیوم در شانه قرار دارد می‌شود.
مراحل ابتلا به التهاب تاندون
- تاندونیت ناشی از استفاده بیش از حد. انجام حرکاتی مانند حرکات گلف، پرتاب کردن و بلند کردن اجسام در بالای سر ممکن است باعث وارد شدن فشار مکرر به روتاتور کاف، سوزش، کبودی یا گرگرفتگی تاندون می‌شود و در نهایت درد و ضعف در مفصل شانه ایجاد می‌شود.
- تاندونیت کلسیفیک. گاهی اوقات التهاب طولانی مدت باعث تجمع کلسیم در تاندون روتاتور کاف می‌شود و در نتیجه شانه دچار درد شده و قدرت و توانایی حرکتی خود را از دست می‌دهد.
- تاندونیت ناشی از گیرافتادگی شانه. زمانی که فضای بین روتاتور کاف و قوس کوراکواکرومیال باریک و تنگ می‌شود، هیومروس به قوس تاندون روتاتور کاف فشار وارد می‌کند. اگر کاف ضعیف شده باشد، بورس متورم شده باشد یا اگر خار استخوانی شکل گرفته باشد این اتفاق می‌افتد. تاندونیت ناشی از گیرافتادگی شانه ممکن است به دلیل فعالیت‌های مکرر شانه مانند فعالیت‌های ورزشی یا فعالیت‌های شغلی که در آن فرد باید با دستان خود در بالای سرش کار کند ایجاد شود.
- پارگی روتاتور کاف. التهاب شدید تاندون ناشی از گیرافتادگی بلند مدت، تحلیل یا آسیب‌دیدگی‌های ناگهانی مانند زمین خوردن ممکن است باعث پارگی جزئی یا کلی تاندون روتاتور کاف شود. این عارضه باعث بروز درد و ضعیف شدیدتر و ناتوانی‌های حرکتی و عملکردی شانه می‌شود.
تاندونیت شانه چگونه اتفاق می‌افتد؟
تاندونیت روتاتور کاف ممکن است به دلیل آسیب‌دیدگی یا استفاده بیش از حد شروع شود یا ممکن است بدون هیچ محرکی ایجاد شود. استفاده بیش از حد با افزایش تعداد دفعات و وزن اجسامی که بلند می‌کنید ارتباط دارد به خصوص اگر شامل حرکات فشاری یا افزایش فعالیت‌های بالای سر مانند نقاشی کردن دیوار خانه باشند.
علائم ابتلا به تاندونیت شانه چیست؟
افراد غالباً به دلیل انجام حرکات مکرر مانند کار کردن با دست یا بلند کردن اجسام در بالای سر به التهاب تاندون شانه مبتلا می‌شوند.
معمولاً علائم در آغاز ابتلا به این عارضه، خفیف هستند. شایع‌ترین علائم ابتلا به التهاب تاندون شانه عبارتند از:
- درد در هنگام بلند کردن یا پایین آوردن دست
- خشک‌شدگی شانه
- درد خفیف، حتی زمانی که شانه ثابت است
- تورم و حساسیت به لمس در جلوی شانه
- دردی که تا جلوی شانه کشیده می‌شود
- درد شدید و ناگهانی در زمان گرفتن یا بلند کردن اجسام
- صدای تق‌تق در زمان استفاده از شانه
انجام برخی ورزش‌ها که در آنها حرکات دست باعث بروز درد ناشی از التهاب تاندون روتاتور کاف می‌شود، علائم را تشدید می‌کند.
برخی حرکات دردناک و مشکل‌آفرین عبارتند از:
- حرکات ضربه‌ای در بیس بال
- تنیس بازی کردن
- حرکات والیبال
- استفاده از دست در هنگام شنا کردن
با پیشروی التهاب تاندون روتاتور کاف، علائم نیز مکن است تشدید شده و ادامه یابند و باعث بروز مشکلاتی شوند که برخی از انها عبارتند از:
- درد شبانه که ممکن است باعث بیدار شدن فرد شده یا وی نیاز پیدا کند جابجا شود.
- از دست رفتن قدرت و توانایی‌های حرکتی شانه
- اشکال در بردن دست در پشت سر
اگر به دلیل آسیب‌دیدگی، روتاتور کاف به طور ناگهانی دچار التهاب شود، شانه معمولاً به شدت دردناک و حساس به لمس خواهد شد و احتمالاً بیمار قادر به حرکت دادن شانه خود نخواهد بود.
عوارض
بسته به شدت تاندونیت و حرفه و عادات بیمار مبتلا، این بیماری باعث بروز عوارضی می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:
- درد مزمن
- فقدان حرکتی
- اشکال در انجام حرکاتی نظیر پرتاب کردن و بلند کردن اجسام
- کاهش قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات شانه، بازو، قفسه سینه و کمر
- اختلالات خواب یا بی‌خوابی
- ناتوانی در بالا نگه داشتن دست‌ها به منظور رانندگی کردن
تشخیص
پزشک، سؤالاتی در مورد علائم از شما می‌پرسد مانند این که درد از چه موقع شروع شده، التهاب چگونه ایجاد شده و نحوه پیشروی آن چگونه بوده است.
سپس وی شانه شما را معاینه کرده و نقاط حساس یا ناهنجاری‌های آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. ممکن است از شما خواسته شود که شانه خود را در جهت‌های مختلف حرت دهید تا پزشک بتواند دامنه حرکتی شانه شما را ارزیابی کند.
در نهایت، پزشک قدرت شانه شما را آزمایش می‌کند. برای این منظور، وی از شما می‌خواهد که دستان او را فشار دهید.
برای رد احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر نیز پزشک معمولاً انجام برخی از آزمایش‌های تصویری زیر را برای شما تجویز می‌کند:
- ام آر آی یا اسکن‌های اولتراسوند برای بررسی التهاب، وجود مایع یا علائم آسیب‌دیدگی نظیر پارگی یا تحلیل تاندون
- عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس به منظور بررسی وجود خارهای استخوانی کوچک
درمان تاندونیت شانه
استراحت
از انجام دادن کارهایی که باعث تشدید یا ایجاد درد در روز بعد می‌شوند خودداری کنید. از انجام فعالیت‌هایی که باعث ایجاد این عارضه شده‌اند اجتناب کنید. پزشک ممکن است استفاده از اسلینگ را به منظور ثابت نگه داشتن شانه برای شما تجویز نماید.
یخ
حداقل به مدت ۲۰ دقیقه در روز روی شانه آسیب‌دیده خود یک کیسه یخ (روی یک حوله) قرار دهید. همچنین پس از انجام فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد در شانه شما می‌شوند از یخ استفاده کنید.
دارو درمانی
پزشک ممکن است مصرف داروهای ضدالتهابی مسکن را (به صورت قرص) به منظور تسکین درد و التهاب در دوره‌ای که بدن در حال بهبودی طبیعی است برای شما تجویز نماید. تزریق کورتیزون همراه با نووکائین در شانه نیز ممکن است برای شما تجویز شود. پس از انجام تزریق نباید حداقل به مدت دو هفته با دست خود فعالیت‌های سنگین انجام دهید.
درمان فیزیکی
پزشک ممکن است برای انجام تمرینات ورزشی یا درمان‌های دیگر، شما را به یک متخصص فیزیوتراپی ارجاع دهد. انجام تمرینات تقویتی شانه به پیشگیری از بروز دوباره التهاب تاندون شانه کمک می‌کند.
تمرینات ورزشی
انجام برخی حرکات کششی و تمرینات ورزشی اصلی به مدیریت یا درمان التهاب تاندون روتاتور کاف کمک می‌کنند. قبل از این که این تمرینات را در منزل انجام دهید باید حتماً به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه بدن خود را با انجام ورزش‌های کم برخورد هوازی مانند راه رفتن گرم کنید.
سه وزرش مفید برای افراد مبتلا به التهاب تاندون روتاتور کاف عبارتند از:
حرکت پاندولی
- زانوهای خود را خم کرده و در حالی که کمر خود را صاف نگه داشته‌اید به سمت جلو خم شوید.
- یک دست خود را روی یک جسم مسطح و جامد مانند میز یا کانتر قرار دهید.
- دست دیگر خود را به سمت پایین رها کنید و آن را به سمت عقب و جلو حرکت دهید، سپس آن را به سمت طرفین ببرید و سپس حرکات دوار انجام دهید.
- این تمرین را ۱۰ مرتبه تکرار کنید سپس ۱ تا ۲ دقیقه استراحت کرده و سپس دوباره ۱۰ مرتبه آن را انجام دهید.
سپس، دوست ۱۰ تایی با استفاده از دست مخالف انجام دهید. این یک روش خوب برای انجام این تمرین برای هر دو دست است که می‌توانید ۵ تا ۶ روز در هفته آن را انجام دهید.
کراس آور
تمرین کراس آور به مدیریت یا درمان التهاب تاندون روتاتور کاف کمک می‌کند.
- صاف بایستید، زانوهای خود را کمی خم کنید و شانه‌های خود را شل بگیرید.
- با یک دست به آرامی بازوی دست دیگر خود را بگیرید و آن را به سمت قفسه سینه بکشید و این کار را تا جایی که راحت هستید ادامه دهید.
- حالت کشش را به مدت ۳۰ ثانیه حفظ کرده و سپس دست خود را رها کنید.
- به مدت ۱ دقیقه استراحت کنید و سپس کشش را با دست مخالف انجام دهید.
این حرکت را چهار مرتبه برای هر دست تکرار کنید. باید کشش را در عضلات پشت شانه خود احساس کنید.
کشش به سمت عقب
- صاف بایستید و زانوهای خود را کمی خم کنید. یک چوب بسیار سبک مانند چوب‌دستی یا دسته جارو را پشت سر خود در دست بگیرید.
- به آرامی چوب را به یک سمت بکشید و تا جایی که احساس درد نمی‌کنید آن را از خود دور کنید، در هنگام انجام این حرکت نباید خم شوید یا بچرخید.
- این حالت کشش را به مدت ۳۰ ثانیه ادامه داده و سپس استراحت کنید.
به مدت یک دقیقه استراحت کرده و سپس این حرکت را برای دست مخالف تکرار کنید. این تمرین را چهار مرتبه برای هر سمت و ۴ تا ۵ روز در هفته انجام دهید.
عمل جراحی
اگر روش‌های درمانی دیگر مؤثر واقع نشدند ممکن است پزشک انجام عمل‌های جراحی را به شما توصیه نماید. انجام عمل جراحی به موارد زیر بستگی دارد:
- شدت التهاب تاندون
- این که آیا تاندون آسیب دیده یا دچار پارگی شده است
- سن بیمار
- سلامت عمومی بیمار
- نیازهای فیزیکی بیمار با در نظر گرفتن شغل و عادات تفریحی وی
- این که آیا تاندونیت مزمن است یا به طور ناگهانی و پس از آسیب‌دیدگی ایجاد شده است
جراح قسمتی از بورس که یک کیسه پر از مایع است و در روتاتور کاف قرار دارد را برمی‌دارد. بورس سالم به استخوان‌ها و تاندون‌های شانه کمک می‌کند که بدون اصطکاک کار کنند.
جراح ممکن است قسمتی از اکرومیون که استخوان بالای شانه است را بردارد. معمولاً لبه بالایی این استخوان برداشته می‌شود. دوران بهبودی پس از جراحی تاندونیت روتاتور کاف در بیشتر بیماران بین ۲ تا ۴ ماه طول می‌کشد.
معمولاً بیمار در هفته‌های اول دوران بهبودی و ریکاوری باید برای کاهش فشار وارده بر شانه در حال بهبود از اسلینگ استفاده کند.
زمانی که درد شانه برطرف شد، بیمار می‌تواند حرکات کششی و تقویتی که توسط متخصص فیزیوتراپی تجویز شده را شروع کند.
بازگشت به ورزش
اصول عمومی. در موارد شدید باید از انجام هر ورزشی که در آن از شانه استفاده می‌شود خودداری شود. باید ورزش را به طور تدریجی شروع کنید. به خوبی بدن خود را گرم کنید و قبل از شروع ورزش، حرکات انعطافی انجام دهید. از حالت‌هایی که در آنها باید دست خود را بالای سر نگه دارید و ورزش کردن به مدت طولانی پرهیز کنید. به تدریج شدت فعالیت‌های خود را افزایش دهید.
- ورزش‌های پرتابی. ابتدا، پرتاب‌های از زیر یا کنار را که آسان‌تر از پرتاب‌های بالای سر هستند انجام دهید.
- به خوبی گرم کنید. به تدریج شدت پرتاب‌ها را افزایش دهید. سعی کنید حرکات پرتابی نرم داشته باشید و از تمام قدرت بدن خود استفاده کنید.
- شنا کردن. شنای سینه و شنای پهلو راحت‌تر از شنای کرال و پروانه است. گاهی اوقات کرال پشت نیز خوب است. حتماً باید مکانیسم‌ها و روش‌های شنا کردن شما صحیح باشند.
پیشگیری
استفاده از روش‌های صحیح در هنگام ورزش کردن به پیشگیری از ابتلا به التهاب تاندون روتاتور کاف کمک می‌کند.
بهترین روش برای پیشگیری از ابتلا به التهاب تاندون روتاتور کاف، اجتناب یا محدود کردن فعالیت‌هایی است که باعث تحریک شانه می‌شوند. اقدامات احتیاطی به کاهش تعداد دفعات عود این عارضه کمک می‌کند.
افرادی که ورزش‌هایی انجام می‌دهند که در آنها شانه نیز درگیر می‌شود باید حتی‌المقدور از روش‌های صحیح برای محدود کردن تحریک شانه استفاده کنند.
رعایت نکات زیر به پیشگیری یا مدیریت التهاب تاندون روتاتور کاف کمک می‌کند:
- شانه‌های خود را در طول روز بکشید
- در خلال انجام حرکات، فعالیت‌ها یا وضعیت‌های تکراری و مکرر، استراحت کنید
- از وضعیت بدنی صحیح در هنگام نشستن، ایستادن و راه رفتن استفاده کنید
- به پشت یا به پهلو بخوابید
- اجسام سنگین را در حالی که به بدن نزدیک می‌کنید بلند کنید
- به محض شروع درد شانه، استراحت کنید
- از انجام زیاد حرکات بالای سر خودداری کنید
